وبلاگ ها، تقابل با رسانه های سنتی

یک جست وجوی ساده کلمه «وبلاگ» در جست وجوگر گوگل در اول آوریل سال ۲۰۰۴ بیش از ۲۴ میلیون رکورد را دربرداشت. یک هفته بعد نتیجه همین جست وجو به ۲۷ میلیون رکورد رسید و سوم ژانویه ۲۰۰۵ که دوباره این کلمه را جست وجو کردم با بیش از ۳۵ میلیون رکورد رو به رو شدم. البته همه ما می دانیم که این ۳۵ میلیون نتیجه جست وجو لزوماً هرکدام به یک وبلاگ ختم نمی شود.
بر اساس آخرین آمارها هم اکنون در جهان در حدود ۴ میلیون و پانصدهزار وبلاگ وجود دارد و پیش بینی می شود این میزان تا سال ۲۰۰۶ به بیش از ۶ میلیون برسد. به راستی کدام پدیده ای می تواند با این سرعت در اینترنت گسترش یابد؟ بله جواب درست است فقط «ویروس»!
لغت وبلاگ از حدود سال ۱۹۹۷ مطرح شد. در آن زمان به نوشته هایی روی اینترنت اطلاق می شد که صرفاً به مسائل و خاطرات شخصی افراد می پرداخت. هر چند این کلمه نوظهور هنوز به بسیاری از فرهنگ های لغت راه پیدا نکرده اما در اندک فرهنگ هایی که نام وبلاگ یا بلاگ را ثبت کرده اند تعاریف تقریباً یکسان است.
هم اکنون در دایره المعارف انکارتا در تعریف وبلاگ آمده است: «وبلاگ یا بلاگ توسط یک شخص یا گروه کوچکی از نویسندگان که علاقه مندی های خود را منتشر می کنند، اداره می شود. وبلاگ ها عموماً حالتی غیررسمی و لحنی نقدآمیز دارند که در آن لینک به مطالب دیگری روی اینترنت دیده می شود.» فرهنگ مریام وبستر نیز وبلاگ را وب سایتی معرفی می کند که شامل نوشته های شخصی صاحب آن با رویکردی انتقادی تحلیلی و انعکاسی است و اغلب دارای هایپرلینک است. اما به رغم چنین تعاریفی همه ما می توانیم هم اکنون وبلاگ هایی را به خاطر بیاوریم که حداقل بخش هایی از تعاریف این فرهنگ ها را رعایت نمی کنند. مثلاً وبلاگ هایی که جدی و مشخص به موضوعی خاص می پردازند. واقعیت هم این است که اساساً وقتی وبلاگ نویسی از حوزه شخصی نویسی وخاطره نویسی بیرون آمد توانست به فضای رسانه ای جهان وارد شود و عرض اندام کند.
● وبلاگ و رسانه
کسی شکی در این ندارد که این روزها دوران اوج اینترنت و افت بسیاری از رسانه های سنتی است. یک گزارش تحقیقی نشان می دهد که سه مجله خبری در ایالات متحده به سمتی پیش می روند که میزان برنامه های سرگرم کننده و عیب جویی و بدگویی از شخصیت های پرآوازه و مشاهیر در آن چند برابر شده است. همین گزارش نشان می دهد که مجله تایم هم اکنون یک سوم مطالب خود را به معجون سرگرمی اختصاص داده است.
به نظر می رسد نشریات و مجلات برای بقا ناچارند مانند پفک ظاهر و طعمی فریبنده داشته باشند اما این هم حقیقتی است که رنگ و لعاب بیش از حد خبرها دیگر نظر کسی را جلب نمی کند. از طرف دیگر برخی نظرسنجی ها نشان می دهد که از نظر افکار عمومی خبرنگاران بی دقت تر، نامرتب تر، غیرحرفه ای، بی اخلاق تر، بی ملاحظه تر، متعصب تر و نسبت به اشتباه های خود بی تفاوت تر شده اند. آیا این ضعف ها و کاستی ها زمینه رشد و محبوبیت رسانه ای جدید را فراهم نمی کند؟
جا دارد به شکل دیگری نیز به این موضوع نگاه کنیم. مثلاً گفته می شود یکی از مشکلات عصر جدید نبود گوش های کافی برای شنیدن صدا های درونی انسان است. در حالی که عصر ارتباطات این قابلیت را در اختیار مردم قرار داده که آزادانه تصورات و پنهانی های زندگی درونی خود را در فضای مجازی قرار داده و جهانی را از آن خبردار سازند.
وبلاگ در حقیقت از سویی مشکلات رسانه های سنتی را ندارد و هم به شکلی بحران فردیت انسان امروزی را تا اندازه ای جبران می کند. به هر حال اما قابلیت های دیگری هم هست که وبلاگ را به عنوان یک رسانه قدرتمندتر می سازد، نخست آنکه (همچون دیگر رسانه های آن لاین) برای انتشار محدودیت ندارد و در مقایسه با رسانه های سنتی به زمان و مکان وابسته نیست، دوم آنکه به سادگی و سهولت ایجاد می شود (شاید در کمتر از یک دقیقه) و سوم آنکه به دلیل زبان جدید و تازه اثرپذیری بیشتری نسبت به رسانه های سنتی دارد.
● شهرت سریع
این یک اصل است که وبلاگ ها شهرت سریع برای نویسندگانشان به بار می آورند. رایس کیک یکی از وبلاگ نویسان آمریکایی بود که درست پس از آنکه نخستین عکس از تابوت های سربازان اعزامی به عراق را منتشر کرد و رسانه های سنتی نیز عکس های او را باز منتشر کردند خیلی زود وبلاگش با چهار میلیون بازدیدکننده در روز روبه رو شد و به آسانی به شهرت جهانی دست یافت. از این دست وبلاگ ها و وبلاگ نویس ها کم نیستند.
هم اکنون در ایالات متحده ۵ وبلاگ سیاسی پربیننده روی هم رفته در حدود نیم میلیون نفر در روز بازدید کننده دارند. اگر بازدیدکننده ها را به نوعی با تیراژ روزنامه ها مقایسه کنیم به این نتیجه می رسیم که وبلاگ ها به رغم عقب بودن به سرعت در حال رشد و گرفتن جای سنتی ها هستند و واقعیتی است که این روند رشد به شدت رسانه های سنتی را نگران کرده است.
● نقاط ضعف
اما به رغم آنکه وبلاگ ها توانسته اند به سرعت با رسانه ها به رقابت برخیزند و یا شهرت کسب کنند از مشکلاتی نیز رنج می برند. مهمترین مشکل وبلاگ ها هنوز این است که استناد به آنها به سختی صورت می گیرد. در حقیقت هنوز مردم رسانه های سنتی را از نظر استناد خبری بیشتر از وبلاگ ها می پذیرند.
مشکلات دیگری نظیر کمبود منابع مالی برای انتشار تخصصی اخبار و تحلیل ها و یا تهیه گزارش و همچنین مشکلاتی ناشی لاقیدی استفاده از زبان و... از دیگر مشکلات قابل ذکر است. وبلاگ ها به رغم همه اینها هنوز در حال رشدند و به نظر می رسد هنوز برای فاصله گرفتن از تعاریف فرهنگ ها زمان زیادی در اختیار دارند.

منبع : مرکز توسعه و تبادل دانش فناوری اطلاعات