ژئوشیمی و خاستگاه زمین ساختی سنگ های آتشفشانی تتماج، جنوب شرق کاشان

سنگ های آتشفشانی-رسوبی تتماج در جنوب شرق کاشان شامل تناوبی از گدازه ها (بازالت تا آندزیت) و مواد آذرآواری (انواع توف و آگلومرا) همراه با بین لایه هایی از سنگ های رسوبی (آهک و ماسه سنگ) هستند. سنگ های آهکی این مجموعه حاوی فسیل های دریایی کم عمق الیگوسن می باشند. بازالت های تتماج، بر اساس داده های ژئوشیمیایی عناصر اصلی و کمیاب، شباهت زیادی با گدازه های کالک آلکالن دارند. مقدار Al۲O۳ آنها زیاد و در عین حال عدد منیزیمی پایینی دارند. نسبت Zr/Y در این سنگ ها بیش از ۳ است که از این لحاظ با سنگ های آتشفشانی قوس های قاره ای مشابه اند. در نمودار عناصر کمیاب نرمالیزه شده نسبت به پشته های میان اقیانوسی غنی شده (E-MORB)، عناصر Ti (به غیر از بازالت ها)، P، Nb و Rb دارای آنومالی منفی هستند ولی Pb و K آنومالی مثبت نشان می دهد. نسبت Th/Yb در محدوده بین ۰.۳ تا ۱.۹ در تغییر است در صورتی که نسبت ‏Ta/Yb نمونه ها از ۲.۳ تا ۸.۹ تغییر می کند که این شواهد از مشخصات سنگ های ماگمایی مناطق فرورانش می باشد. غنی شدگی این سنگ ها از عناصر با پتانسیل یونی پایین (LILE) و عناصر نادر خاکی سبک (LREE) حاکی از این است که گدازه ها احتمالا از ذوب بخشی گوه گوشته ای که خود در اثر تماس با سیالات مشتق از پوسته اقیانوسی فرورونده، از عناصر کمیاب غنی شده بودند، منشا گرفته اند.

مریم امین الرعایایی یمینی
علی کنعانیان
جمشید احمدیان

منبع : پایگاه اطلاعات علمی