صدای رنگ

وارد خانه یا اداره‌ای می‌شوید و حس بدی دارید. ناراحتید. نمی‌توانید بیشتر از یکی دو ساعت آن محیط را تحمل کنید، اما نمی‌دانید چرا. احساس ناخوشایندی دارید؛ چیزی شبیه بی‌قراری، بی‌حوصلگی یا حتی عصبانیت یک لحظه سرتان را می‌چرخانید و نگاهی به دور و برتان می‌اندازید. به چیدمان آن محیط، نحوه رنگ‌آمیزی و نورپردازی‌اش دقیق می‌شوید و... بله، دارید به نتیجه جالبی می‌رسید: رنگها را نباید دست کم گرفت.
از دیدگاه روان‌شناسی رنگ، رنگها می‌توانند آرامش‌بخش، شادی‌آفرین یا حتی اشتهاآور باشند. رنگها از سوی دیگر می‌توانند کسل‌کننده، اعصاب‌ خردکن یا حتی بیماری‌‌زا باشند. روان‌شناسان می‌گویند با اطلاعات ساده‌ای از این دست می‌توانید محیط کار و زندگی‌تان را تبدیل کنید به محیطی شادتر، آرام‌تر و دوست‌داشتنی‌تر. به امتحانش می‌ارزد. قبول ندارید؟
۱) رنگهای روشن و رنگهایی که ته ‌رنگ سفید دارند، در دراز‌مدت آدم را خسته نمی‌کنند. این رنگها معمولا القاکننده حسی خوب و دلپذیرند و توصیه می‌شود برای ایجاد محیطی آرام و دلپذیر، در نخستین قدم، برویم سراغ رنگهای روشن.
۲) در محیط‌هایی که بیشتر با آنها سر و کار داریم و در اماکن شلوغ و پررفت‌وآمد، بهتر است از رنگهایی استفاده کنیم که ته‌ رنگ سفید دارند؛ به این معنا که هر رنگی را همراه با مقدار محسوسی از رنگ سفید به کار بگیریم تا برآیند نهایی، یک رنگ روشن باشد.
۳) در رنگ‌آمیزی اتاق کودک، استفاده از رنگهای تیره و رنگهایی که ته‌رنگ مشکی دارند، مناسب نیست. تصور می‌شود که این رنگها در درازمدت، احتمال افسردگی را در کودکان افزایش می‌دهند.
۴) ‌ روان‌شناسی رنگ، بنفش تیره را غم‌انگیزترین رنگ‌ می‌داند. پس بهتر است دور این رنگ را کلا خط بکشیم، ولی اگر به هر دلیلی مجبوریم بنفش را در محیط کار و زندگی‌مان تحمل کنیم، توصیه می‌شود از طریق ادغام آن با یک رنگ دیگر، از عمق فاجعه(!) بکاهیم.
۵) رنگهایی مانند قرمز، نارنجی و زرد متمایل به نارنجی که زیرمجموعه رنگهای تند و گرم به حساب می‌آیند، ذاتا نشاط‌آور، انرژی‌بخش‌ و حتی اشتهاآورند. اما همان‌قدر که تاثیر این رنگها زیاد و سریع است، به همان نسبت هم اثرگذاری‌شان گذرا و کوتاه است. از این رنگها معمولا در محیط‌ بازی کودکان، اماکن تفریحی و رستوران‌ها استفاده می‌شود و البته خانمهای خانه‌دار هم می‌توانند از چنین رنگهایی برای تزئین اتاق کودک، محل غذاخوری یا آشپزخانه منزل استفاده کنند.
۶) بعضی رنگها تاثیر چندانی در محیط ندارند، یعنی هیچ حسی را به آدم القا نمی‌کنند. به این رنگها می‌گویند رنگ خنثی. رنگهای خنثی عبارتند از سفید، مشکی، نقره‌ای، خاکستری و تمام رنگهای طیف خاکستری، یعنی مابین سفید و سیاه.
۷) روان‌شناسان به تقسیم‌بند‌ی‌ دیگری هم درخصوص رنگها اعتقاد دارند: گرم و سرد.
رنگهای گرم که شامل زرد، زرد مایل به نارنجی، نارنجی، قرمز و بنفش مایل به قرمزند، اصولا القاکننده حس گرما هستند و از آنها معمولا در خانه‌هایی استفاده می‌شود که در مناطق سرد واقع شده‌اند.
رنگهای سرد (شامل زرد مایل به سبز، سبز، آبی و بنفش مایل به آبی) نیز حس سرما را القا می‌کنند و کاربردشان عمدتا در خانه‌هایی است که در مناطق گرم واقع ‌شده‌اند.
۸)‌ رنگها سنگین و سبک دارند. سال گذشته در یک کارخانه کانادایی، برخی کارگرها از کار سخت و سنگین به دفعات شکایت کردند. کار آنها حمل و نقل کالاهای بزرگ و سنگین بود. یک دکوراتور به کارفرمایان کارخانه پیشنهاد کرد رنگ جعبه‌های کالا را از قهوه‌ای تیره به زرد روشن تغییر دهند. مدتی بعد، شکایت‌ها کمتر شد و کارگران با رضایت مشغول کار شدند. ثابت شده است که رنگهای تیره، اجسام را سنگین‌تر از وزن واقعی نشان می‌دهند و رنگ‌های روشن، سبک‌تر. اگر دقت کرده باشید، لابد دیده‌اید که بیشتر بچه‌ها هم در لباس‌هایی که رنگ روشن دارند، راحت‌ترند تا لباس‌های تیره.
۹) رنگ آبی معمولا تداعی‌کننده آرامش، آزادی و حس پرواز است؛ و رنگ سبز، تداعی‌کننده خنکی کوهستان و سرسبزی دشت. بسیاری از رنگها منجر به تداعی‌هایی از جنس فرهنگ می‌شوند. تداعی‌ها البته در محیط‌های مختلف باهم فرق دارند. مثلا رنگ قرمز تیره در ایران، یادآور شهامت و شجاعت است اما در غرب، عمدتا یادآور کریسمس.
۱۰) رنگها می‌توانند ما را دچار خطای دید کنند. با داشتن اطلاعاتی در این خصوص می‌توانیم در تعادل بصری دیگران نیز دست ببریم. کافی است بدانیم که رنگهای گرم، پیش‌رونده‌اند. یعنی این خاصیت را دارند که به نظر می‌رسد از حد واقعی‌شان جلوترند. با این خاصیت، می‌توانیم اتاق‌هایی را که خیلی بزرگ هستند، کوچک‌تر جلوه بدهیم.
اما رنگهای سرد، پس رونده‌اند. یعنی به نظر می‌رسد از حد واقعی‌شان عقب‌ترند. معمولا برای بزرگ جلوه دادن اتاق‌ها و مکان‌های کوچک، از این رنگها استفاده می‌شود. ته‌رنگهای گرم و سرد نیز همین خاصیت را دارند. برای مثال، خاکستری با ته‌رنگ قرمز (خاکستری قرمز) پیش‌رونده است و خاکستری با ته‌رنگ سبز (خاکستری سبز) پس‌رونده است.
۱۱) روان‌شناسی رنگ می‌گوید اگر می‌خواهید فقط یکی از دیوارهای اتاقتان رنگی و تاثیرگذار باشد، بهتر است انتهایی‌ترین دیوار را انتخاب کنید. اگر آن دیوار را با یک رنگ گرم رنگ‌آمیزی کنید، اتاقتان کوتاه‌تر به نظر می‌آید و به همین نسبت، اگر به دورترین دیوار اتاقتان رنگ سرد بزنید، اتاقتان بلندتر به نظر می‌رسد.
۱۲) برقراری حس تعادل، رکن بسیار مهمی در دکوراسیون است و حس تعادل رنگی، همان چیزی است که در طبیعت به وفور می‌بینید. لابد دیده‌اید که در طبیعت، اقلام بزرگ معمولا تک‌رنگ و کمرنگ‌اند اما اقلام کوچک، تنوع رنگی‌شان نسبتا زیاد است و اغلب‌شان هم برخوردار از رنگهای گرم و تند. مثلا آسمان و زمین، تک‌رنگ‌اند ولی پرندگان و درختان، تنوع رنگی‌شان زیاد است؛ و دقیقا همین رنگارنگی است که ما را سوق می‌دهد به سمت یک تعادل بصری.
توصیه دکوراتورها این است که در دکوراسیون، از همین قواعد طبیعی استفاده کنیم. یعنی ترجیحا قطعات بزرگ‌تر را تک‌رنگ و کمرنگ انتخاب کنیم و قطعات کوچک‌تر را دارای تنوع رنگی و برخوردار از رنگهای گرم، تند و پررنگ.
۱۳) برای رنگ‌آمیزی اتاق‌ها باید آفتاب‌گیر بودن یا آفتاب‌گیر نبودن‌شان را هم در نظر بگیریم. توصیه می‌شود در اتاق‌های آفتاب‌گیر، از رنگهای سرد استفاده کنیم و در اتاق‌هایی که آفتاب‌گیر نیستند، از رنگهای گرم.
۱۴) در حمام‌ها و توالت‌ها بهتر است از رنگهای روشن استفاده کنیم، چراکه این رنگها حس تمیزی و نظافت را بهتر و بیشتر منتقل می‌کنند.
۱۵) روان‌شناسی رنگ به ما توصیه می‌‌کند برای دستیابی به حداکثر بزرگنمایی در اتاق‌های منزل، از این فرمول استفاده کنیم: رنگ دیوارها را روشن‌تر از رنگ کف اتاق انتخاب کنیم و رنگ سقف را هم روشن‌تر از رنگ دیوارهای اتاق.

محمد کیاسالار

منبع : روزنامه جام‌جم