پیشینه تاریخی

طی قرون متمادی حركت طایفه‌های ترك و مغول آسیای مركزی به سرزمین‌های ایران تداوم داشت. سرما، خشكی محیط، سختی معیشت، جستجوی مراتع مناسب برای دام‌ها، افزایش جمعیت از جمله مهاجرت اقوام زرد به سایر سرزمین‌ها از جمله ایران بود. این گروه‌های مهاجر همواره قلمروهای ییلاقی و قشلاقی خود را توسعه می‌‌دادند و با تأثیرپذیری از فرهنگ و تمدن ایرانی موفق شدند در اواخر قرن چهارم هجری سلسله‌هائی مانند غزنویان و سلجوقیان را تأسیس كنند. گروهی از آنان كه در سال 240 هجری قمری به ایران رسیدند، در سالهای بعد تحت فرمانروای خاندان سلجوق‌ نخستین امپراطوری تركمانان را به وجود آوردند. در پایان دوره مغول،‌ اتحادیه تازه‌ای از ایل‌ها با نام‌های جدید پدیدار گشت كه از آن میان تركمانان قره‌قویونلو و آق‌قویونلو از همه مشهورترند. تركمانان آق‌قویونلو و قره‌قویونلو بیش از مغولان و تیموریان به سلجوقیان شباهت داشتند. ولی در متحد ساختن طوایف گوناگون تركمانان توفیق چندانی نیافتند.
شاه‌‌عباس صفوی به منظور جلوگیری از هجوم تركمن‌ها، گروهی از قبایل كرد را به نواحی تركمن‌نشین كوچاند. در دوره افشاریه، نادرشاه به منظور جلوگیری و كاهش خطر عصیان ایل‌‌های سنی مذهب افغان و تركمن چند گروه از آن‌ها را جابه‌جا نمود. در زمان قاجار،‌ به خصوص در حكومت آقا محمد خان اتحاد طوایف تركمن مورد توجه بیشتری قرار گرفت. تركمن‌ها در دوره پهلوی تحت فشار شدیدی قرار گرفتند و قلمروهای مرتعی آنها را به اراضی زراعی تبدیل شد. در حال حاضر ناحیه اصلی تركمن‌نشین ایران عبارتست از : بخش شمالی دشت گرگان كه از دریای خزر به سمت شرق، در طول مرز ایران و جمهوری تركمنستان قرار دارد. از ده طایفه مهم تركمن، سه طایفه در محدوده مرزهای سیاسی ایران و هفت طایفه دیگر در خاك جمهوری تركمنستان استقرار یافته و زندگی می‌كنند.