بازگشت به عصر کسب و کارهای خانگی

اجداد ما کسب و کارهای خانگی داشتند. با گسترش صنایع و ادارات این نوع کسب و کار افول کرد. حالا مدتی است که کسب و کارهای خانگی به سرعت در جهان روبه گسترش گذاشته اند. گسترش کسب و کارهای خانگی در ایران هم بی تردید می تواند میزان بیکاری را کاهش دهد و از هزینه هایی که دولت صرف ایجاد شغل می کند بکاهد.
در کشور ما هم باید به شکل جدی به کسب و کارهای خانگی توجه کرد. این را آماری که یک کارشناس کارآفرینی در اختیار روزنامه قرار می دهد ثابت می کند. مطالعات دولتی در آمریکا نشان می دهد که بیش از ۵۰ درصد کل شرکت ها براساس کسب و کارهای خانگی بنا شده اند و ۳۰۰ میلیارددلار درآمد خلق می کنند!
● مردان بیش از زنان کسب و کار خانگی انجام می دهند
اخیراً یکی از مدیران دولتی خواستار آن شد که با وجود فناوری های نوین، زنان به آموزش این فناوری ها اهتمام ورزند و کسب و کارهای خانگی ایجاد کنند. این پیشنهاد بسیار خوبی برای زنان ایرانی است که به سرعت میزان تحصیلاتشان در حال گسترش است. اما نکته دیگری که باید به آن توجه داشت این است که برخلاف تصور رایج کسب و کار خانگی مختص زنان نیست.
سوده راد کارشناس ارشد کارآفرینی می گوید: «برخلاف این تصور که کسب و کارهای خانگی بیشتر توسط زنان، به صورت پاره وقت و اغلب در کارهای تولیدات دستی و هنری انجام می گیرد، نتایج تحقیقات در استرالیا نشان داده که عاملان کسب و کار خانگی واقعی، تاجران مرد هستند که تمام وقت خود را به کسب وکارشان اختصاص داده اند و سال هاست که در عرصه تجارت فعالیت می کنند. این افراد تا پنج نفر را هم به کار گرفته اند.» البته در کشورهایی که به پیشرفت و توسعه اهمیت زیاد می دهند، زنان زیادی هم در عرصه کسب و کارهای خانگی به فعالیت می پردازند.
سینا امیری کارشناس مدیریت می گوید: «مدتی است که در کشور چین خانه ها به نحوی دکوربندی می شوند که زنان چینی بتوانند در بخشی از خانه به کسب و کار بپردازند.»
یک شهروند تعریف می کند که یک بانوی آلمانی چند سال پیش شروع به ساختن عروسک های پارچه ای در خانه کرد. وی حالا کارگاه بزرگی ایجاد کرده و به افراد زیادی ساخت این نوع عروسک را آموزش می دهد. قیمت یک عروسک بسیار کوچکی که توسط وی روانه بازار می شود ۲۰ یورو است و با این همه طرفداران زیادی دارد.» کارشناسان اعتقاد دارند که در کشور ما که سابقه بسیار زیادی در زمینه صنایع دستی و خانگی دارد، این نوع از کسب و کار می تواند به سرعت گسترش پیدا کند. کما این که هم اینک هم بسیاری در این عرصه فعالیت می کنند.
● اهمیت اقتصادی ـ اجتماعی کسب و کارهای خانگی
براساس تعاریف علمی هر نوع فعالیت اقتصادی در محل سکونت شخصی که با استفاده از امکانات و وسایل منزل راه اندازی شود کسب و کار خانگی است. این نوع از کسب و کار هم از نظر اشتغالزایی و هم به خاطر نوآوری هایی که در عرضه محصولات و خدمات صورت می دهد به یکی از بخش های حیاتی اقتصادی کشورهای پیشرفته تبدیل شده است.
سوده راد می گوید: «افزایش تعداد کسب و کارهای خانگی دلایل زیادی داشته است که شامل افزایش استفاده از اینترنت، رکودهای اقتصادی، کوچک سازی شرکت ها و توجه بیشتر به مباحث خانواده و نیز بهبود تصویر کسب و کارهای خانگی بوده است. در این میان نقش اینترنت برجسته بوده است. اینترنت زندگی مردم را تغییر داده و انقلابی در روش های اداره شرکت ها به وجود آورده است. کسب و کارهای خانگی اغلب توسط کارآفرینان، بدون کارکنان اضافی اداره می گردد و می تواند محصولات را به صورت جهانی بازاریابی کند. سایت های حراج ـ فروش اینترنتی فرصت های زیادی را برای کارآفرینانی که کسب و کارهای خانگی دارند، فراهم کرده است. از مهم ترین مزایای کسب و کارهای خانگی کاهش رفت و آمد است که وقت گیر، استرس زا و گران است. کارآفرینان خانگی اغلب با مشتریانشان ملاقات نمی کنند و می توانند در خانه شان بنشینند و کار کنند. بی آن که نیاز داشته باشند دائماً پوشش خوب و گرانی به تن داشته باشند. از طرفی هم بسیاری از افرادی که کسب و کارهای خانگی به راه می اندازند، این کار را به خاطر تمایل به ایجاد توازن میان کار و زندگی خانوادگی انجام می دهند. بررسی ها نشان می دهد که نسل جدید کارکنان آمریکایی، تمایلی به کار کردن در ساعت های طولانی در شرکت ها ندارند و کسب و کار خانگی می تواند زمان بیشتری را برای گذران وقت با خانواده به وجود آورد. البته ذهنیت ها هم نسبت به این نوع از کسب و کار تغییر کرده و کارکردن در خانه بیش از پیش معمول می گردد. کسب و کار خانگی معایبی هم دارد که از جمله ایزوله شدن به خصوص در مراحل اولیه کسب و کار و پیش از این که مشتریان خوبی ایجاد شود، است. توان کارآفرین در غلبه براین مشکل می تواند عامل موفقیت یا شکست او در کارش شود. به هر حال در جهان، این دیدگاه که کسب و کارهای خانگی، کارهای تفریحی هستند و در نتیجه چندان جدی نیستند روبه افول است چرا که کسب و کارهای خانگی نوعی از کسب و کارها هستند که به ثروت اقتصادی جامعه و سرمایه اجتماعی آن کمک می کنند. کسب و کار خانگی موجب کاهش نشت اقتصادی محلی به مناطق دیگر می شود و افراد محلی خودشان در منطقه خودشان کار می کنند و از نظر استخدامی خودکفایی به وجود می آید و رشد اقتصادی محلی پایدار تسهیل می شود. به این ترتیب پتانسیلی برای ترویج کسب و کارهایی که فرصت های اشتغال محلی یا بومی خلق می کنند به وجود می آید.»
وی می افزاید: «براساس مطالعاتی که در کشور استرالیا انجام شده مشخص شده که کسب وکارهای خانگی بزرگ ترین گروه کسب و کار در این کشور است به طوری که ۶۷ درصد کل کسب و کارهای کوچک و ۵۸ درصد همه کسب و کارها را کسب و کارهای خانگی تشکیل می دهد. به علاوه رشد این نوع کسب و کار هم بسیار سریع شده. همین آمار اهمیت این بخش را در کمک به اقتصاد ملی نشان می دهد. به هر صورت با این که کسب و کار خانگی پدیده جدیدی نیست اما رشد فناوری جدید، کار در خانه را حالا چه به صورت کارمند یا کارآفرین ساده تر کرده است. این نوع از کسب و کار برای افرادی در مکان های دورافتاده، افرادی که به خاطر مشکلات جسمانی و فیزیکی در شرایط عادی قادر به یافتن شغل نیستند و زنانی که مسئولیت خانوادگی دارند نیز بسیار مفید است. به ویژه صنایع نوظهوری مانند فناوری اطلاعات یا آی تی که در آن جنسیت نیز مطرح نیست می تواند برای هر دو جنس اشتغال ایجاد کند.»
● یک فرصت طلایی
کارشناسان به دلایل زیادی اعتقاد دارند که کسب و کارهای خانگی در ایران زمینه رشد زیادی دارد. تحصیلات بالای زنان و علاقه آنان برای استفاده از تخصصشان، هزینه های بسیار گران فضاهای تجاری و اداری، نگرانی از بابت تربیت فرزندان و مقتضیات محیط سنتی به ویژه برای زنان، از عمده دلایلی است که می تواند به گسترش کسب و کارهای خانگی به ویژه برای زنان بینجامد. همین که بتوانید در خانه بمانید، مجبور نباشید ساعت ها در ترافیک و خیابان های شلوغ و آلوده وقت تلف کنید و از محیط های استرس زای اداری و تجاری دور باشید، کافی است که به کسب کارهای خانگی به عنوان زمینه مناسب اشتغال بیندیشید. البته دست زدن به کسب و کار خانگی مانند هر سرمایه گذاری دیگری ویژگی های خاصی را می طلبد.
دکتر شریف ادیب سلطانی اقتصاددان می گوید: «سرمایه گذاری امنیت می خواهد. اگر این اطمینان وجود داشته باشد که قانون و جامعه آن را مورد تعرض قرار نمی دهد، سرمایه گذاری انجام می شود. ریسک هم از عوامل مهم است. فردی که کسب و کاری را شروع می کند باید ریسک پذیر باشد. چنین کسی خودش را به آب و آتش می زند و از این که ضرر کند باکی ندارد و درواقع دل و جرأت دارد.»
این در شرایطی است که به طور کلی کسب و کارهای خانگی ریسک کمتری دارند. همین که هزینه خرید یا اجاره یک واحد تجاری و اداری را از فهرست هزینه ها کم کنیم، خود به خود میزان ریسک کاهش می یابد. البته این کسب و کارها هم ریسک های خود را دارند.
سینا امیری کارشناس مدیریت می گوید: «حالا که بحث صرفه جویی در مصرف انرژی بالا گرفته، کسب و کارهای خانگی به میزان زیادی می تواند به این کار کمک کند. رونق کسب و کارهای خانگی باعث می شود از میزان رفت وآمدها کاسته شود و آلودگی هوا کم شود و در مصرف انرژی هم صرفه جویی شود. براساس یک اصل مدیریت وقتی کارمندان در شرکت ذینفع باشند، مقدارخیلی زیادی از محدودیت های فردی را به خلاقیت های فردی تبدیل می کنند. همین امر در کسب و کارهای خانگی هم مصداق دارد. چون در این کسب و کار هم هر کس یک انگیزه شخصی دارد و فرد بدون این که زور بالای سرش باشد، کارش را جلو می برد و با این کار تولید ناخالص داخلی کشورش را هم بالا می برد. البته کسب و کارهای خانگی مستلزم تمهیداتی نیز هستند. یکی از این مقدمات رد وبدل شدن اطلاعات است. در حال حاضر در کشور فرانسه ۴۰۰ نوع پنیر و بالای ۱۳۰۰ مارک پنیر وجود دارد. علتش این است که زمانی که ناپلئون در فرانسه حکومت می کرد گفت مردم باید از همدیگر و دولت هم باید از مردم خبر داشته باشد. به این ترتیب مشخص شد که به عنوان مثال در فلان ده چه نوع پنیری و چگونه تولید می شود و به این ترتیب همین رشته پنیرسازی بسیار رشد کرد. در ایران هم با توجه به تنوع محصولات چنین کاری امکان پذیر است.از طرفی هم مردم باید بیاموزند که حتی اگر به طور فیزیکی با هم در یک جا حضور نداشته باشند باز هم می توانند کار تیمی انجام دهند.»
کسب و کارهای خانگی مانند عصر پیش از انقلاب صنعتی جای خود را به میان مردم باز کرده است. این نوع از کسب و کار در کشورهای پیشرفته گسترش زیادی پیدا کرده است. ما نیز می توانیم به این نوع از کسب و کار به صورت یک فرصت طلایی نگاه کنیم.

نویسنده : حمیده احمدیان راد

منبع : مرکز توسعه و تبادل دانش فناوری اطلاعات