شیر گاز اروپا در دستان ترکیه

با افتتاح خط لوله ترکیه ـ یونان،‌ گاز آذربایجان از طریق ترکیه به اروپا منتقل خواهد شد که می تواند به کاهش نقش روسیه در ارسال گاز به اروپا نقش اساسی داشته باشد هرچند هنوز مشخص نیست که آذربایجان بتواند گاز مورد نیاز اروپا را از این طریق تامین کند.
خط لوله انتقال گاز از ترکیه به یونان بعدازظهر روز یکشنبه توسط کوستاس کاراماتلیس، نخست وزیر یونان و رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه در منطقه مرزی اورو افتتاح شد.
این خط لوله که ۲۹۵ کیلومتر است گاز دریای خزر را به یونان و از این کشور در آینده ای نزدیک به ایتالیا منتقل می کند. بر اساس توافق به عمل آمده در سال ۲۰۰۷، ۲۵۰ میلیون متر مکعب، در سال ۲۰۰۸، ۵۰۰ میلیون متر مکعب و در سال ۲۰۰۹، ۷۵۰ میلیون مترمکعب گاز از طریق این خط لوله به یونان انتقال خواهد یافت.
احداث این خط لوله ۴۴۰ میلیون دلار هزینه داشته است و از شهر بورسا در ترکیه تا کومتنی در شمال یونان از زیر زمین عبور می کند و گاز متعلق به جمهوری آذربایجان در دریای خزر را به یونان منتقل می سازد.
این اولین باری است که گاز دریای خزر مستقیما و بدون عبور از شبکه های روسیه وارد بازار اروپا می شود. روسیه که تامین کننده ۴/۱ از گاز مصرفی اروپای غربی است از این مسئله به عنوان یک حربه سیاسی استفاده می کند و بارها شیر لوله های گاز خود را به روی کشورهایی مثل اوکراین بسته است.
ترکیه درصدد است تا در بازارهای انرژی دنیا نقشی اساسی داشته باشد و از این رو پس از خط لوله باکو، تفلیس، جیحان افتتاح این خط لوله دومین گام مهم این کشور در رسیدن به هدف خود است. این خط لوله همچنین از یونان و از طریق دریای آدریاتیک به ایتالیا متصل خواهد شد و بدین ترتیب یونان نیز به یک محور مهم انتقال گاز به کشورهای جنوب و شرق مدیترانه و اروپا مبدل می شود.
یونان سالهاست برای تبدیل شدن به گذرگاه اصلی انتقال نفت و گاز به اروپا تلاش می کند و چندی پیش نیز قراردادی سه جانبه با روسیه و بلغارستان را امضا کرد.
یکی دیگر از مزایای این خط لوله می تواند ایجاد یک روابط بهتر بین ترکیه و یونان باشد. خطر آغاز جنگ بین ترکیه و یونان در ۳۳ گذشته سه بار هر دو کشور را تهدید کرده است. اما احداث و افتتاح این خط لوله می تواند صفحه جدیدی را در روابط بین دو کشور باز کند.
نخست وزیر یونان در مراسم افتتاح این خط لوله با اشاره به این موضوع گفت پیغامی که با به نتیجه رساندن این پروژه به تمام جهان مخابره کردیم آن است که با همکاری های بیشتر می توانیم آینده ای بهتر را ترسیم کنیم. این خط لوله نشان می دهد که هر دوکشور می توانند با یکدیگر همکاری کنند و منفعت مشترکی را به دست آورند.
نخست وزیر یونان همچنین خاطر نشان کرد که تمام یونانی ها خواهان روابط خوب با کشور همسایه خود ترکیه هستند و از پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا حمایت می کنند.
این خط لوله همچنین سمبل همکاری اقتصادی بین ترکیه و یونان است.
تحلیلگران معتقدند که افتتاح این خط لوله این پیام را در خود دارد که کشورهای صادر کننده انرژی دریای خزر برای صدور گاز خود می توانند بدون نیاز به روسیه انرژی خود را به اروپا صادر کنند.
در این مراسم الهام علی اف، رییس جمهور آذربایجان نیز حضور داشت. وی با اشاره به اینکه گاز استخراجی آذربایجان از طریق این خط لوله روانه اروپا خواهد شد اعلام کرد که امیدوار است که این خط لوله بتواند برای سایر کشورها نیز نمونه خوبی باشد. این درحالی است که نخست وزیر ترکیه از اینکه کشورش به مرکزی برای پخش و ترانزیت انرژی تبدیل شود اظهار شادمانی کرد. رجب طیب اردوغان این خط لوله را مشابه جاده ابریشم قدیم دانست که غرب و شرق را به یکدیگر متصل می کرد و اعلام کرد که این خط لوله به رونق اقتصادی منطقه کمک خواهد کرد.
در این میان آمریکا نیز از این پروژه حمایت می کند چراکه خواهان عدم وابستگی کشورهای صادر کننده انرژی به روسیه است. وزیر انرژی آمریکا نیز در مراسم افتتاح این خط لوله شرکت داشت و اعلام کرد که امروز، روز بزرگی برای این بخش از جهان به شمار می رود. این پروژه فوق العاده اولین رابط بین آذربایجان و سایر کشورهای حوزه دریای خزر با مصرف کنندگان اروپایی است.
● خط لوله ترکیه و یونان از سه بخش تشکیل شده است
۱) از بورسا تا مرز یونان که شامل ۱۹۳ کیلومتر در خشکی است و ۱۷ کیلومتر آن از تنگه چاناق قلعه می گذرد. بدین ترتیب ۲۱۰ کیلومتر از این خط لوله در خاکهای ترکیه قرار دارد.
۲) ۸۶.۵ کیلومتر اولیه این خط لوله در خاکهای یونان قرار دارد.
۳) ۴۲۰ متر از این خط لوله از رودخانه مریچ در مرز یونان و ترکیه قرار دارد که این منطقه تحت کنترل هر دو کشور ترکیه و یونان است.
● فواید خط لوله ترکیه و یونان
۱) با افتتاح این خط لوله روابط اقتصادی بین دو کشور افزایش می یابد. این نه تنها برای ترکیه که برای ناحیه فقیر تراس در یونان نیز گام مثبتی به شمار می رود. برای ترکیه نیز از آنجا که این خط لوله در آینده ای نزدیک به ایتالیا متصل خواهد شد، اروپا را در تامین گاز خود تا حدودی به ترکیه وابسته می کند و در واقع نشان دهنده نقش یک بازیگر اصلی را به ترکیه می دهد.
۲) آمریکا که با امضای قرارداد انرژی بین ترکیه و ایران، اعتراض خود را اعلام کرده بود از افتتاح این خط لوله که وابستگی اروپا به روسیه را کاهش می دهد حمایت کرده است.
۳) کاهش نقش روسیه در انتقال گاز به اروپا می تواند به نفع تمام کشورهای اروپایی و منطقه به شمار می آید.
هرچند برخی از تحلیلگران معتقدند آذربایجان قادر نخواهد بود گاز مورد نیاز را که قرار است طبق این پروژه که قرار است تا سال ۲۰۱۰ به ایتالیا برسد را تامین کند و این خط لوله مجبور شود برای تامین گاز دست خود را به سمت روسیه دراز کند.

آرزو دیلمقانی

منبع : سایت بصیرت