بالا بردن بعد حسی فیلم

● رکن اساسی فیلم
فارغ از آن‌که گونه‌ی فیلم موزیکال باشد یا چیزی به جز آن، یکی از ارکان اصلی فیلم‌های روزگار ما، موسیقی متن فیلم است. موسیقی فیلم، موسیقی‌یی است که هنگام نمایش فیلم به همراه دیالوگ‌های آن پخش می‌شود.
این موسیقی که مخصوص فیلم تهیه و تنظیم می‌شود به منظور کمک به دیگر عوامل بصری و شنوایی - افکت‌های صوتی - برای بالا بردن توان بیان احساسات مختلف در فیلم مورد استفاده قرار می‌گیرد. موسیقی یک فیلم با توجه به کیفیت و بودجه‌یی که در نظر گرفته شده است، ممکن است توسط یک ساز ساده مانند گیتار، پیانو یا یک سینتی‌سایزر تهیه شود و یا ممکن است ارکستر بزرگی که حتی شامل گروه کُر باشد، مسئولیت اجرای موسیقی فیلم را بر عهده گیرد. ارکستری که موسیقی فیلم را اجرا می‌کند ممکن است یک ارکستر معمولی استودیویی باشد و یا در موارد خاص از یک ارکستر بزرگ و مشهور - مانند سمفونیک لندن - استفاده شود.
بدیهی است فیلم‌ها و انیمیشن‌های معمولی تلویزیونی، بازی‌های رایانه‌یی، مجموعه‌‌های تلویزیونی و نظیر آن‌ها بودجه‌ی استفاده از این‌چنین ارکسترهایی را ندارند، لذا عموماً برای تهیه‌ی موسیقی آن‌ها از ارکسترهای کوچک استفاده می‌شود.
● پاپ یا ارکسترال
موسیقی بسیاری از فیلم‌های معمولی حالت پاپ دارد اما چنان‌چه کارگردان بودجه‌ی کافی در اختیار داشته باشد، بدون شک از ارکستر برای تهیه‌ی موسیقی فیلم استفاده خواهد کرد چرا که یک موسیقی ارکسترال توانایی بیش‌تری برای نشستن و انطباق بر فیلم دارد و برعکس از آن‌جایی که المان اصلی موسیقی پاپ ریتم است، لذا این سبک موسیقی انعطاف‌پذیری کمی برای انطباق با فیلم دارد.
● از تطبیق موسیقی با فیلم ...
پس از ساخت فیلم و قبل از آن‌که فیلم به صورت نهایی تدوین شود، آهنگساز به اتفاق کارگردان، فیلم را نگاه می‌کنند و در مورد موسیقی قسمت‌های مختلف فیلم با یکدیگر صحبت می‌کنند. کارگردان احساسات مختلفی را که در صحنه‌های مختلف باید تقویت شود، برای آهنگساز بازگو می‌کند.
ممکن است کارگردان ایده‌های خود را نیز در این موارد بیان کند و یا حتی از موسیقی‌های دیگری که به نظر او می‌توانند مفید باشند استفاده کرده، پیشنهادی برای صحنه‌های مختلف ارایه کند. البته اغلب آهنگسازان فیلم از این کار کارگردانان به‌شدت ناراحت می‌شوند.
آن‌ها معتقدند با انجام این عمل احساسات و ذهنیت کارگردان و دیگر دست‌اندرکاران تهیه‌ی فیلم با این موسیقی خو می‌گیرد و توان پذیرش موسیقی جدید را در آن‌ها کاهش می‌دهد، به عنوان مثال «جورج لوکاس» از سوییت «سیارات» اثر «گوستاو هولتس» آهنگساز کلاسیک انگلیسی برای تهیه‌ی موسیقی اولیه‌ی فیلم «جنگ ستارگان» - اپیزود چهار - استفاده کرد تا بتواند نیاز خود به موسیقی مورد نظرش را بهتر برای آهنگساز بیان کند.
این موضوع باعث شد جورج لوکاس چندین بار موسیقی‌یی که «جان ویلیامز» برای فیلم تهیه کرده بود را رد کند تا هنگامی که در نهایت یک موسیقی متفاوت و کاملاً بدیع برای این فیلم ساخته شد. چنین ماجرایی بیش‌تر در رابطه با کارگردانان بزرگ دیده می‌شود که از آن جمله می‌توان به تهیه‌ی موسیقی فیلم «اودیسه‌ی فضایی» ساخته‌ی «استنلی کوبریک» نیز اشاره کرد.
● ... تا تطبیق فیلم با موسیقی
نسخه‌یی از فیلم به آهنگساز داده می‌شود و او شروع به کار می‌کند. تهیه‌ی موسیقی ممکن است در نهایت باعث شود که در فیلم تغییراتی صورت بگیرد و اصلاحاتی نیز انجام شود، به عنوان مثال کارهایی که عموماً به «فیلیپ گلس» برای تهیه‌ی موسیقی فیلم سپرده می‌شود دارای چنین ویژگی‌یی هستند و اغلب لازم است تا برای انطباق بهتر فیلم و موسیقی قسمت‌هایی از فیلم بارها ویرایش و تدوین شود. این موضوع تحت شرایط خاص می‌تواند بسیار پیچیده‌تر هم شود.
ممکن است آهنگساز تم یا موسیقی زیبایی را از قبل داشته باشد و بخواهد از آن برای فیلم استفاده کند. تحت این شرایط فیلمساز مجبور می‌شود فیلم خود را علاوه بر ویرایش حتی تغییر نیز بدهد و آن را با فراز و نشیب‌های موسیقی منطبق سازد؛ مثال واضح آن، تغییراتی است که در انتهای فیلم «خوب، بد، زشت» پس از ارایه‌ی موسیقی توسط «انیو موریکونه» به وجود آمد.
اغلب موسیقی‌های این آهنگساز آن‌قدر قوی، زیبا و پراحساس هستند که فیلمساز خود را موظف می‌داند در مواردی فیلم را بر اساس موسیقی تنظیم نماید. از دیگر کارهای موریکونه که چنین تغییراتی را در فیلم موجب شد می‌توان به «روزی روزگاری در غرب» و «روزی روزگاری در آمریکا» اشاره کرد که باعث شد تا بسیاری از صحنه‌ها مجدداً فیلمبرداری شوند.
مثال دیگری که در آن کارگردان مجبور به ایجاد تغییرات در صحنه شده است، قسمتی از صحنه‌ی مشهور پرواز «ای‌تی» در فیلمی به همین نام ساخته‌ی «استیون اسپیلبرگ» است؛ موسیقی تهیه‌شده توسط جان ویلیامز آن‌قدر زیبا بود که اسپیلبرگ با موافقت کامل صحنه را بازسازی کرد

اشرف‌السادات موسوی

منبع : سورۀ مهر