دیابت دوران بارداری

دیابت دوران بارداری نوعی موقت از بیماری دیابت است که در این حالت بدن زن باردار قادر به تولید هورمون انسولین به میزان کافی نیست.
کمبود هورمون انسولین در بدن زن باردار، باعث عدم توانایی وی در استفاده و بکارگیری قند موجود در غذاها و تولید قند اضافی در خون این شخص می شود که بیشتر این زنان حتی بدون درمان، خود قادر به کنترل میزان قند خون و تولد نوزادی سالم هستند. اگر دیابت در طی این دوران در سطح قابل کنترلی نباشد، می تواند فرد را به مشکلاتی از قبیل تولد نوزادی با رشد بسیار زیاد و یا قند خون پائین مبتلا کند. اما نکته حائز اهمیت این است که کل دیابت دوران بارداری با تولد نوزاد از بین می رود، اما به طور استثناء بعضی از مادران به دیابت نوع ۲ که نوع دائمی از این بیماری است، مبتلا می شوند.
عوامل مؤثر در ابتلا به دیابت دوران بارداری
در طی دوران بارداری ارگانی به نام جفت در رحم رشد پیدا می کند. که عامل اصلی اتصال مادر و نوزاد و راهی برای دستیابی او به غذا و آب کافی از مادر است.
این ارگان هورمونهای بسیاری نیز در بدن تولید می کند که می توانند مانعی برای انسولین در جهت کنترل صحیح قند خون در بدن باشند، بنابراین جنین نیاز به تولید انسولین بیشتر برای ایجاد توازن در تمام ارگانهای بدن را متحمل می شود. هرگاه پانکراس به عنوان بخشی در بدن که کار تولید انسولین را برعهده دارد، نتواند انسولین کافی را برای ایجاد سطحی متعادل از قند خون ایجاد کند، دیابت دوران بارداری رشد پیدا می کند.
● علائم بیماری دیابت
بسیاری از زنان با مشاهده این بیماری در خود بسیار متعجب می شوند که چرا متوجه علائم آن نشده اند.
علائم دیابت دوران بارداری، شامل تشنگی، تکرر ادرار، گرسنگی بیش از حد و ضعف در بینایی است. باتوجه به اینکه بارداری هم خود علائمی یاد شده را به همراه دارد، بنابراین داشتن این علائم نمی تواند همیشه بر این بیماری دلالت کند در این راستا، انجام آزمایش برای زن باردار امری مهم محسوب می شود چرا که قند خون بالا، سبب مشکلات فراوانی برای مادر و جنین می شود.
● راههای تشخیص دیابت دوران بارداری
این نوع دیابت با انجام دو نوع آزمایش قابل تشخیص است. در آزمایش اول سطح قند خون یک ساعت پس از نوشیدن فنجان کوچکی از مایعی شیرین انجام می شود، اگر نتیجه، قند خونی بالا را نشان دهد، نیاز به آزمایش دوم یعنی آزمایش ۳ساعته گلوکز ضروری می شود. در این آزمایش بیمار به مدت حداقل ۸ساعت از خوردن و نوشیدن هر چیز به جز آب ممنوع می شود. بعد از طی این زمان دوباره آزمایش صورت می گیرد و نتیجه آن ثبت می شود، سپس بیمار فنجان کوچکی از مایعی شیرین می نوشد و تا ۳ ساعت هر یک ساعت قند خون وی مورد آزمایش قرار می گیرد، اگر سطح قند خون در همان وضعیت بالا و یا بیشتر از آنچه در آزمایش اول و دوم مشاهده شده بود، باشد، شخص باردار دچار بیماری دیابت دوران بارداری است.
تقریباً تمام زنان باردار بین بیست و چهارمین تا بیست و هشتمین هفته از بارداری خود مورد آزمایش قرار می گیرند، چنانچه اگر پزشک وی تشخیص دهد که مادر ریسک زیادی برای ابتلا به این بیماری دارد، این آزمایشات در زمان زودتری انجام می گیرد و بالعکس.
● عوامل خطرساز
مواردی از جمله بارداری در سن ۲۵ سالگی و بعد از آن، سابقه ابتلا به بیماری دیابت، سابقه تولد نوزادی با وزن بیش از ۴ کیلوگرم، مورثی بودن بیماری دیابت در خانواده و چاقی مفرط در مادر، خطر ابتلا به دیابت دوران بارداری را افزایش می دهد.
● درمان
بسیاری از زنان باردار با تغییر در رژیم غذایی و انجام ورزش، خود قادر به کنترل به این بیماری هستند، اگرچه این نوع تغییر در رژیم غذایی و انجام مکرر نرمشهای مناسب سبب جلوگیری از بروز دوباره این بیماری در بارداری های بعد و یا ابتلا به دیابت نوع ۲ در آینده می شود، اما مطمئن ترین راه برای کنترل قند خون در این دوران، انجام آزمایشات مداوم در منزل و مراجعه منظم به پزشک است.
اگر یک مادر خود قادر به کنترل قند خون با مراقبت در غذا خوردن و ورزش نباشد، ناچار به استفاده از داروهای انسولین می شود که بدون شک این نوع انسولین که ساخته دست بشر است، به طور طبیعی جایگزین انسولینی که بدن خود آن را تولید می کند.

وحیده نعزی

منبع : روزنامه کیهان