شانس را از دیپلماسی نگیریم

برنامه های هسته ای ایران بعد از مذاکرات اخیر میان همه ی طرف های آن در ژنو ، در مسیری قرار گرفته است که شانس آنرا دارد تا از طریق دیپلماسی و به گونه ای حل و فصل شود که نظرات و منافع همه را تامین کند.
آمریکا با شرکت در این مذاکرات قدمی به رو به جلو برای حل و فصل اختلافاتی برداشت که نزدیک به سی سال است روابط واشنگتن و تهران را منجمد کرده است. این قدم که انتظار می رفت و توصیه می شد با قدم های عملی دیگر واشنگتن ( مثل لغو تحریم های یکجانبه ۱۹۹۴ درمورد سرمایه گذاری بیشتر از ۲۰میلیون دلار در صنعت نفت ایران که ربطی نیز به سازمان ملل ندارد ) به واسطه ذهنیت سنگین و تاریخی منفی ایرانی ها نسبت به آن ، به فروریزی دیوار بی اعتمادی میان دو طرف منجر شود ، اینک تحت تاثیر ضرب العجلی قرار گرفته که واشنگتن برای دریافت پاسخ "آری " و یا "‌نه "‌تهران در مورد تعلیق غنی سازی اش قائل شده ، و بیم آن می رود شانس را در این پرونده از دیپلماسی بگیرد .
در مذاکرات ژنو آنگونه که گزارش شد همه ی طرف ها روی برنامه اقدامی صحبت و در مورد آن توافق کرده اند که نه در آن سخنی از توقف غنی سازی آمده ، و نه ضرب العجلی در نظر گرفته شده و به علاوه آنکه موافقت شده تا مذاکرات براساس مدلی که مورد بحث بوده ، ادامه یابد. آمریکا از یک سو نماینده خود را به ژنو برای مذاکره با ایران می فرستد که "‌واشنگتن پست " در شماره روز ۶ خرداد خود از آن این تعبیر را دارد که "سیاست گفت و گو نکردن با ایران شکست خورده است ." و در همان حال به چماق ضرب العجل متوسل می شود که نشان می دهد رهبران واشنگتن هنوز اصول و قواعد بازی در عرصه های دیپلماتیک را نمی دانند که در آن اصل اساسی برابری همه ی واحدهای سیاسی است. درعرصه روابط ایران و آمریکا که بازیگران بسیاری در حد قد و قواره خویش به قصد تامین منافع ملی خود بازی می کنند وفعال هستند ، یک سمت عمده یعنی ایران ، هرگز گفت و گو با آمریکا برای حل و فصل اختلافات موجود را بطور کلی رد نکرده است ، اما آنچه تاکنون حتی با قبول حضور نماینده آمریکا در مذاکرات ژنو مانع از آن شده تا از جانب تهران مذاکره مفید به فایده دانسته نشود ، "ادبیات آمریکایی ها و ادامه سیاستهای اسکتباری این کشور بوده است " که رهبران ایران تاکید کرده و می کنند که " ادبیاتی زور گو است وهیچ کشور مستقلی ادبیات قدرت های زور گو را نمی پذیرد." و به عنوان نمونه و مصداق و سندی تازه در اثبات این گفته و موضع خود ، به تعیین ضرب الجعلی اشاره می کنند که هیچ قاعده و مبنای حقوقی ندارد و تنها به ادبیات زورمدارانه تعلق دارد که دوره آن قرنهاست به سر آمده است . آمریکا باید در یابد در جهانی که اساسا در حال دگرگونی است ، گرایش به سمت گفت و گو یک اصل اجتناب ناپذیر است و تنها از این طریق است که می توان قواعد و فرصت های جدیددر بازی بین المللی را بهتر درک کرد. مخالفت روسیه با تعیین ضرب العجل برای ایران که در ادامه مسیر سیاست خارجی این کشور برای داشتن شرکای استراتژیک صورت می گیرد ، و اصرار مسکو بر ادامه گفت و گو ها که پکن نیز موضعی مشابه دارد ، آمریکا را در هر اقدام دیگری علیه ایران در آینده بخصوص در ماههای باقی مانده از دوران ریاست جمهوری بوش تنها می گذارد ، بویژه آنکه در اروپا نیز اغلب رهبران دیدگاههایشان عموما مایل به ادامه گفت و گوهاست ، و از این رو " بوش " که افکار عمومی داخل آمریکا را نیز باخود ندارد ، باید بپذیرد که دو راه بیشتر پیش روی ندارد ، یا اینکه به گفت و گو با تهران ادامه دهد و به مصالحه ای دست یابد و این برگ برنده را به دست دموکرات ها ندهد ، و یا تنها تر از هر زمانی کاخ سفید را ترک کند.
حقیقت آن است که امروز بین ایران و آمریکا ، اسراییل قرار گرفته است ، در حالی که همواره این اسراییل بود که زیر سایه آمریکا مخفی می شد . هیچ قدرتی نمی تواند توانمندی و تاثیر محافل صهیونیستی را برسیاست خارجی آمریکا نادیده بگیرد و حتی "اوباما " دموکرات هم نمی تواند به راحتی از کنار این مراکز قدرت عبور کند . در نهایت برآورد دیپلماتیک حاکی از این است که جمهوریخواهان اجازه نخواهندداد برگ برنده توافق با ایران به دست دموکرات ها بیفتد این همان اصل چرایی تفاهم تا پایان دوران ریاست جمهوری بوش است .
ایران ظرفیت های سیاسی ، اقتصادی ، امنیتی ، فرهنگی و اجتماعی زیادی دارد که به آن امکان داده است تا نقش مهمی در ثبات و تحکیم صلح و امنیت و دموکراسی در منطقه ایفا کند. آمریکا نمی تواند این پتانسیل بزرگ را در بازیهای منطقه ای و حتی فرامنطقه ای خود نادیده بگیرد. آمریکا باید باور کند که تعادل منطقه بدون حضور و ایفای نقش متناسب با وزن ژئوپولتیک ایران ممکن نیست. کشورهای منطقه امروز این حقیقت را که ایران قدرت اصلی منطقه است باور دارند و برهمین اساس به تعامل با این کشور می پردازند . رابطه عربستان سعودی نزدیک ترین متحد آمریکا در منطقه با ایران یک نمونه است. " دیلی استار " چاپ بیروت در شماره روز ۲۲ تیر امسال خود در همین باره نوشت :" سعودی ها در خصوص یکی از مهم ترین مسایل سیاست خاورمیانه آمریکا یعنی ایران بسیار از واشنگتن فاصله گرفته اند . ریاض تلاش های آمریکا برای به انزوا کشاندن ایران و اعمال فشارهای بیشتر بر دولت این کشور را تایید نمی کند و درعین حال به شدت مخالف هرگونه اقدام نظامی آمریکا یا اسراییل برضد ایران به منظور برچیدن برنامه های هسته ای این کشور است . به عبارت ساده تر ، سعودی ها می دانند که ایران قدرت اصلی منطقه است که کنار نخواهد کشید."

رئوف پیشدار

منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی ـ ایرنا