لوموند سندی در دست مردم

لوموند (Le Monde) یكی از روزنامه های مشهور جهان است و قدیمی ترین و مهمترین روزنامه عصر كشور فرانسه به شمار می آید. لوموند به معنای «جهان» و معادل انگلیسی آن عبارت «The World» است...این روزنامه فرانسوی در میان مردم فرانسه همچون سندی معتبر تلقی می شود و مورد توجه و تحسین همگان قرار دارد. لوموند تنها روزنامه فرانسوی است كه در كشورهایی كه فرانسه زبان نیستند هم به آسانی قابل دسترسی است.
روزنامه لوموند در قطع متوسط و به صورت چهار رنگ در صفحات خارجی و تك رنگ در صفحات داخلی منتشر شده و بیشتر اوقات مشتمل بر ۲۸ صفحه است. دفتر مركزی این روزنامه در پاریس قرار دارد و منابع خبری آن را خبرگزاری های فرانسه، رویترز و آسوشیتدپرس تشكیل می دهند. شمارگان روزنامه لوموند طبق آخرین آمار در سال ۲۰۰۴ بالغ بر ۸۰۳ ۳۷۱ نسخه در روز است.
● تاریخچه
روزنامه لوموند در سال ۱۹۴۴ پس از خروج نیروهای نظامی آلمان از پاریس در جنگ جهانی دوم، بنا به درخواست ژنرال شارل دوگل و به وسیله هوبر بوو مری
(Herbert Beuve-Mery) تاسیس شد. این روزنامه در واقع جای روزنامه لوتان (Le Temps) را گرفت كه در زمان اشغال فرانسه توسط آلمان، شهرت و اعتبار خود را از دست داده بود. بوو مری طی گزارشی خواستار استقلال كامل خط مشی سردبیری روزنامه شد و به این ترتیب اولین شماره روزنامه لوموند در ۱۹ نوامبر ۱۹۴۴منتشر شد. این روزنامه در حال حاضر اصلی ترین نشریه شركت «گروپ لوموند»، مالك این روزنامه، به شمار می آید. لوموند از تاریخ ۱۹ دسامبر ۱۹۹۵ از طریق پایگاه اینترنتی خود نیز برای همگان قابل دسترسی شده است. (www.lomonde.fr)
روزنامه لوموند بعدازظهرها منتشر می شود ولی در محل درج تاریخ آن در صفحه اول، تاریخ روز بعد درج می شود. به عنوان مثال در روز ۱۵ مارس، تاریخ روزنامه، ۱۶ مارس را نشان می دهد چراكه مشتركین روزنامه، آن را یك روز پس از انتشار دریافت می كنند.
لوموند موفقیت های خود را مرهون سردبیر و بنیانگذار لایق خود هوبر بوو مری است كه توانست در آن مقطع خاص تاریخی برای لوموند اعتبار ملی و وجهه بین المللی كسب كند و توجه خوانندگان را به آن جلب نماید. هوبر بوو مری با تكیه بر توانایی های خود و تلاش در جهت ارائه واقعیت ها توانست لوموند را آزادانه و با سیاست بی طرفی اداره كند. وی تا هنگام مرگش در۱۹۶۹ به این شیوه ادامه داد و به دلیل بی طرفی این نشریه و خط مشی آن و استفاده صحیح از ژورنالیسم، روزبه روز بر تعداد مخاطبانش افزوده شد.
بعد از مرگ هوبر بوو مری رویه سابق لوموند همچنان ادامه یافت به گونه ای كه در سال ۱۹۷۰ شمارگان لوموند به ۱۵۰ هزار نسخه بالغ شد و طیف وسیعی از مخاطبان فرانسوی و غیرفرانسوی را تحت پوشش قرار داد. لوموند از همان ابتدا تمام خبرهای مهم داخل و خارج مرزهای فرانسه را پوشش می داد، علاوه بر این همواره برای خبرها و وقایع مهم، تحلیلی كامل و فراگیر پیرامون آنها ارائه می داد.
● موضع گیری سیاسی
لوموند در گذشته از نظر موضع گیری سیاسی غالباً چپ گرای میانه رو (Center Left) تلقی می شد اما امروزه شایسته تر این است كه آن را از نظر جهت گیری سیاسی سردبیری فقط میانه رو دانست. برخی از منتقدان به طور علنی اظهار می دارند كه این روزنامه در دوران ریاست جمهوری ژاك شیراك علیه وی جهت گیری می كرد. این روزنامه همچنین در انتخابات سال ۱۹۸۱ لوموند از فرانسوا میتران سوسیالیست كه معتقد بود تغییر متناوب احزاب سیاسی در دولت به نفع كشور خواهد بود، حمایت می كرد.
روزنامه لوموند از جنبه ژورنالیستی همانند سازمانی آكادمیك است كه در آن بیشتر روزنامه نگاران نه تنها در استخدام رسمی روزنامه هستند بلكه سهامداران مالی این شركت نیز هستند و در انتخاب مدیران رده بالاتر و مدیران اجرایی ارشد، شركت دارند. لوموند برخلاف دیگر روزنامه های جهان مانند نیویورك تایمز در زمینه تجزیه و تحلیل و بیان عقاید فعالیت بیشتری به عمل می آورد و تنها به ارائه گزارش ها و اخبار اكتفا نمی كند. بنابراین این روزنامه از نظر پوشش دادن همه اخباری كه برای چاپ مناسب هستند كه شعار روزنامه نیویورك تایمز است، از اهمیت كمتری برخوردار بوده و به ارائه تفاسیر دقیق درباره رویدادهای جاری روز معروف است. نویسندگان لوموند به دلیل رویه حاكم بر آن آزادند تا هر چه می خواهند بنویسند و همین امر باعث شده تا بسیاری از نویسندگان جذب این روزنامه شوند. نویسندگان سرمقاله نیز در ارائه تفاسیر یا پیش بینی های مخاطره آمیز تردیدی به خود راه نمی دهند هر چند كه در سال های اخیر اظهارنظرهای آنها از واقعیت بسیار دور شده است.
پی یر پین و فیلیپ كوهن در كتاب خود تحت عنوان «چهره پنهان لوموند» كه در سال ۲۰۰۳ منتشر شد، چنین اظهار داشتند كه كولومبانی و سردبیر بعد از وی، ادوی پلنل، دارای جهت گیری های متعصبانه بودند و مبادرت به انجام معاملات مالی نیز می كردند كه این امر استقلال این روزنامه را در معرض خطر قرار می داد. این كتاب همچنین لوموند را متهم می كرد كه با افشای رسوایی های سیاسی مختلف در فرانسه، به حاكمیت دولت این كشور ضربه های خطرناكی وارد می كند. (از جمله افشای فساد از سوی ژاك شیراك و غرق شدن یك قایق متعلق به سازمان محیط زیست به وسیله سازمان اطلاعات فرانسه به دستور فرانسوا میتران ریاست جمهور وقت). نویسندگان این كتاب در فصل دیگری از آن كولومبانی و پلنل را به «اجنبی پرستی» و «دوست نداشتن فرانسه» متهم می كنند. این كتاب توانست توجه زیادی را به خود جلب نماید اما بحث پیرامون آن همچنان باقی ماند و رسانه های فرانسه و سایر نقاط جهان در آن تاریخ مطالب زیادی را به آن اختصاص دادند. در سال ۲۰۰۴ نویسندگان و ناشر این كتاب به دنبال طرح یك دادخواست حقوقی موافقت كردند كه از تجدید چاپ آن خودداری كنند.
پس از حملات یازده سپتامبر در سال ۲۰۰۱ لوموند در صفحه اول خود تیتر مشهوری را تحت عنوان «همه ما آمریكایی هستیم» به چاپ رساند كه نوشته ژان ماری كولومبانی بود.
در جریان انتخابات ریاست جمهوری آمریكا در سال ۲۰۰۴ روزنامه اكونومیست انگلستان مقاله ای منتشر كرد كه در آن كاریكاتور جان كری كه در میان اروپایی ها به جهان وطنی و چپ گرایی معروف است، كشیده شده بود. در این كاریكاتور كری نسخه ای از روزنامه لوموند را به نشانه گرایش وی به چپ، در دست داشت. برتری روزنامه لوموند به تازگی مانند بسیاری از روزنامه های دیگر فرانسوی با سیر نزولی مواجه شده است، بسیاری این امر را ناشی از انتشار كتاب چهره های پنهان لوموند می دانند.
● مدیریت
رئیس هیات مدیره و مدیر مسئول لوموند در حال حاضر ژان ماری كولومبانی (Jean-Marie Colombani) و سردبیر كنونی آن ژرار كورتوا (Gerard Courtois) هستند. پلانتو یكی از كاریكاتوریست های سیاسی است كه با این روزنامه همكاری می كند و كاریكاتورهای وی اغلب در صفحه اول، سمتی كه روزنامه تا می شود، به چاپ می رسد. از خبرنگاران برجسته این روزنامه می توان از اریك رولو و مونا نعیم نام برد. اریك رولو از روزنامه نگاران برجسته و مخالفین سرسخت رژیم شاه سابق در ایران بود و مقاله های بسیاری را در مخالفت با سیاست های شاه سابق و به طرفداری از مخالفان وی به رهبری امام خمینی (ره) به رشته تحریر درآورد. مونا نعیم نیز به عنوان سردبیر بخش بین المللی روزنامه لوموند بارها به ایران سفر كرد و گزارش های مثبتی از مسائل داخلی كشورمان تهیه و در این روزنامه منتشر كرد. به طور كلی روزنامه لوموند قبل از انقلاب اسلامی از مخالفین سرسخت حكومت شاه سابق محسوب می شد و پس از انقلاب نیز بیش از سایر مطبوعات فرانسه به انقلاب اسلامی و رهبری آن خوش بین بود. همچنین در سال ۱۳۵۷ لوموند نخستین روزنامه مهم غربی بود كه با امام خمینی (ره) كه در عراق در تبعید بودند، مصاحبه ای مفصل انجام داده و آن را به چاپ رساند.
لوموند به جز خبر، مطالب گوناگونی را از هنر و ادبیات گرفته تا ورزش و سیاست پوشش می دهد اما برای بیشتر فرانسوی ها بخش های سیاسی و اجتماعی لوموند جذابیت بیشتری دارد. لوموند به لحاظ پرداختن به موضوعات ریشه ای اساساً روزنامه ای متعلق به قشر تحصیلكرده و روشنفكر است. اما این باعث نشده كه این روزنامه سایر مخاطبان را از دست بدهد. توجه به مسائل اندیشه ای و مباحث فكری از جمله نكات بارز این نشریه است، به گونه ای كه لوموند در حال حاضر ماهنامه لوموند دیپلماتیك را كه دربر دارنده مباحث اندیشه ای و مطالب تفسیری است، منتشر می كند كه در سرتاسر جهان توسط روشنفكران و اندیشمندان مطالعه می شود.
● لوموند دیپلماتیك
انتشار ماهنامه لوموند دیپلماتیك از سال ۱۹۵۴ به تصمیم بوو مری آغاز شد. هدف وی از انتشار لوموند دیپلماتیك، ارائه تحلیل های ژرف نگر در مورد مسائل اقتصادی و روابط بین المللی به محافل دیپلماتیك و دست اندركاران سیاست خارجی بود كه در این كار موفقیت های زیادی كسب كرد. راز چنین موفقیتی در این امر نهفته است كه لوموند دیپلماتیك با حفظ جهت گیری جهان سومی خود به طور مرتب عرصه فعالیت هایش را گسترش می دهد. به عنوان مثال در بحران خلیج فارس در سال های ۱۹۹۱- ۱۹۹۰ تجزیه و تحلیل واقع بینانه از ماهیت جنگ طلبانه سیاست آمریكا نسل جدیدی از خوانندگان را به طرف آن جلب كرد و تیراژ آن را تا ۳۵۰ هزار نسخه افزایش داد. تداوم در پیگیری درگیری های مهم جهان از ویژگی های دیگر این نشریه است.
روزنامه لوموند مالك ۵۱ درصد از سهام لوموند دیپلماتیك است اما این مجله از لحاظ خط مشی سیاسی مستقل است. در سال ۱۹۸۹ طی موافقتنامه ای میان این دو نشریه، استقلال لوموند دیپلماتیك تضمین شد و در سال ۱۹۹۶ این استقلال از نظر حقوقی، مالی و تشكیلاتی كامل شد سردبیر كنونی این ماهنامه فرانسوی را ایگناسیو رامونه روشنفكر معروف فرانسوی بر عهده دارد.
لوموند دیپلماتیك در سال های اخیر علاوه بر تحولات كمی و كیفی، انتشار این نشریه به زبان های خارجی دیگر را نیز گسترش داده است به طوری كه از سال۲۰۰۲ لوموند دیپلماتیك به ۴۲ زبان خارجی از جمله فارسی منتشر می شود. (۲۳ مورد برروی كاغذ و ۱۹ مورد بر روی اینترنت) لوموند دیپلماتیك فارسی از خردادماه ۱۳۸۳ با نام «فروغ» ترجمه و در ایران منتشر می شود.

زهرا بزرگ زاده شهدادی

منبع : روزنامه شرق