بازی جدید جاسوسان مسکو در اروپا

مسکو شنبه از دولت اتریش خواست یکی از ماموران سازمان فضایی روسیه را که به اتهام جاسوسی در این کشور در بازداشت به سر می برد آزاد کند. این تنها یک روز پس از آن بود که در پی اظهارات جدید الکساندر لوگوی، مظنون شماره یک قتل الکساندر لیتویننکو در لندن، سازمان ضدجاسوسی روسیه پرونده جدیدی گشوده و تحقیقات در این زمینه را آغاز کرده بود. برخی تحلیلگران این رویدادها را نشانه هایی از آغاز بازی اطلاعاتی و جاسوسی جدید روسیه می دانند؛ بازی جدیدی که تحولات اخیر آن از سوی روسیه آن را از قبل پیچیده تر کرده است.
روسیه جمعه از اتریش خواست تا مامور مورد نظر را که گفته می شود از کارمندان سازمان فضایی روسیه است، به این کشور باز پس دهد چرا که به ادعای مقامات روس او از مصونیت دیپلماتیک برخوردار بوده است.
این فرد که تاکنون نام اش افشا نشده است همراه گروهی ۵۰ نفره از مقامات روس برای شرکت در یک کنفرانس تخصصی سازمان ملل متحد درباره استفاده های صلح آمیز از تکنولوژی فضایی به وین، پایتخت اتریش، سفر کرده بود. مقامات اتریشی پاسخ داده اند که مشغول بررسی صحت مصونیت این شخص هستند. این شخص دوشنبه هفته گذشته در ایستگاه قطار سالزبورگ اتریش دستگیر شده و متهم است که اطلاعات مهمی را از یکی از افسران ارتش اتریش دریافت کرده است. افسر مذکور نیز دستگیر شده است.
در همین حال روسیه مراتب اعتراض خود را به سفیر اتریش در مسکو ابلاغ کرده است. وزیر امور خارجه روسیه نیز این عمل اتریش را «غیر دوستانه» توصیف کرده و آن را به ضرر روابط دوجانبه مسکو - وین دانسته است. اما به رغم این اظهارات، جرالد یاروش دادستان دولتی اتریش گفته است که این مقام روس به اتهام جاسوسی تحت بازجویی قرار دارد و ممکن است بازجویی از او ماه ها طول بکشد. او همچنین از احتمال تحویل این شخص به آلمان سخن گفته است و اشاره کرده این مقام روس در آلمان تحت تعقیب است.
● پرونده لوگوی
در ادامه ماجرای دیگری که مانند ماجرای اتریش پای سازمان های اطلاعاتی و جاسوس های روس در میان است، لوگوی در روزهای اخیر در مصاحبه هایی جداگانه با رسانه های مختلف روسیه اتهامات متعددی را متوجه سرویس های اطلاعاتی بریتانیا کرده و مدعی شده است لیتویننکو که با سازمان اطلاعات بریتانیا همکاری می کرده، از او خواسته بوده در پروژه ای به منظور جمع آوری اطلاعات جامع درباره ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، به استخدام آنها درآید. لوگوی حتی مدعی شده است مقامات بریتانیایی با تهدید سود فعالیت تجاری وی در انگلستان قصد داشتند او را وادار به همکاری با سرویس های امنیتی این کشور کنند. با این حال لوگوی تاکنون هیچ مدرک و سندی در این باره ارائه نداده است.
بریتانیا پیش از این به طور رسمی از دولت روسیه خواسته بود تا لوگوی را به عنوان مظنون شماره یک در پرونده قتل لیتویننکو به این کشور تحویل دهد. روسیه تا امروز از انجام این کار سر باز زده است و همین امر موجب سردی روابط بریتانیا و روسیه شده است.
لیتویننکو مامور سابق دفتر ضد اطلاعاتی سازمان کاگب اتحاد جماهیر شوروی بود که در ماه نوامبر سال گذشته میلادی در لندن بر اثر مسمومیت از میزان بسیار زیادی عنصر رادیواکتیو پلونیوم ۲۱۰ در لندن درگذشت. مرگ او نه تنها موجب بروز وحشت بین مردم لندن شد بلکه اتهامات بسیاری را متوجه سازمان های امنیتی روسیه و دولت این کشور کرد.
عنصر پلونیوم ۲۱۰ عنصری بسیار استراتژیک است که دسترسی به آن جز برای دولت ها ممکن نیست.لیتویننکو پیش از مرگ بارها اتهاماتی علیه سرویس های اطلاعاتی دولت پوتین مطرح کرده بود که از آن جمله می توان به دست داشتن این سازمان ها در انفجارهایی در مجتمع های مسکونی مسکو در دهه ۱۹۹۰ اشاره کرد. دولت پوتین این انفجارها را به مبارزان چچنی نسبت داده بود. لیتویننکو همچنین مدعی شده بود رومانو پرودی، نخست وزیر ایتالیا، جاسوس کاگ ب در ایتالیا بوده است. او این ادعا را تا روز مرگ اش تکرار می کرد. اما در حالی که سرویس های اطلاعاتی بریتانیا هنوز در واکنش به اظهارات لوگوی ساکت مانده اند، وزارت خارجه این کشور تاکید کرد مساله قتل لیتویننکو یک پرونده قضایی و جنایی است و نه مساله ای اطلاعاتی که با این اتهامات بتوان از آن مبرا شد.
لوگوی درست زمانی این اتهامات را مطرح کرده است که روابط روسیه و غرب در بدترین شرایط خود از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی قرار دارد. یکی از دلایل تیرگی روابط دوجانبه روسیه و غرب سطح عملیات های اطلاعاتی و جاسوسی است که هر دو طرف مدعی هستند طرف مقابل آن را به سطح دوران جنگ سرد بازگردانده است.
در همین حال غرب روسیه را متهم می کند که بیش از اندازه تحت نفوذ این سرویس های امنیتی قرار دارد و این سرویس ها را منبع اصلی قدرت و اتوریته در این کشور می داند. غرب معتقد است نه تنها سیاست های بنیادی روسیه ساخته سرویس های اطلاعاتی این کشور است، بلکه تمام مقامات بلندپایه روس نیز پیش از منصوب شدن به پست های جدید باید مورد تایید آنها قرار بگیرند و همچنین نحوه برگزاری جلسات برخی دادگاه های خاص و حتی احکامی که صادر می کنند با صلاحدید و تایید این سرویس های امنیتی است.
● جنون جاسوسی
در این شرایط روسیه سال گذشته با تصویب اصلاحیه جدیدی بر قانون این کشور موجب شد تا انتقادهای غرب شدت بیشتری پیدا کند. بر اساس اصلاحیه جدید سرویس های اطلاعاتی این کشور اجازه دارند تا دشمنان دولت روسیه را در خارج از خاک این کشور به قتل برسانند.
روسیه همچنان اصرار دارد که هدف از تصویب این اصلاحیه مضاعف کردن توان سرویس های امنیتی این کشور در مبارزه با تروریسم بوده است و برای این منظور پیگیری مساله قتل دیپلمات های روسی را در عراق مثال می آورند اما در همین حال منتقدان روسیه در غرب معتقدند این اصلاحیه نه تنها موجب قدرتمندتر شدن سرویس های اطلاعاتی روسیه شده است، بلکه فرصتی برای آنها پدید آورده تا با توسل به این قانون مخالفان سیاسی داخلی را نیز به راحتی از سر راه خود بردارند. برخی از رسانه های نزدیک به غرب نیز دولت پوتین را به تحریک احساسات ضدغربی در روسیه متهم می کنند و معتقدند که پوتین با اتکا به این احساسات بتواند دوران بیشتری کنترل روسیه را در دست داشته باشد.
برداشت و پاسخ های به شدت اطلاعاتی روسیه به مساله لوگوی که به ادعای بریتانیا تنها پرونده ای قضایی است و همچنین سخنان رد و بدل شده بین روسیه و اتریش بر سر آزادی فردی که متهم به جاسوسی است به عقیده برخی از کارشناسان بخشی از این بازی سیاسی است؛ بازی که شاید بتوان آن را «جنون جاسوسی» نامید.

منبع : روزنامه شرق