بنیانگذار رامشیر (خلف آباد) کیست؟

مشعشعیان در قرن نهم هجری (۸۴۵ق) حکومتی شیعی بر مبنای آموزه‏ها و تعالیم سید محمد بن فلاح در حویزه پایه‏ریزی کردند. سید مطلب مشعشعی نواده‏ی چهارم سید محمد فارغ از دغدغه‏های قدرت و حکومت و بی آنکه در فکر کسب قدرت باشد، امیری دانشمند و دانش‏پرور بود. او با فراخواندن علما به حویزه و تأسیس مدرسه‏ی علوم دینی در آن شهر موجبات تربیت نسل جدیدی از امرای مشعشعی گردید. فرزند او سید خلف و نواده‏ی او سید علی خان از جمله تربیت یافتگان این دوره هستند که از علمای شیعه محسوب شده و تألیفات ارزشمندی از خود به یادگار گذاشته‏اند.
سید مطلّب موسوی مشعشعی، پدر سید مبارک خان را باید یکی از علمای برجسته و تأثیرگذارِ اواخرِ قرن دهم هجری نامید. او فرزند سید بدران بن سید فلاح بن سید محسن بن سید محمد مشعشعی است و با چهار پشت به بنیان‏گذار حکومت مشعشعیان، یعنی سید محمد بن فلاح می‏رسد. سید مطلّب بدون آن که سودای قدرت و فرمانروایی در سر داشته باشد، به جای وارد شدن در حوزه‏ی قدرت و منازعات مرتبط به آن، با روی آوردن به اقدامات و فعالیت‏های فرهنگی، منشأ خدمات شایانی گردید و نام نیکی از خود به جای گذاشت. او جزء معدود موالیِ مشعشعی بود که پدرش سید بدران، برادرش سید سجاد و پسرش سید مبارک، همگی فرمانروا و حاکم بودند، اما او بر اریکه‏ی قدرت ننشست و به فکر به دست آوردن آن نبود. همین خصلت سید مطلّب سبب گردید تا دوره‏ی او، عصر طلاییِ مشعشعیان در عرصه‏ی علم و ادب باشد و پس از آن، علمای چندی از خاندان مشعشعی پا به عرصه‏ی وجود گذارند.
سید خلف مشعشعی فرزندِ خلفِ سید مطلّب است .وی نه تنها راه و روش پدر را در میل و گرایش به علوم آن روز دنبال کرد؛ بلکه فراتر از او، در این راه آن‏چنان پیش رفت که یکی از علمای شیعه گردید.۱ او فرزند سید مطلّب، با مادری از بنی تمیم بود و در جوانی در رکاب برادر بزرگ‏ترش سید مبارک بود. او به همراه برادرش در بسیاری از نبردها، حضور فعال داشت و رشادت‏ها و دلاوری‏ها از خود نشان داده بود.۲ علاوه بر شجاعت و مرتبه‏ی علمی، سید خلف دارای قریحه‏ی شاعری نیز بود. ریاضت‏پیشگی و عبادت سید خلف، سبب گردیده بود تا همواره او را در عبادت، مثال بزنند.۳ هم‏چنین از علاقه‏ی سید خلف درباره‏ی عمران و آبادی قریه‏ها و احیا و آبیاری اراضی، یاد کرده‏اند؛ کما این‏که خلف آباد به عنوان یکی از قصبه‏های مهم مشعشعیان با ابتکار او آباد و به نام او نام‏گذاری شد ۴
اما آن‏چه شأن و منزلت علمی سید خلف مشعشعی را بیش از هر چیز برجسته و متجلی می‏گرداند کتاب‏های او است، که مزید بر شجاعت، عبادت، علاقه به عمران و آبادانی و قریحه‏ی شاعری این عالِم بزرگوار است. مجموعه‏ی آثار گران‏بهای به جا مانده از سید خلف مشعشعی عبارت از: سیف الشیعة، در حدیث و در طعن دشمنان شیعه؛ برهان شیعه، در اثبات امامت؛ الحجة البالغة، در کلام و هم‏چنین اثبات امامت؛ فخر الشیعة، در فضایل امام علی علیه‏السلام ؛ المنهج القویم، در کلام حضرت علی علیه‏السلام و حق الیقین در سلوک و طریقت می‏باشند.۵
بعد از سید خلف می‏بایست از پسر او سید علی، معروف به سید علی خان نام برد؛ او نیز از جمله دانشمندان بزرگ شیعه است. نویسنده‏ی کتاب ریاض العلماء او را از «اکابر علما» می‏داند، که به تصوف نیز گرایش داشته است. به اعتقاد او بخش اعظم نوشته‏های سید نعمت الله [جزایری] شوشتری برگرفته از تألیفات این سید بزرگوار است.۶ علامه محمد بن حسن حّر عاملی نیز او را عالم، فاضل، شاعر و ادیب گرانقدری می‏داند که در باب اصول و امامت و... ، تألیفاتی از خود به یادگار گذاشته است.۷

م سامی
محمد عتابی _دبیر دبیرستان های رامشیر
پی نوشت:
۱- احمد کسروی، تاریخ پانصد ساله‏ی خوزستان،، ص ۷۰.
۲- همان، ص ۶۲.
۳- میرزا عبدالله افندی تبریزی، ریاض العلما و حیاض الفضلا، ج ۲، ص ۲۴۷.
۴- محمدعلی رنجبر، مشعشعیان، ماهیت فکری ـ اجتماعی و فرایند تحولات تاریخی، ص ۳۵۰.
۵-افندی تبریزی، همان، ص ۲۴۵.
۶-.همان، ج ۴، ص ۷۷ ـ ۷۸.
۷- ـ شبر، جاسم حسن، تاریخ مشعشعیان ،ص ۱۳۷
منابع ومآخذ:
ـ افندی تبریزی، میرزا عبدالله، ریاض العلما و حیاض الفضلا، ج ۳ (قم، ۱۴۰۱ق).
ـ رنجبر، محمد علی، مشعشعیان، ماهیت فکری ـ اجتماعی و فرآیند تحولات تاریخی ؛تهران، انتشارات آگاه، ۱۳۸۲ .
ـ شبر، جاسم حسن، تاریخ مشعشعیان تهران، چاپ‏خانه الآداب، ۱۳۸۵ ق / ۱۹۶۵م .
ـ کسروی، احمد، تاریخ پانصد ساله‏ی خوزستان (تهران، انتشارات گام ـ پایدار، ۱۳۵۶ ش .