۳۰ دسامبر سال ۱۹۲۷ میلادی ـ قدیمی ترین حادثه نویس ایران ـ نگاهی به فعالیت های روزنامه نگاری عنایت الله گلستانه

سی ام دسامبر زادروز عنایت الله گلستانه قدیمی ترین حادثه نگار رسانه های ایران است که در سال ۱۹۲۷ میلادی در تهران به دنیا آمد و هنوز (در ژوئن سال ۲۰۰۸) در ۸۱ سالگی با ژورنالیسم وداع نگفته است.
گلستانه از اواسط دهه ۱۳۲۰ (دهه ۱۹۴۰ میلادی) کار روزنامه نگاری را از «کیهان» آغاز کرد. در آن زمان نوشتن اخبار حوادث شهری در مطبوعات ایران به گونه ای که در غرب صورت می گرفت رسم نبود. در آن زمان روزنامه های ایران در مورد چنین اخباری (قتل، خودکشی، سرقت، حوادث رانندگی، حریق و ...) به درج اعلامیه های رسمی موسسات مربوط اکتفا می کردند.
گلستانه به جای درج این اعلامیه ها، از آنها به صورت سرنخ استفاده می کرد و شخصا همانند یک کارآگاه پلیس در محل به تحقیق می پرداخت که این کار در آن زمان خالی از خطر نبود و زحمت زیاد داشت، اما مخاطب فراوان. با وجود اینکه این روش پرزحمت کسب خبر، مخاطبان کیهان (روزنامه عصر) را چند برابر کرده بود دستمزد گلستانه به آن حد نبود که هزینه زندگانی او را تامین کند. گلستانه که از میان یک خانواده معروف (حاجب الدوله) برخاسته بود مجبور شد برای کسب درآمد بیشتر در یک روزنامه صبح نیز بکار پردازد و وی روزنامه معروف باختر امروز (به مدیریت دکتر حسین فاطمی) را برای این کار برگزید ولی دراینجا او را ماموریت تهیه اخبار سیاسی دادند. گلستانه در اینجا هم روش خود را رها نکرد و به جای کسب خبر از سخنگویان رسمی، به مقامات دست دوم و اصحاب اطلاع روی آورد و هر شب به بیش از صد نفر تلفن می کرد و به چندین محفل و پاتوق سر می زد بطوری که با وجود کمبود خط تلفنی در تهران مجبور شدند برایش در تحریریه روزنامه یک تلفن اختصاصی قراردهند. عمر کارکردن گلستانه در باختر امروز طولانی نبود و با انتشار خبری درباره خلع سلاح عشایر که قراربود محرمانه بماند مجبور به ترک این روزنامه شد.
گلستانه بعدا به روزنامه اطلاعات جذب شد و دلیل عمده آن این بود که اطلاعات درآمد بیشتری داشت و دستمزد نسبتا قابل ملاحظه می داد و دیگر، گلستانه نیاز به کار کردن در دو روزنامه (صبح و عصر) را نداشت. سردبیر وقت روزنامه اطلاعات هم روزنامه نگاری حرفه ای تر بود و ژورنالیسم را درک می کرد و بنابراین به روش گلستانه (کسب خبر از دست اول و مراجعه به اهل اطلاع و مردم کوچه و خیابان) ارج می نهاد.
مجید دوامی سردبیر وقت اطلاعات برای گلستانه چند دستیار استخدام کرد زیرا که تعقیب حوادث شهری مخصوصا موارد جنایی آن و یافتن عکس قاتل و مقتول وقتگیر بود و کار یک نفر هم نبود. این کار به تدریج تکامل یافت و روزنامه اطلاعات و در رقابت با آن روزنامه کیهان هم در تحریریه های خود «میز حوادث = سیتی دسک» به وجود آوردند. ایجاد میز اخبار حوادث بعدا باعث شد که اطاق های خبر مطبوعات ایران برحسب گروه حوزه های خبری و نوع اخبار همانند فرنگ دارای میزهای مختلف و دبیر مربوط (ادیتور میز) شوند. چون اخبار حوادث شهری تیراژساز بود و تیراژ آگهی ساز، سردبیران اطلاعات و کیهان تصمیم به بازکردن صفحه مستقل حوادث شهری گرفتند، همان صفحه و صفحاتی که در آمریکا، عنوان اخبار محلی (لوکال) دارد.
گلستانه که در طول زمان هزاران حادثه قتل، خودکشی، کلاهبرداری و ... را پوشش داده بود و سوابق آنها را برای خود حفظ کرده بود در نیمه دهه ۱۳۴۰ (۱۹۶۰ میلادی) تصمیم گرفت برپایه آنها دست به تولید فیلم سینمایی بزند که چون اهل این کار نبود زیان مالی فراوان دید و درآستانه ورشکستگی قرارگرفت. این زیان مالی بقدری سنگین بود که گلستانه از اجرای برنامه دوم خود که انتشار برخی از ماجراهای گذشته به صورت داستان کوتاه (و مستند) بود صرف نظر کرد و به آرشیو کردن عکس و خبرهایی که تهیه می کرد پایان داد.
اواخر سال ۱۳۵۰ (۱۹۷۲ میلادی) سردبیر سابق روزنامه های اطلاعات و آیندگان (غلامحسین صالحیار) که برای رادیو ـ تلویزیون ملی یک خبرگزاری تاسیس کرده بود و روش تازه ای برای پخش اخبار در پیش گرفته بود از گلستانه دعوت کرد که برای بخش اخبار «سر ساعت ها معروف به سه دقیقه ای» گزارش شهری تهیه کند. گلستانه بدون اطلاع سناتور مسعودی ناشر روزنامه اطلاعات، در ساعات فراغت به سازمان رادیو تلویزیون می رفت و برای این سازمان خبر تهیه می کرد. پخش خبرهای حوادث به محض وقوع از رادیو، باعث می شد که همه روزنامه ها آنها را به دست آورند و از صورت اختصاصی که منظور روزنامه اطلاعات بود خارج شوند. همین امر باعث رنجش شدید سناتور مسعودی از گلستانه شد. گلستانه از روزنامه اطلاعات رفت و رسما به سازمان رادیو تلویزیون پیوست و پخش حوادث شهری را به صورتی مفصلتر به برنامه «راه شب» برد.
گلستانه از آن پس به کار در رادیو تلویزیون ادامه داد و چون رشته کار او سیاسی و تبلیغ برای نظام سابق تشخیص داده نشد همچنان (در ۸۱ سالگی) بکار در آن سازمان ادامه می دهد. گلستانه ازجمله همان روزنامه نگارانی است که اگر روزنامه نگاری را ترک کند سلامت خود را هم از دست خواهد داد زیرا که با تمام وجود عاشق این کار است و نیاز دارد که در هوای یک رسانه ـ روزنامه و یا رادیو تلویزیون ـ استنشاق کند.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز