فرهنگ و ورزش شهروندی

▪ اگر این فرهنگ‌سازی از مدرسه‌ها، دانشگاه‌ها، سینما، رادیو و تلویزیون آغاز شود نتایج بهتری خواهد داشت. مثلاً تا به حال شده یک فیلم بسازیم و در آن الگوهای ورزش شهروندی را اشاعه دهیم؟
ـ برگزاری ایستگاه‌های نرمش و تندرستی، ایستگاه‌های مخصوص دو همگانی، سامانه‌های نشاط یا برنامه‌های کوچک و بزرگ دیگر در سطح محلات، هرچند محدود توانسته زن و مرد، پیر و جوان و بزرگ و کوچک را تحت تأثیر قرار دهد و در واقع شروعی باشد برای گسترش ورزش شهروندی.
▪ این که ورزش شهروندی چیست؟ چه مصداقی دارد و چگونه باید باشد؟ مسئله‌ای است که بیش از هرچیز، بحث و نظر کارشناسانه را طلب می‌کند.
ـ به این منظور پای گفت‌وگوی یکی از اساتید تربیت‌بدنی دانشگاه تهران نشستیم تا ورزش شهروندی را از نگاه ایشان بررسی کنیم. دکتر محمود شیخ، حدود ۲۴ سال است که به عنوان یکی از اعضای هیأت‌علمی دانشگاه تهران فعالیت می‌کند و همچنین در حال حاضر ریاست پژوهشکده تربیت‌بدنی را برعهده دارد.
▪ لطفاً تعریفی از ورزش شهروندی داشته باشید؟
ـ ورزش شهروندی در واقع همان ورزش همگانی است. ورزشی است که همه شهروندان امکان استفاده از آن را داشته باشند. فوتبال، والیبال، بسکتبال و سایر رشته‌های ورزشی، شاید برای همه افراد به نحوی شناخته شده باشد، ولی هرکدام از این رشته‌ها فقط عده بسیار محدودی را در بر می‌گیرد. ورزش شهروندی همانطور که از نامش پیداست، روی همه اقشار جامعه تأکید دارد، از هر جنس و سن و طبقه‌ای.
▪ فکر می‌کنید در کشور ما ورزش شهروندی در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
ـ شاید به طور حتم بتوانم بگویم که ورزش شهروندی در جامعه ما هنوز هیچ جایگاهی ندارد. در واقع اگر بخواهم به عنوان یک معلم دانشگاه برای این ورزش مرتبه‌ای تعیین کنم و به آن نمره بدهم، مطمئناً در کشور ما این نمره، صفر خواهد بود.
▪ یعنی حتی با وجود برپایی ایستگاه‌های مختلف ورزشی روزانه در بوستان‌های مناطق، باز هم نتوانسته‌ایم در ورزش شهروندی گامی به جلو برداریم؟
ـ خیر، فرض کنید مجموعاً، حدود ۵۰ بوستان یا فضای سبز در تهران وجود داشته باشد که به گفته شما، ایستگاه‌های مختلف ورزشی را برای استفاده مردم برگزار کنند، ولی فکر می‌کنید چند نفر هستند که صبح زود به خود زحمت بدهند و از خواب‌شان بزنند تا در ورزش صبحگاهی حاضر شوند؟ من هر روز صبح حدود یک ساعت در پارک طالقانی که نسبتاً پارک بزرگی هم هست، ورزش می‌کنم، اگر بخواهم آماری از ورزشکاران آنجا تهیه کنم، شاید به صد نفر هم نرسند.
اگر به طور متوسط در نظر بگیریم که روزانه صد نفر در هرکدام از این بوستان‌ها ورزش ‌کنند باز هم ۵ هزار نفر یا نه خیلی زیادتر مثلاً ۱۰ هزار یا ۲۰ هزار نفر می‌شوند. این تعداد در مقابل جمعیت ۱۵، ۱۶ میلیونی ما حتی یک درصد هم نمی‌شوند.
▪ آیا کشورهای دیگر از نظر ورزش شهروندی به وضعیت مطلوب رسیده‌اند؟
ـ البته خیلی از کشورها هستند که از لحاظ ورزش همگانی در سطح بسیار بالایی قرار دارند، مثل چین. یادم می‌آید که در سال ۶۱ که سفری به این کشور داشتم، موقعی که برای نماز صبح از خواب بیدار شدم، از پنجره که خیابان را تماشا کردم، دیدم جای سوزن انداختن هم نیست. همه مردم از کوچک تا بزرگ آمده بودند بیرون و با هم ورزش می‌کردند. جمعیت این کشور همانطور که می‌دانید بسیار بالاست، ولی اگر به آمار موجود دقت کنیم، متوجه می‌شویم که تعداد بیمارانش نسبت به خیلی از کشورهای کم‌جمعیت‌تر چقدر پایین است.
▪ رمز موفقیت این کشورها را چه می‌دانید؟
ـ به نظر من مهم‌ترین عامل، فرهنگ است. اگر قرار است اتفاقی در جامعه‌ای بیفتد، برنامه‌ای ساخته شود و به صورت عملی در کل جامعه به اجرا درآید، باید قبل از هر چیز، فرهنگ آن در میان مردم آن جامعه درونی شود. مثلاً در مورد بنزین که امروز حرفش نقل همه مجلس‌هاست، اگر پیش از هر اقدامی، علت صرفه‌جویی، ضرورت انجام این کار و خلاصه هر مسئله‌ای پیرامون این موضوع به صورت کاملاً روشن برای مردم توضیح داده می‌شد و دیگر هیچ نقطه ابهامی در اذهان باقی نمی‌ماند، مطمئناً موج اعتراض‌ها تا این اندازه بالا نمی‌گرفت.
▪ نقطه شروع این فرهنگ‌سازی را کجا می‌دانید؟
ـ نقطه شروع فرهنگ‌سازی در هر زمینه‌ای بطور قطع، مراکز فرهنگی است. به نظر من در مورد ورزش شهروندی باید به تدریج پیش رفت. مثلاً در مرحله اول سعی کنیم در صفحات ورزشی روزنامه‌ها، به جای اینکه فقط به اخبار مخصوص مسابقات فوتبال بپردازیم، بیشتر به مباحثی بپردازیم که افکار جامعه را تغییر دهد. چه بسیارند افرادی که روزانه به جمع‌آوری و پیگیری اخبار ورزشی، نتایج مسابقات باشگاه‌ها، مدال‌ها و ... مشغول‌اند ولی در طول روز حتی ۲۰ دقیقه هم ورزش نمی‌کنند. به تبع اگر این فرهنگ‌سازی از مدرسه‌ها، دانشگاه‌ها، سینما، رادیو و تلویزیون آغاز شود نتایج بهتری خواهد داشت. مثلاً تا به حال شده یک فیلم بسازیم و در آن الگوهای ورزش شهروندی را اشاعه دهیم؟ یا در مدرسه‌های‌مان چقدر برای بچه‌ها از فواید و آثار خوب ورزش حرف زده‌ایم؟
▪ پیشنهاد شما در این زمینه چیست؟
ـ توجیه فواید بهترین راه‌حل است. مردم آنچه را که می‌بینند، می‌پذیرند. پس بالا بودن منطق عینی راه خوبی برای شروع است.
برای‌شان دلایلی بیاوریم که در ذهن‌شان مصداقی داشته باشد. مثلاً برنامه‌ای ترتیب دهیم در باره اینکه چگونه ورزش کنیم تا به بیماری قلبی دچار نشویم. می‌گویند روزی از گاندی خواستند بیمارستانی را افتتاح کند. او گفت: من برای افتتاح بیمارستان نمی‌آیم، اگر خواستید ورزشگاهی را افتتاح کنید، صدایم بزنید.
▪ اگر از حالا فرهنگ‌سازی را شروع کنیم، فکر می‌کنید تا چند سال دیگر ممکن است از نظر ورزش شهروندی به کشوری مثل چین برسیم؟
ـ برای مسائل فرهنگی نمی‌توان زمان تعیین کرد. بحث فرهنگ تا اندازه‌ای نشأت‌گرفته از مسائلی همچون مسائل بومی – محلی، اعتقادی، جغرافیایی و ... است. ما نمی‌توانیم برای همه مناطق شمال و جنوب و شرق و غرب یک نسخه واحد بپیچیم. ضمن آنکه همانطور که گفتم باید مرحله به مرحله در این مسیر قدم برداشت، چون فرهنگ برای درونی‌شدن نیاز به زمان بسیار دارد

دکتر محمود شیخ
منبع:www.ShahreVarzesh.ir
http://foad۳۰۰۰.blogfa.com