امر مطلق کانت

یکی از مهمترین مفاهیم در فلسفه اخلاق کانت مفهوم «امر مطلق» است. این مقاله نگاهی به این مفهوم افکنده است. به نظر کانت الزامات اخلاقی بر معیار عقلانیت استوارند که او این معیار را امر مطلق می داند.
امر مطلق به این معناست که کاری را انجام بده که می خواهی به قاعده اخلاقی مبدل شود. یا به تعبیر خودمان چیزی را برای دیگران بخواه که برای خود هم می خواهی. از این رو به نظر کانت اخلاقی نبودن به معنای عاقل نبودن است.
فیلسوفان مدرن دیگری چون لاک و هابز نیز از این نکته سخن به میان آورده بودند که الزامات اخلاقی بر معیارهای عقلی استوارند، اما به نظر این افراد این معیارها مبتنی بر اصولی هستند که اراده محور یا میل محورند یا این که بر شهودهای عقلی استوارند. کانت اما معتقد است تایید امر مطلق (آنچه را برای دیگران بخواه که برای خود می خواهی) امر ذاتی برای عامل عاقل است یعنی عقل به صورت ذاتی به این امر می رسد.به نظر وی این اصل بر این نکته استوار است که اراده عقلانی ما آزاد است. یعنی این اراده خالق قانون هایی است که بدان رسیده است.
بدین گونه است که تصور کانت از عقل فراتر از تصوری می رود که هیوم بدان قایل است و عقل را برده احساسات می داند. طبیعی است که با تکیه بر این خودمختاری عقل و اراده انسان است که کانت می تواند ارزش همه انسان ها را برابر و البته بس مهم ارزیابی کند. هرچند کانت در آثار زیادی به بحث اخلاق پرداخته است ، اما شاید دو کتابی که امهات بحث اخلاق وی را تشکیل می دهند یکی بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق و دیگری نقد عقل عملی باشند. بیشتر بحثهایی که در باب اخلاق کانت می رود به این دو کتاب مقید هستند. در باب اهداف و روشهای فلسفه اخلاق سخن بسیار است.
هدف اصلی فلسفه اخلاق به نظر کانت یافتن اصل بنیادین مابعدالطبیعه اخلاق است. او به دنبال اصل و اصولی است که همه انسان ها از آن بابت که انسان هستند بدان مقید باشند. بدین جهت پاره ای از مفسران کانت بدین نکته اشاره کرده اند که او به دنبال اصل و اصولی است که حتی شکاکترین افراد نیز نتوانند در آن اصول تردید و شک روا دارند. به نظر کانت این اصل بر اصول عقل مبتنی است و بدین جهت تردیدی را برای کسی باقی نمی گذارد.
عقلانی بودن این اصول البته خودمختاری عاملی که این عقل را به کار می برد، توجیه می کند. کانت تصریح می کند که کسی نمی تواند به اخلاق معتقد باشد، بدون آن که برای خود آزادی و استقلالی در انتخاب قایل باشد. پرسش اخلاق به زعم کانت این است که چه کاری را باید انجام دهم برای جواب به این پرسش البته باید به اصول بنیادین اخلاق متوسل شد. به نظر کانت فلسفه اخلاق همچنین باید چیزی در باب غایت عمل انسانی یا خیر برین بگوید که این خیر برین همان سعادت انسانی است.
به نظر ما اینجا جایی است که پرسش اخلاقی کانت به پرسشهای اخلاقی یونان باستان و افرادی چون افلاطون و ارسطو نزدیک می شود. هرچند کانت برخلاف فردی چون ارسطو تعارض هایی میان فضیلت و سعادت می بیند.

منبع : کلوب