واژه ها و تعاریف نهایی شده وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی

● بستری شده
بیماری است که در بیمارستان پذیرش شده و بری دریافت خدمات و مراقبتای درمانی به بخش بستری منتقل شده باشد.
● تخت بیمارستانی
به تختی گفته می شود که جهت بستری شدن بیماران بری دریافت خدمات درمانی در بیمارستان تعبیه شده و از امکانات تشخیصی ، درمانی ، پشتیبانی و خدماتی بهره مند باشند.
● تخت ثابت
به تختی در بیمارستان گفته می شود که هنگام تصویب طرح ساخت بیمارستان و یا تصویب طرح توسعه آن توسط وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی بری بیمارستان در نظر گرفته شده باشد.
● تخت فعال ( تخت دایر )
به تختی در بیمارستان گفته می شود که داری امکانات تشخیصی، درمانی، پشتیبانی ، خدماتی و پرسنلی و آماده بستری کردن بیماران باشد.
● بیماری
وضع غیر عادی جسمی یا روحی است که توسط انحراف از وضعیت طبیعی ( سلامتی فرد ) مشخص می شود و انجام خدمات درمانی را ایجاب می کند.
● بیمارستان
مکانی است که با اخذ مجوز از وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی با استفاده از امکانات تشخیصی ، درمانی ، بهداشتی ، آموزشی و پژوهشی به منظور درمان و بهبودی بیماران سرپایی و بستری به صورت شبانه روزی تاسیس می گردد و به بیمارستان عمومی و تک تخصصی تقسیم می شود.
● مرخص شده از بخش
به بستری شدگانی که پس از بهبودی ، انتقال یا فوت ، بخش را ترک می نمایند ، مرخص شده از بخش می گویند.
● مرخص شده از بیمارستان
به بستری شدگانی که پس از بهبودی ، انتقال یا فوت ، بیمارستان را ترک می نمایند ، مرخص شده از بیمارستان می گویند.
● بیمارستان عمومی
بیمارستانی است که باید حداقل داری چهار بخش بستری شامل داخلی ، جراحی عمومی ، زنان و زایمان و اطفال و بخش هی آزمایشگاهی ، داروخانه ، رادیولوژی و فوریت های پزشکی ( اورژانس ( و تغذیه باشد.
● بیمارستان تک تخصصی
بیمارستانی است که در یک رشته تخصصی یا فوق تخصصی پزشکی فعالیت می کند.
● درمانگاه
مکانی است که با اخذ مجوز از وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی به صورت شبانه روزی بیماران سرپایی را بری درمان می پذیرد و بر حسب نوع فعالیت به درمانگاه عمومی و تخصصی تقسیم می شود.
● درمانگاه تخصصی
درمانگاهی است که به منظور ارایه خدمات تشخیصی و درمانی در یکی از رشته هی تخصصی پزشکی مانند قلب و عروق و یا تشخیص و درمان یک یا چند بیماری مشخص مانند دیابت که متخصصین رشته های مختلف با آن همکاری می کنند ، طبق ضوابط موضوع آیین نامه هی مربوط تاسیس می شود.
● درمانگاه عمومی
درمانگاهی است که به منظور ارایه خدمات تشخیصی و درمانی در بیش از یک رشته تخصصی عمومی فعالیت دارد.
● مرکز جراحی محدود و سرپایی
به مکانی اطلاق می شود که در آن بیمار پس از انجام جراحی نیازی به بستری شدن نداشته باشد و حداکثر ظرف چند ساعت قادر به ترک مرکز شود.
● داروخانه
موسسه ی است پزشکی که با اخذ پروانه مخصوص از کمیسیون قانونی ماده ۲۰ ، تاسیس شده و با داشتن مسئول فنی واجد شرایط به ارایه خدمات دارویی و عرضه دارو ، شیرخشک ، مکمل غذایی رژیمی ، غذاهی کمکی شیرخواران ، لوازم مصرفی پزشکی و فرآورده هی آرایشی و بهداشتی مجاز مبادرت می نماید.
● آزمایش مواد خوراکی ، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی و دارویی
فرآیندی است که به منظور اندازه گیری و سنجش کمی و کیفی عوامل شیمیایی ، فیزیکی ، میکروبی ، بیولوژیکی و یا خواص ظاهری در مواد خوراکی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی و دارویی و مواد اولیه آن ها برای کنترل کیفیت و سلامت این محصولات و یا مواد اولیه آن ها انجام می شود.
● پروانه ساخت مواد خوراکی ، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی و دارویی
پروانه ی است که بری ساخت هر قلم مواد خوراکی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی و دارویی و فراورده هی مرتبط با آنها صادر می شود و در آن مشخصات کامل فرآورده درج می شود . این پروانه زمانی صادر می شود که موسسه از نظر شرایط فنی و بهداشتی مورد تایید وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی باشد.
● مجوز واردات مواد خوراکی ، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی و دارویی و فرآورده هی مرتبط
مجوزی است که بری ورود مواد خوراکی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی و دارویی و فراورده هی مرتبط به کشور که بر طبق مقررات واردات و صادرات بازرگانی پس از طی مراحل قانونی و بررسی هی لازم توسط کارشناسان وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی صادر می شود.
● گواهی بهداشت صادرات مواد خوراکی ، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی و دارویی و فرآورده هی مرتبط با آن
گواهی است بری خروج مواد اولیه و کالاهی ساخته شده خوراکی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی و فرآورده هی مرتبط به استناد پروانه ساخت مواد خوراکی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی و دارویی صادر می شود.
● آزمایشگاه تشخیص پزشکی
واحدی است که بر طبق مجوز وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی تاسیس شده و در آن آزمایش هی بیولوژیک ، میکروبیولوژی ، سرولوژی ، بیو شیمیایی ، ایمنوهماتولوژی ، خون شناسی ، بیوفیزیکی ، سلول شناسی ، بافت شناسی، ژنتیک سلولی و ملکولی و سایر آزمایش ها بر روی مواد و نمونه هی حاصل از بدن انسان با هدف به دست آمدن اطلاعات جهت تشخیص ، پیشگیری یا پیگیری درمان و یا ارزیابی و سنجش سلامت انجام می شود و شامل دو بخش بالینی و تشریحی است .
● آزمایشگاه تشخیص پزشکی تشریحی
آزمایشگاهی تشخیص پزشکی است که جهت تشخیص بیماری ها از طریق انجام آزمایش هی سلول شناسی و بافت شناسی بر روی نمونه هی به دست آمده از بدن انسان ( زنده و مرده ) سروکار دارد و ممکن است از روش هی متنوعی بری این منظور استفاده نماید .
● آزمایشگاه تشخیص پزشکی بالینی
آزمایشگاه تشخیص پزشکی است که داری یک یا تمام بخش هی مربوط به آزمایشگاه تشخیص پزشکی به جز فعالیت هی مربوط به آزمایشگاه تشخیص پزشکی تشریحی می باشد .
● پایگاه بهداشت
واحدی مستقر در مناطق روستایی با بیش از ۶۰۰۰ نفر جمعیت و کلیه مناطق شهری است و جمعیتی حدود ۱۲۵۰۰ نفر را پوشش می دهد . پرسنل در آن شامل ماما ، کاردان بهداشتی زن ، کاردان بهداشتی مرد ، خدمتگزار است .
● خانه بهداشت
واحدی مستقر در روستاست که غالبا چند روستی دیگر ( روستاهی قمر ) را نیز پوشش می دهد . جمعیت تحت پوشش هر خانه بهداشت با ۲ مجوز ( زن و مرد ) حدود ۲۰۰۰ نفر است بهورزان زن و مرد ، کارکنان خانه بهداشت هستند که بومی بودن آنها ( اسکان در روستی اصلی یا روستاهی قمر ) از شرایط ضروری است .
● مرکز بهداشتی درمانی روستایی
مرکز بهداشتی درمانی مستقر در روستاست که خانه بهداشت آن روستا و غالبا چند خانه بهداشت از روستاهی همجوار را در پوشش خود دارد . جمعیت تحت پوشش این مرکز حدود ۹۰۰۰ نفر است و در آن پزشک عمومی ، کاردان یا کارشناس بهداشتی و در صورت فعال نبودن بخش خصوصی ، تکنسین آزمایشگاه و دارویی ، بهیار با کمک کار اداری و با رعایت پزشک فعالیت می کنند . وظیفه اصلی این مرکز ، پشتیبانی از خانه هی بهداشت ، نظارت بر کار آنها و قبول ارجاعات و برقراری ارتباط مناسب با سطوح بالاتر است .
● مرکز بهداشتی درمانی شهری
واحدی مستقر در مناطق شهری است که پایگاه هی بهداشت را در پوشش خود دارد جمعیت تحت پوشش آن در مناطق شهری که بخش خصوصی فعال دارد حدود ۵۰ تا ۶۰ نفر است و وظیفه عمده آن پشتیبانی و نظارت بر پایگاه هی بهداشت تحت پوشش و قبول ارجاعات است . چنانچه منطقه شهری فاقد بخش خصوصی فعال باشد این مرکز جمعیت کمتری ( ۱۲۵۰۰ نفر ) را در پوشش خود می گیرد و تمامی فعالیت هی آزمایشگاه ، رادیولوژی و دارویی را نیز خود انجام می دهد . رئیس این مرکز پزشک است .
● مرکز ارتباطات و فرماندهی عملیات پایگاه اورژانس
مرکزی است که به منظور اطلاع رسانی و فراخوان اورژانس و هماهنگی بین پایگاههی اورژانس ، در مراکز شهرستان ها ، شهرهی داری دانشگاه یا دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی و شهرهی بیش از ۲۵۰۰۰۰ نفر دایر شده است .
● مرکز پیام
یکی از واحدهی اورژانس است که درمرکز شهرستان هی با جمعیت کمتر از ۲۵۰۰۰۰ نقر احداث می شود و زیر نظر نزدیکترین مرکز ارتباطات و فرماندهی عملیات پایگاه اورژانس آن منطقه فعالیت می کند .
● پایگاه ثابت شهری
پایگاه اورژانس ثابتی است که در مراکز شهرستان ها ، شهرهی داری دانشگاه یا دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی و شهرهی با جمعیت بیش از ۵۰۰۰۰ نفر دایر شده است و در ارتباط با مرکز ارتباطات و فرماندهی عملیات پایگاه اورژانس می باشد .
● پایگاه ثبات جاده ی
پایگاه اورژانس ثابتی است که در شهرهی کمتر از ۵۰۰۰۰ نفر جمعیت و در جاده هی پر تردد و یا پر حادثه در محدوده نقاط حادثه خیز مستقر می شود و در ارتباط با مرکز پیام ارتباطات و فرماندهی عملیات پایگاه اورژانس می باشد .
● بخش CCU
بخش CCU یک بخش تخصصی پزشکی ، پرستاری است که بر اساس موازین علمی و با استفاده از کلیه تجهیزات ، تاسیسات ، تکنولوژی پزشکی و داروهی لازم مسئولیت مداوا و مراقبت از بیماران مبتلا به عوارض حاد قلبی را عهده دار می باشد .
● بخش مراقبت هی ویژه ICU
بخشی از بیمارستان است که با استفاده از نیروهی تخصصی پزشکی ، پرستاری و کلیه تجهیزات ، تاسیسات ، تکنولوژِی پزشکی و داروهی لازم مسئولیت درمانی بیمارانی را که مبتلا به عوارض حاد و کشنده بوده یا در معرض صدمات خطرناک و جدی می باشند ، عهده دار است .

منبع : پزشکان بدون مرز