استاد هوشنگ اعلم

روز چهارشنبه ۲۳ آبان ماه را هرگز فراموش نخواهم كرد. هنوز در این شهر شلوغ و پردغدغه كسی هست كه به فكر احیای خصال نیك مردمان و علم و دانش كهن ایرانیان باشد.
در این روز از كسی تقدیر شد كه عمری، جوانی خود را برای علم و فرهنگ ایران زمین همچون بذری در این دیار كاشته و میوه آن را امروز اهل علم و ادب می چشند. آری، شناختمش در بزرگداشتی كه برای مقام علمی او برگزار كرده بودند. استاد تاریخ، علم و زبان شناس برجسته دكتر هوشنگ اعلم، یكی از چهره های علمی كه به دقت نظر در كار، فروتنی و تواضع در طلب علم، پارسایی و زهد در زندگی و استقلال و عدم وابستگی به غیر حق، از ویژگی هایی است كه دوستان و آشنایان همه به آن اذعان دارند.
وی در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی در خاندانی از اهل علم و فضل زاده شد. پدرش از نخستین فارغ التحصیلان دارالفنون بود. وی تعلیمات اولیه را نزد پدر فرا گرفت و آنجا بود كه با زبان فرانسه، زبان و ادبیات فارسی، خوشنویسی و سیاه قلم آشنا شد. سپس در یازده سالگی پا به مدرسه گذاشت و با تكیه بر پشتوانه انبوه خود در مدرسه درخشید. اما زندگی اعلم از تلاطمات و حوادث در امان نماند. مصادف شدن دوران دبیرستان او با حوادث سیاسی شهریور ۱۳۲۰ و سرایت عواقب جنگ جهانی دوم به ایران و شیوع فقر و قحطی و بیكاری به ویژه در میان طبقه فقیر، زندگی آنان را نیز تحت تأثیر قرار داد. اما گویی اراده تقدیر بر آن قرار گرفته كه اعلم جوان، همچنان با مشكلات زندگی دست و پنجه نرم كند و از ناملایمات برنتابد. وی پس از اتمام دوران متوسطه وارد دانشكده ادبیات دانشگاه تهران شد و با موفقیت و اندوخته علمی این دوران را سپری كرد و با تلاش خود به اخذ بورس تحصیلی در دانشگاه میشیگان در رشته زبان و ادبیات انگلیسی نائل شد. در بازگشت به ایران پرتوی دیگری از خورشید علم بر او می تابد و عرصه روزنامه نگاری را تجربه می كند و مجدداً برای اخذ كارشناسی ارشد رشته كتابداری راهی دانشگاه هاروارد آمریكا شد و پس از بازگشت، به پژوهش و تدریس در فرهنگستان زبان ایران پرداخت. او با كوله بار غنی خود از علم به این مركز علمی پای می نهد و با تیزهوشی به بررسی واژگان پیشنهادی گروه واژه گزینی می پردازد.
در دوران پرشكوه دیگری از زندگی ایشان به لحاظ علمی، پس از انقلاب اسلامی همكاری با دانشنامه جهان اسلام و ورود به عرصه دایرهٔ المعارف نگاری آغاز می شود.
دقت و وسواس علمی به خصوص در حوزه زبان و تسلط و استادی در حوزه زبانشناسی و كتابشناسی، احاطه بر متون ادب فارسی و منابع دست اول در حوزه تاریخ علم و خواص دارویی گیاهان، او را در زمره متخصصان برتر این حوزه و مقالات او از شمار دقیق ترین مقالات و حتی الگوی مقاله نویسی دایرهٔ المعارفی جای داده است.
... و اما اینك استاد را بی ادعا و خاموش در كنار سالن همایش می بینیم كه با فروتنی، مطالب سخنرانان را كه درباره خصایل نیكوی او سخنوری می كنند، در خور شخصیت خویش نمی داند و از سوی دیگر غرق در ابراز محبت شاگردان و دوستان خویش است كه گرد آمدند تا ذره ای از زحمات او را جبران كنند.
در پایان این مراسم حضرت استاد به عنوان حسن ختام به نقل داستانی بسنده می كند: روزی از كسی كه برنده جایزه نوبل شده بود، پرسیدم كه ماحصل تجربیات خودتان را به من بگویید تا درس عبرتی برای بنده و دیگران باشد. گفت: آدمیان را دوست بدارید، زندگی را دوست بدارید، مرگ را دوست بدارید (حب الانسان، حب الحیاهٔ و حب الممات).
مصطفی دولو

منبع : روزنامه ایران