سال نوآوری و شکوفایی آمال و نتایج

یکی ازبرنامه هایی که مقام معظم رهبری دردهه اخیر درجهت سرعت بخشی به روند توسعه و پیشرفت جامعه و مقابله با خطرات و تهدیدات احتمالی، مورد توجه قرار داده و آن را به کار گرفته اند، تلاش برای نامگذاری سالها به عناوین مختلف بوده است. شایان ذکر است که این نامگذاریها، از یک سو، ناظر بر نیازها و ضرورتهای فعلی کشور اعم از داخلی و بین المللی است که عزم مردم و مسئولان را برای تحقق و دستیابی به آن می طلبد و از سوی دیگر، تاکید بر ادامه روندها و شیوه هایی است که جمهوری اسلامی ایران در طول سه دهه، آنرا تجربه کرده و کارآمدی آن، به اثبات رسیده است.
براین اساس، سال ۱۷۸۳، از سوی مقام معظم رهبری، به سال «نوآوری و شکوفایی» نامگذاری شد که از یک سو، چشم انداز و جهت گیری تصمیمات و فعالیتهای آینده مسئولان نظام را درعرصه های مختلف مشخص نمود و از سویی دیگر، مهر تاییدی بر برخی سیاستها و فعالیتهایی بود که درسالهای اخیر مورد توجه مسئولان و تصمیم گیران کشور قرار گرفته بود.
□□□
تاملی کوتاه در بیانات رهبر معظم انقلاب درسالیان اخیر ما را به این نکته بسیار مهم رهنمون می سازد که پیشرفت و تعالی ایران اسلامی از چه جایگاهی در ذهن این حکیم الهی برخوردار است.
ما مردم ایران متاسفانه به برخوردهای شعاری و فانتزی با قضایای اصولی و پراهمیت عادت داریم و به مباحث بسیار مهمی چون توسعه و پیشرفت با رویکردی شعاری نگاه می کنیم.
آن چیزی که درباب نوآوری و شکوفایی، باید بدان پرداخت مقوله ها و سوالات زیر می باشند:
۱) چرا امسال بدین عنوان نامگذاری شده است؟
۲) وظایف نخبگان کشور در این باب چیست؟
۳) مسئولین کشور اعم از اجرایی و تقنینی و قضایی درجهت نیل به این هدف بزرگ چه کارهایی کرده اند؟
دراین فرصت اندک قصد پرداختن تفضیلی به سوالات فوق را نداریم بلکه به صورت اجمالی باید گفت که بعد از انقلاب مشروطیت روشنفکران و نخبگان ایران با نگاه به پیشرفت هایی برق آسای غرب در زمینه های علمی و فن آوری به فکر فرو رفتند که چرا ایران تا این اندازه از گردونه پیشرفت علم در جهان عقب مانده است، مقالات و کتاب های زیادی در این مورد نوشته شد و هر کس از یک منظر به این مسئله مهم نگریست ولی متاسفانه چنان چه در ابتدای این مقاله بدان اشاره شد به علت نگاه سطحی و شعاری به مقوله توسعه و نیز دو مصیبت بزرگ جهان اسلام به صورت عموم و ایران به صورت خصوص یعنی استبداد داخلی و استعمار خارجی این عوامل دست به دست هم دادند تا ایران نه تنها پیشرفتی نکند بلکه در طی پنجاه سال سلطنت پهلوی دراکثر زمینه ها پسرفت داشته باشد.
رهبر معظم انقلاب با نگاهی ژرف به مقوله علل عقب ماندگی ایران وپیشرفت غرب، علت العلل این عقب ماندگی را علم می دانند.«این قدرت که امروز محور همه تحرکات بین المللی شده-متوقف است به علم و لذا ثروت و آمریکا هم ناشی از علم است، توانایی های تبلیغاتی اش هم ناشی از علم است، موقعیت بین المللی سیاسی اش هم ناشی از علم است. علم است که یک کشور را به یک اقتداری می رساند، علم این قدر برای کشور مهم است»(۱)
رهبر معظم انقلاب از آن جهت که با تاریخ مشروطه و علل عقب ماندگی ایران آشنا هستند هرگز توجه به علم را به معنی واردات تکنولوژی و علم از خارج نمی دانند: «علم وارداتی، علم به معنای حقیقی کلمه نیست. علم درون زاست که اقتدار می بخشد. اینکه من مسئله تولید علم و شکستن مرزهای علم را مطرح کردم به خاطر این است»(۲) علم و تکنولوژی وارداتی هرگز عقب ماندگی یک کشور را جبران نمی کند زیرا درنهایت این کشور واردکننده است که نیازمند و وابسته به کشورهای مادر و متروپل است. از این روست که علم درون زا و به فرموده رهبر عزیز انقلاب، جنبش نرم افزاری اهمیت پیدا می کند. تأملی اندک بر مقوله «علم دروان زا» ما را به جواب سؤال اول می رساند که جامعه اسلامی ایران راهی جز نوآوری در جهت رسیدن به علم درون زا که عقب ماندگی ها را جبران و فاصله ایجاد شده در طی سالیان مدید را کاهش دهد، ندارد.
در پاسخ به سؤال دوم به این نکته باید توجه داشته باشیم که نخبگان فکری جامعه اعم از اساتید دانشگاه و دانشجویان مخاطب اصلی فرمایش رهبر معظم انقلاب در جنبش نرم افزاری می باشند. رهبری از جدی گرفته نشدن مقوله نهضت نرم افزاری که ارتباط عمیقی با نوآوری دارد ناراضی هستند به صورتیکه در دیدارشان با اساتید دانشگاه های استان خراسان فرمودند «... درباره بحث تولید علم و مسئله جنبش نرم افزاری... مراکز تحقیقی جواب دادند، دانشگاه ها هم در سطوح محققین و اساتید جواب دادند... منتها در سطح دانشجویان و جوانان این معنا جدی گرفته نشده و تحقق پیدا نکرده» رهبر معظم انقلاب به وظیفه اساتید دانشگاه در این مقوله اشاره می کنند «این کار، کار اساتید است بخصوص دانشجویان دوره های تکمیلی اگر به وسیله استاد راهنمایی بشوند می توانند حقیقتا در نوآوری علمی، همان اساتید خودشان را در مواردی پشت سر بگذارند»(۳) چنان چه ملاحظه می کنیم دانشجویان و بالاخص اساتید دانشگاه که مجموعه نخبگان فکری جامعه را تشکیل می دهند در مبحث نوآوری علمی مسئولیت عظیمی را برعهده دارند. طراحی نقشه حرکت علمی کشور نیز مسئولیت دیگری است که رهبر فرزانه انقلاب از مجموعه نخبگان فکری کشور اعم از حوزه و دانشگاه انتظار دارند که در این مجال اندک فرصت پرداختن بدان نیست.(۴)
در پاسخ به سؤال سوم به مقوله مدیریت می رسیم که متأسفانه غفلت مدیران ارشد فرهنگی کشور از وظایف اساسی خویش در مقوله علم تحرکات جامعه علمی در دو بخش دانشگاه و حوزه را از سازماندهی ومدیریت متناسب با خود محروم کرده است. غفلت مدیران ارشد از اهداف علمی انقلاب اسلامی ایران دلایل تاریخی، فرهنگی و اجتماعی خاصی دارد که در جای خود باید به بحث گذارده شود و لکن پیامد این مسئله موجب شده است تا توجهات و پیگیری های رهبری انقلاب در مدت بیش از دو دهه هزینه فرهنگ سازی نسبت به ضرورت مدیریت راهبردی برای تکوین علم و دانش تمدنی اسلام شود و در حد بازتاب و انعکاس تمنیات انقلاب باقی بماند.
رهبر معظم انقلاب در پیام نوروزیشان در ابتدای سال به صراحت انتظارات خویش را از دولت اسلامی و نیز سایر ارگان های کشور مطرح کردند:
مسئولان دولتی در روش های اقتصادی، در روش های سیاسی و دیپلماسی، در پیشبرد کشور به سمت علم و تحقیق، در گسترش فرهنگ مطلوب در میان کشور، در ارائه خدمات به همه قشرها به خصوص قشرهای محروم و مظلوم، در آبادانی کشور، آحاد مردم در دانشگاه ها، در بنگاه های اقتصادی، در دستگاه های گوناگون اجتماعی و خدماتی... در کار خود و در عرصه فعالیت خود نوآوری کنند»(۵)
و ما باید در پایان شش ماهه اول سال نوآوری و شکوفایی از مسئولین دولتی این مسئله را مطالبه کنیم که در جهت نیل به انتظارات رهبری چه اقداماتی انجام داده اند.
حرکت های عظیم علمی و تحقیقاتی نخبگان کشور اگر از سوی مسئولین امر از جمله شورای عالی انقلاب فرهنگی- که مسئولیت طراحی نقشه جامع علمی کشور از سوی رهبر معظم انقلاب برعهده این نهاد می باشد- و نیز وزارت علوم و وزارت آموزش و پرورش و سایر نهادها و ارگان های مسئول مدیریت نشود هرگز به سر منزل مقصود نخواهد رسید.
دانشجویان باید به عنوان پیش قراولان پیشرفت و تعالی ایران اسلامی این مطالبه را از مسئولین امر داشته باشند که در جهت اجرای منویات رهبر فرزانه انقلاب چه اقداماتی را انجام داده اند زیرا اگر هرگونه کم کاری و سستی در مدیریت علمی کشور صورت گیرد حاصل نوآوری های علمی صورت گرفته در مجامع دانشگاهی و حوزوی کشور هرگز به شکوفایی و پیشرفت ایران اسلامی منجر نخواهد شد. چنان چه رهبر معظم انقلاب انتظار دارند: «انتظار... این است که فعالیت هایی که در سال های گذشته انجام گرفته است، کارهایی که دولت کرده است، سرمایه گذاری های بزرگی که مسئولان گوناگون و آحاد مردم در بخش های مختلف- چه سرمایه گذاری مادی، چه سرمایه گذاری معنوی- انجام داده اند، اینها به شکوفایی برسد و مردم نتایج آن را در زندگی خود حس کنند.»(۶)
البته باید به این نکته توجه داشته باشیم که فقط امسال سال نوآوری و شکوفایی نیست. رهبر معظم انقلاب سال هاست که با مطرح کردن پیش نیازهای نوآوری و شکوفایی همچون یک جلودار نخبگان و مسئولین کشور را رهبری می کنند. چنان چه در این مقاله ذکر شد مسئله تولید علم و جنبش نرم افزاری، طراحی نقشه جامع علمی کشور، توجه به علم درون زا و... از پیش نیازهای نوآوری و شکوفایی است که رهبری در طی سالیان گذشته بارها بدان اشاره نموده اند.

محمدامین آبادی
فعال دانشجویی
پانوشت ها:
۱ الی ۴- سخنرانی رهبر معظم انقلاب در جمع اساتید استان خراسان در دانشگاه فردوسی مشهد
۵ و ۶- پیام نوروزی رهبر معظم انقلاب

منبع : روزنامه کیهان