سیستم عامل لینوکس

اگر از كاربران رایانه باشید به طور حتم با یكی از سیستم عامل های موجود كار كرده اید- سیستم عامل هایی مانند Dos، windows، Linux، unix و غیره آیا تاكنون از خود پرسیده اید كه سیستم عامل چیست و به چه دردی می خورد؟
زمانی كه شما به یك كشور دیگر سفر می كنید در كنار لوازم سفر كه با خود همراه می برید به طور حتم به فكر یك مترجم نیز خواهید بود، زیرا شما زبان مردم كشور مقصد را متوجه نمی شوید و آنها نیز چنین حالتی را نسبت به شما دارند، زیرا زبان شما برای آنها یك زبان بیگانه است و آنها نیز در درك كلمات شما با مشكل مواجه خواهند شد، سیستم عامل (operating system) دقیقاً نقش یك مترجم را برای شما ایفا می كند، اگر زبان شما انگلیسی، فرانسه، فارسی و غیره باشد یقیناً رایانه دستورهای شما را متوجه نخواهد شد زیرا رایانه دارای زبان خاص خود به نام زبان دو دویی است، كه در این زبان تمامی اعداد، حروف و دستورها و غیره باید در قالب اعداد صفر و ۱ به رایانه منتقل شود تا قابل اجرا باشد، همانطور كه زبان های رایج برای رایانه قابل فهم نیست زبان دو دویی نیز برای كاربران رایانه قابل فهم نخواهد بود لذا سیستم عامل ها (operating systems) نقش واسط را بر عهده داشته و كار ترجمه را برای شما انجام می دهند. سیستم عامل های مختلف و متفاوتی از سوی شركت های بزرگ و كوچك در سطح دنیا به وجود آمده است، بعضی از این سیستم عامل ها در بدو تولد ناكام ماندند و بعضی دیگر چنان فروشی داشتند كه نسخه های مختلفی از آن در سالیان دراز تولید شد و شركت سازنده سیستم عامل نیز عمده فعالیت خود را بر روی تولید، توزیع و ارتقای سیستم عامل خود قرار داد مانند شركت Microsoft كه اكنون به یكی از بزرگان صنعت نرم افزار تبدیل شده است و نسخه های مختلفی از سیستم عامل ویندوز این شركت با عناوینی چون windows۳.۱، windows۹۵، windows۹۸، windows NT، windows۲۰۰۰ ، windows XP و اخیراً windows vista تولید و روانه بازار شده است. اما در كنار این شركت، شركت ها و افراد مختلف دیگری دست به تولید و عرضه سیستم عامل زده اند كه یكی از مشهور ترین آن ها سیستم عامل لینوكس است كه اصلی ترین وجدی ترین رقیب سیستم عامل های شركت Microsoft به حساب می آید و همواره كشمكشی بین این دو سیستم عامل وجود داشته و دارد.
● Linux
لینوكس در حقیقت یك هسته (Kernel) است، هسته بخش اصلی و مهم سیستم عامل را تشكیل می دهد كه وظیفه آن كنترل داده ها، مدیریت حافظه، سخت افزار، ورود و خروج داده ها است. لینوكس با استفاده از ابزارهایی كه پروژه گنو (GNU) برای آن تولید كرده به یك سیستم عامل كامل تبدیل شده و با افزودن نرم افزارهای Open Source به آن، می توان از آن در موارد متعددی مانند سرویس دهنده ها (Servers)، ایستگاه های كاری (work station) كامپیوترهای رومیزی (personal computer) ابر رایانه ها (Main Frame) و سایر ابزارها كه دارای سیستم های پردازش درونی (Em bedded) هستند استفاده كرد.
● تاریخچه Linux
در اواخر سال ۱۹۹۱ در حالی كه جنگ به پایان خود نزدیك می شد در دنیای كامپیوتر شاهد اتفاق های تازه ای بودیم. رایانه ها در حال پیشرفت بودند. سخت افزارهای جدید تولید و روانه بازار می شد اما هنوز چیزی كم بود و آن فقدانی عمیق در حیطه سیستم عامل بود.
تا آن زمان تنها سیستم عامل رایج DoS بود كه قدرت مطلق رایانه ها به حساب می آمد- سیستم عاملی كه به قیمت ۵۰ هزار دلار از یك هكر سیاتلی به وسیله بیل گیتس خریداری شده و با برنامه ریزی موفق به تمامی كشورها سفر كرد و بر روی رایانه ها نشسته، كاربران PC انتخاب دیگری نداشتند، كامپیوترهای شركت اپل تنها جایگزین این سیستم بود ولی قیمت های سرسام آور آنها، این فكر را از سر كاربران بیرون می كرد راه حل دیگر استفاده از یونیكس بود ولی قیمت های بالای این سیستم عامل جرأت نزدیك شدن را از كاربران می گرفت، از كدهای نوشته شده برای یونیكس كه به وسیله آزمایشگاه های بل میان دانشگاه ها توزیع شده بود شدیداً محافظت به عمل می آمد تا فاش نشود.
در آن سوی دنیا در كشور هلند دكتر اندرواس تاننباروم به منظور تدریس واحد دانشگاهی خود اقدام به نوشتن و طراحی سیستم عاملی به نام MINIX نمود، این سیستم عامل برای اجرا بر روی cpuهای ۸۰۸۶ اینتل طراحی شده بود و به زودی پا را از دانشگاه فراتر گذاشته و در بازار كشورهای مختلف خرید و فروش می شد.
MINIX به عنوان سیستم عامل جالب نبود و ضعف های زیادی داشت تنها مزیت اصلی آن در دسترس بودن كدهای منبع آن بود كه در اختیار همگان قرار می گرفت كه تا پیش از این چنین اتفاقی در دنیای سیستم عامل ها پیش نیامده بود، این كار تاننباروم سبب حركت و شور فراوانی در دانشجویان رایانه شد و سبب شد كه دانشجویان به سوی طراحی و پیاده سازی سیستم عامل حركت كنند- یكی از این دانشجویان علاقه مند لینوس توروالدز بودلینوس بندیكت تور والدز دانشجوی سال دوم علوم كامپیوتر در دانشگاه هلسینكی فنلاند بود.
این فنلاندی ۲۱ ساله عاشق برنامه نویسی و هك كردن اطلاعات سایت ها بود و به علاوه علاقه مندی زیادی نسبت به طراحی یك سیستم عامل با كدهای باز از خود نشان می داد. در این زمان برنامه نویسان كشورها از سوی پروژه گنو (GNU) كه به وسیله ریچارد استالمن (Richard Stallman) آغاز شده بود حركتی را در جهت طراحی نرم افزارهای رایگان و با كیفیت آغاز كرده بودند، عقیده این گروه تولید نرم افزارهایی بدون محدودیت و با امكان ایجاد تغییرات در آن بود تا روز به روز نرم افزارهای بهتر و كارآمدتری تولید شود.
تا سال ۱۹۹۱پروژه گنو تعداد زیادی ابزار تولید كرده بود ولی هنوز سیستم عامل رایگان و متن بازی به وجود نیامده بود، حتی سیستم عامل MINIX هم در اختیار یك كمپانی قرار گرفت و كدهای منبع آن جمع آوری شد، اما هم چنان كاربر روی هسته گنو موسوم به HURD ادامه داشت.
● ظهور Linux
پس از تولید لینوكس به وسیله تیم گنو تولید كنندگان تجاری زیادی وارد بازار شدند اما این سیستم عامل بر خلاف سایر سیستم عامل ها رایگان بود تنها كاری كه این تولید كنندگان انجام می دادند، كامپایل كردن بخش های نرم افزاری مختلف و ارائه آن به صورت خدمتی قابل توزیع بود تا كاربران بتوانند از این سیستم عامل استفاده كنند، اكنون نسخه هایی از لینوكس مانند ردهت، دیبان و زوزه دارای بیشترین سهم كاربران در دنیا هستند و اخیراً نیز با رابطه های گرافیكی مانند KDE و GNOME لینوكس رواج بیشتری میان مردم یافته است به نحوی كه اكنون میلیون ها كاربر از لینوكس استفاده می كنند و یكی از مهم ترین استفاده های امروزی لینوكس استفاده از آن در پردازش های سنگین موازی در ابر كامپیوترهاست امروزه اكثر ابركامپیوترهایی كه در جهان تولید می شوند، از سیستم عامل لینوكس به عنوان سیستم عامل پیش فرض خود بهره می گیرند.
شما در هر كجای دنیا كه باشید می توانید متن اصلی لینوكس را رایگان از اینترنت دریافت كرده و درآن تغییر دهید و محصول تغییر یافته را به دیگران واگذار كنید، یكی از نتایج این تمركز شكنی پیشرفت سریع لینوكس نسبت به سایر رقبا بود به علاوه ایرادهای این سیستم عامل كشف شد و راه توسعه را در پیش گرفت.
دانشگاهیان و مهندسان نرم افزار و دشمنان كهنه مایكروسافت مانند Netscape توسعه دهندگان این سیستم عامل بودند.
● تفاوت های لینوكس و ویندوز
۱) سیستم عامل آزاد و متن باز (Free & open Source)
لینوكس سیستم عاملی آزاد و متن باز است به این معنی كه كد منبع آن در اختیار همه قراردارد و همگان این توانایی را دارند كه در كدهای آن تغییر به وجود آورده و آن را بنابر نیاز شان شخصی كنند (customize).
آزاد بودن كد منبع سیستم عامل موجب می شود كه شما بتوانید از طرز كار operating system مطلع شوید اما این امكان در سیستم عامل ویندوز به هیچ وجه وجود ندارد به علاوه به ازای هر نسخه از سیستم عامل ویندوز شما مجبور خواهید بود مبلغ نسبتاً چشمگیری را به شركت Microsoft بپردازید اما نسخه های سیستم عامل لینوكس را به هر تعداد كه بخواهید تهیه كنید رایگان است. به علاوه سیستم عامل لینوكس متعلق به كشور و یا شركت خاصی نیست، زیرا تعداد زیادی از متخصصان و علاقه مندان بر روی این سیستم عامل كار كرده و می كنند، تعداد برنامه نویسانی كه روی بخش های مختلف سیستم عامل لینوكس كار می كنند در حدود ۴۰۰ هزار نفر است.
۲) سرعت، قدرت، پایداری
سیستم عامل لینوكس را به همین راحتی نمی توان از پای درآورد به علاوه نسخه هایی از لینوكس وجود دارد كه سالیان متمادی بدون نیاز به نصب مجدد به فعالیت خود ادامه می دهند اما در مقابل سیستم عامل های ویندوز به این ا ندازه پایدار نیست.● تفاوت های لینوكس و ویندوز
۱) سیستم عامل آزاد و متن باز (Free & open Source)
لینوكس سیستم عاملی آزاد و متن باز است به این معنی كه كد منبع آن در اختیار همه قراردارد و همگان این توانایی را دارند كه در كدهای آن تغییر به وجود آورده و آن را بنابر نیاز شان شخصی كنند (customize). آزاد بودن كد منبع سیستم عامل موجب می شود كه شما بتوانید از طرز كار operating system مطلع شوید اما این امكان در سیستم عامل ویندوز به هیچ وجه وجود ندارد به علاوه به ازای هر نسخه از سیستم عامل ویندوز شما مجبور خواهید بود مبلغ نسبتاً چشمگیری را به شركت Microsoft بپردازید اما نسخه های سیستم عامل لینوكس را به هر تعداد كه بخواهید تهیه كنید رایگان است.
به علاوه سیستم عامل لینوكس متعلق به كشور و یا شركت خاصی نیست، زیرا تعداد زیادی از متخصصان و علاقه مندان بر روی این سیستم عامل كار كرده و می كنند، تعداد برنامه نویسانی كه روی بخش های مختلف سیستم عامل لینوكس كار می كنند در حدود ۴۰۰ هزار نفر است.
۲) سرعت، قدرت، پایداری
سیستم عامل لینوكس را به همین راحتی نمی توان از پای درآورد به علاوه نسخه هایی از لینوكس وجود دارد كه سالیان متمادی بدون نیاز به نصب مجدد به فعالیت خود ادامه می دهند اما در مقابل سیستم عامل های ویندوز به این ا ندازه پایدار نیست.
۳) سخت افزارهای سازگار
لینوكس بر خلاف ویندوز بر روی تعداد زیادی از سكوهای سخت افزاری مختلف نصب می شود و شما می توانید آن را متناسب با سكوی مورد نظر خود تغییر دهید. لینوكس سیستم عامل بسیار مناسب و سازگاری برای سخت افزارهای درونه ای (Embedded) می باشد، به علاوه این سیستم عامل قابلیت اجرا روی ابر رایانه ها و سرور ها را نیز دارا است.
۴) امنیت بسیار بالا
امروزه در روزگاری به سر می بریم كه اتكای بسیار زیادی به فناوری اطلاعات و ارتباطات می شود و در هر لحظه ممكن است كه این جریان ردوبدل شدن اطلاعات به خطر بیفتد و سبب بروز خسارت های جبران ناپذیری شود.
امروزه كاربران و مدیران شبكه به دنبال راه حل های امنیتی هستند كه بسیاری از این قابلیت ها در سیستم عامل هایی مانند ویندوز وجود ندارد اما در لینوكس به صورت پیش فرض وجود دارند، زیرا لینوكس از همان ابتدا برای كار در شبكه طراحی شده بود اما ویندوز این گونه نیست و در حال حاضر نیز دارای ضعف های امنیتی فراوانی است.
این تصور كه لینوكس فاقد هرگونه مشكل امنیتی باشد، تصور درستی نیست ولی باز بودن و در دسترس بودن كدهای منبع این سیستم عامل موجب خواهد شد تا بسیاری از مشكلات امنیتی از سوی كاربران، علاقه مندان و حتی هكرها شناسایی و از بین برده شود. اما در سیستم عامل ویندوز شما برای برطرف شدن این مشكلات باید همواره در انتظار بسته های اصلاحی شركت مایكروسافت به سر ببرید.
۵) تنوع در كاربرد
از لینوكس می توان برای انجام وظایف متعددی استفاده كرد به عنوان نمونه می توان از آن در مسیریاب ها (Routers)، شبكه های محلی و گسترده (wan و Man و Lan) ، سرویس دهنده های فایل (File server)، سرویس دهنده های وب (web server)، سرویس دهنده های بانك اطلاعات (Data Base Server)، ایستگاه های كاری (work station) استفاده كرد، به علاوه این سیستم عامل قابلیت اجرا به صورت پرتابل را تنها از روی CD نیز دارد تا شما بتوانید میز كار سیستم عامل خود را به هر جا كه خواستید ببرید.
۶) user Friendly
از جهت سهولت استفاده همگان بر استفاده راحت از windows اتفاق نظر دارند. البته در نسخه های جدید ترلینوكس اتفاق های مثبتی روی داده و از نظر گرافیكی زیباتر شده است.
۷) كاربرد
می توان گفت كه قدرت اصلی windows بر روی workstation هاست و اگر شبكه ای به میان بیاید این Linux است كه حرف اول را خواهد زد اما از نظر تنوع نرم افزارهای قابل اجرا بر روی سیستم عامل باید به مزیت های فراوان windows و وجود نرم افزارهای بسیار فراوان برای كار بر روی این سیستم عامل اشاره كرد.
۸) تنوع نسخه ها
هرگروه یا شركتی به دلیل آزاد بودن كد منبع های سیستم عامل Linux یك نسخه خاص از آن را كه به توزیع (Distribution) معروف است، منتشر كرده و به كاربران آزادی انتخاب داده تا توزیعی را برگزینند كه نیاز هایشان را برطرف كند.
۹) سیستم عاملی حرفه ای
لینوكس سیستم عاملی حرفه ای است به نحوی كه كاربران عادی برای كار با این سیستم عامل و نیز تنظیمات آن دچار مشكل می شوند البته این مشكل در بعضی از توزیع های لینوكس كمتر به چشم می خورد.
۱۰) جعبه ابزار كامل
لینوكس برای كاربران حرفه ای یك سیستم عامل كامل به شمار می آید كه در آن همه ابزارهای مورد نیاز از قبیل برنامه های اینترنتی، ابزار های برنامه نویسی تعبیه شده است و شما پس از نصب سیستم عامل دیگر نیازی به نصب جداگانه آن ها نخواهید داشت.
۱۱) محصولی جمعی
سیستم عامل لینوكس حاصل همكاری هزاران نفر در نقاط مختلف دنیا و بدون دخالت شركت و یا سازمانی تولید یافته است كه این همكاری و هماهنگی تنها در سایه همفكری به وجود خواهد آمد به همین دلیل به لینوكس لقب «یكی از زیباترین دستاوردهای همكاری جمعی» داده شده است.
● نسخه های لینوكس (Linux Distribution)
با توجه به تولید نسخه های مختلف از سیستم عامل لینوكس از سوی افراد و سازمان های مختلف در سطح دنیا تاكنون ده ها نسخه از این سیستم عامل تولید شده است اما ما به نسخه های معروف تر و پر كاربرد تر این سیستم عامل اكتفا می كنیم:
۱) Red Hat
این نسخه معروف ترین توزیع لینوكس است و دلیل این معروفیت نیز پشتیبانی شركت هایی چون IBM، Dell و HP از این نسخه است.
۲) SUSE
اگر شما به تازگی علاقه مند به كار با لینوكس هستید بهتر است كه از این نسخه كار خود را شروع كنید زیرا این نسخه برای كاربران خانگی و دفاتر اداری طراحی شده است.
۳) Linux- mandrake
یكی از آسان ترین نسخه های سیستم عامل لینوكس همین توزیع است- بیشتر كاربران سایت های Linux و News Forge از طرفداران این نسخه به شمار می آیند.
۴) Caldera open Linux
این توزیع توسط شركت Caldera توسعه یافته است.
۵) turbo Linux
این نسخه برای سازمان هایی با تعداد كاربران نسبتاً زیاد طراحی شده است و دارای ابزارهایی جهت مدیریت سیستم ها است.
۶) Debian GNU
این نسخه از لینوكس حاصل همكاری چندین هزار برنامه نویس از سراسر دنیا است و متأسفانه پس از عرضه دارای پشتیبانی نیست برای دیدن اطلاعات بیشتر در مورد این توزیع به سایت Debian رجوع كنید.
۷) Slack ware Linux
نخستین نسخه ای از لینوكس كه توزیع شد، همین نسخه slack است كه به دلیل محیط گرافیكی بسیار پایین و درصد اشتباه های بسیار زیاد در این نسخه اكنون دارای كمترین كاربر است.
۸) Lycoris
این توزیع از جمله كامل ترین نسخه های موجود است و برای كامپیوترهای خانگی طراحی شده است.
● لینوكس ایرانی
در سال های اخیر با توجه به درخواست ایران برای ورود به سازمان تجارت جهانی و قوانین سخت و محكم این سازمان درباره حقوق كپی رایت و نیز مباحث مربوط به حقوق مالكیت معنوی در كشور و به علاوه تحریم های اقتصادی وارد شده بر كشور مان و نیز مشكلات امنیتی موجود بر روی سیستم عامل ویندوز و قیمت های بالای این سیستم عامل در صورت خرید قانونی متخصصان كشورمان به سوی تولید نسخه ای از سیستم عامل لینوكس با نام لینوكس ایرانی حركت كردند كه اكنون این نسخه در گام های پایانی به سر می برد و امید است كه در سال های آینده شاهد به كارگیری سیستم عامل ملی بر روی رایانه های كشورمان باشیم.

وحید نقشینه

منبع : روزنامه ایران