ورود به قرن گاز

پارس جنوبی عظیم ترین پروژه تاریخ اقتصاد ایران و محور صنعت گاز کشور می باشد که تا به حال بیش از ۲۰ میلیارد دلار در آن سرمایه گذاری شده است. پارس جنوبی دستاوردهای متعددی برای کشور به همراه آورده است. این پروژه مزیت مطلق کشور در صنعت گاز را نیرو بخشیده و خون تازه ای به رگ های صنعت کشور وارد کرده است. اکنون می توانیم اقتصادمان را گاز محور کنیم. همکاری شایسته ای را بین شرکت های ایرانی و خارجی موجب شده است.به شرکت های ایرانی جرات داده است تا به تکنولوژی، سرعت، کیفیت و ارزش افزوده بیندیشند. پارس جنوبی پروژه عظیمی است با امیدهای فراوان هم برای مصرف و صادرات و هم جهت استفاده از گاز برای استخراج نفت بیشتر و درآمدهای بالاتر. نسبت ذخایر به تولید ایران در بخش گاز ۱۰۰ سال است که بسیار قابل اتکاست. ایران با پارس جنوبی می رود تا به عنوان یکی از ۱۰ بازیگر اصلی، وارد بازی بازار جهانی گاز شود. بر اساس پیش بینی های صورت گرفته، سهم گاز در سبد انرژی مصرفی جهان تا سال ۲۰۲۵ با متوسط رشد سالانه ۲/۲ درصد (در مقایسه با رشد سالانه ۹/۱ درصد نفت خام و ۶/۱ درصد زغال سنگ) به ۲۵ درصد خواهد رسید. در شرایطی که نیاز اصلی جامعه اشتغال زایی است، تا کنون حداقل ۶۰ هزار شغل مستقیم جدید در پارس جنوبی ایجاد شده است و می رود تا با بهره برداری از سایت های ۲ و ۳ منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، شغل های مستقیم و غیرمستقیم تازه ای به جریان اقتصاد کشور وارد شود. این پروژه توانسته است حق کشور را در استخراج منابع مشترک میان ایران و شریک متقلب و رقیب زیرکمان - قطر- اگر چه دیرهنگام، ولی زنده نماید. استان های مرزی ما همواره از لحاظ اشتغال و اوضاع اقتصادی در عذاب بوده اند. این پروژه می تواند اقتصاد بوشهر و با کمی سعی و تلاش، اقتصاد سایر استان های ساحلی جنوب کشور (و حتی استان های غیرساحلی مجاور) را احیاء نموده و توان مندتر سازد. گاز استحصالی از پارس جنوبی که با افزایش فشار به مخازن نفتی تزریق می شود، به عنوان ذخیره ای مجدد باقی خواهد ماند و در آینده می تواند در پروسه پتروشیمی به فرآورده های متعدد تبدیل شده و ارزش افزوده و اشتغال زایی قابل توجه ایجاد نماید. این بهترین سوخت جهان و هدیه الهی به کشورمان، می تواند جهش بزرگی در رشد اقتصادی، اشتغال و درآمد سرانه کشور ایجاد کرده و در نهایت، پرستیژ بین المللی برایمان فراهم نماید.گفتنی است که مخزن عظیم پارس جنوبی (به قول قطری ها، گنبد شمالی) توانسته است قطر را به یکی از مدرن ترین کشورهای جهان تبدیل کرده و رفاه مردمش را تضمین کند. بر اساس برآوردهای واحد تحقیقات ماهنامه <اقتصاد ایران>، در سال ۲۰۰۵ درآمد سرانه قطر ۲۵ هزار دلار خواهد بود، در حالی که درآمد سرانه ما زیر ۲ هزار دلار باقی خواهد ماند.
●سدهای راه
هنوز کار زیاد داریم و کار ناتمام زیادتر. علیرغم پیشرفت های چشمگیری که در این منطقه به وقوع پیوسته است، وجود برخی چالش های ساختاری و کم توجهی به ایجاد هماهنگی های لازم، موجب ایجاد وقفه در استفاده بهینه از قابلیت ها و پتانسیل های منطقه شده است. عمده چالش های موجود در جهت توسعه و شکوفایی منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس به شرح زیر قابل تقسیم بندی است: در سطح دولت و وزارتخانه ها، کلان نگری مقتضی صورت نگرفته است. دست اندرکاران امر هنوز به اجماع و یکسونگری لازم برای توسعه منطقه پارس جنوبی دست نیافته اند و نقش و حضور سازمان ها، نهادها و ارگان های ذیربط در این زمینه شفاف و پررنگ نیست. سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، سازمان جدیدی است که با وقفه قابل توجهی پس از آغاز به کار فازهای پارس جنوبی تشکیل شده است. از این رو، علیرغم به بهره برداری رسیدن ۵ فاز و پیشرفت روزافزون سایر فازها، زیرساخت های لازم در منطقه از قبیل آب، برق، خطوط ارتباطی، فرودگاه و بندرگاه مجهز، امکانات رفاهی و تفریحی و حتی امکانات اسکان دایم هنوز تکمیل نشده و راه زیادی تا آماده سازی کامل منطقه باقیست.سیاست منطقه، کاستن از آلودگی های صنعتی، تلطیف هوا و حفظ و حراست از مؤلفه های زیست محیطی است. اما علیرغم کلیه اقدامات صورت گرفته، آلودگی های ناشی از فعالیت های گسترده نفت، گاز و پتروشیمی - که از آلوده ترین صنایع جهان به شمار می روند - و فعالیت های ساختمانی، راه سازی و سایر خدمات در گستره ای وسیع، اکوسیستم منطقه را با خطرات جدی روبه رو ساخته است.بستر منطقه میراث دار تمدنی بزرگی به نام سیراف است . بندر تاریخی سیراف مدت های مدیدی از مهم ترین مراکز بازرگانی دنیا به شمار می رفت. اما با ورود سیل کثیر مهاجران صنعتی به منطقه، فرهنگ و حتی زبان مردم بومی ساکن منطقه، دستخوش تحول و دگرگونی گردیده است. لازم است سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس به عنوان حلقه اتصال این مردم، تفاوت ها و شکاف ها را به همگونی و همدلی تبدیل نماید.تصویب قانون منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس مدتی است بین مجلس، دولت، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام در حال پاسکاری است؛ در حالی که منطقه نیاز شدیدی به قانونی مترقی دارد. از سوی دیگر، چارچوب های قانونی توسعه و بهره برداری از منابع گاز کشور و قراردادهای بیع متقابل نیاز به بازنگری دارد که لازم است در دستورکار دولت جدید و مجلس هفتم قرار گیرد.در حال حاضر جذب هر دو نوع سرمایه گذاری داخلی و خارجی برای این منطقه اهمیت زیادی دارد. با آنکه این منطقه و این پروژه عظیم، بزرگ ترین پروژه تاریخ اقتصاد ایران است، اما متأسفانه نقش بخش خصوصی و سرمایه گذاران خصوصی در آن هنوز ناچیز است؛ در حالی که اکثر شرکت های نفتی خارجی فعال در منطقه، خصوصی اند. به همین دلیل، تشویق، جذب و حمایت از سرمایه شرکت های خصوصی ایرانی نیز باید در دستورکار قرار گیرد.توسعه صنایع گازبر و صادرات گاز با خط لوله و همچنین به صورت LNG را باید به نحوی جدی در برنامه استراتژیک کشور گنجاند.
●دیپلماسی فعال
از نظام دیپلماسی کشور انتظار می رود فعال تر شده و در راستای لغو تحریم های متعدد علیه ایران - به ویژه در بخش نفت و گاز- به صورتی جدی تلاش نماید. تا زمانی که این تحریم ها پا برجا هستند، نه تنها هزینه های مادی و غیرمادی گزافی بابت آنها پرداخت می شود، بلکه شیوخ خلیج فارس و سایر همسایگان بیشترین نفع را از این تحریم ها می برند. پارس جنوبی همچنان که نقطه عطفی در کشورمان بوده، می تواند نقطه عزیمت و جهش فوق العاده ای از ابعاد مختلف برای کشور باشد.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران