۷ دی ـ ۲۸ دسامبر ـ روز بزرگی که پارسی باردیگر زبان رسمی ایرانیان شد

مورخان زبانشناسی به این نتیجه رسیده اند كه یعقوب لیث صفاری قهرمان ملی همه ایرانیان و ایرانی نژادها ۲۸ دسامبر سال ۸۷۵ میلادی، پیش از آن كه به قصد راندن اعراب از هرات ، سیستان را ترك كند زبان پارسی را زبان رسمی همه ایرانیان اعلام داشت و تاكید كرد كه منظور او همان لهجه ای است كه در دربار ساسانیان به آن تكلم می شد و مكاتبات رسمی به آن صورت می گرفت. از همان زمان این پارسی را پارسی دری (پارسی دربار) خوانده اند. زبان مكاتبات و مذاكرات رسمی از سال ۶۵۲ میلادی عربی بود، زیرا اعراب حاكمان شهرها بودند و زبان دیگری نمی دانستند و به ایرانیانی كه عربی نمی دانستند و سعی در یاد گرفتن آن نمی كردند «عجم به معنای گنگ» خطاب می كردند كه هنوز هم این اصطلاح از میان نرفته است. یعقوب لیث در سال ۸۶۸ پس از تصرف كرمان بود كه اخطار كرد اگركسی در قلمرو او جز به فارسی سخن بگوید و بنویسد شدیدا مجازات خواهد شد.
یعقوب كه رهبری بزرگ و در تاریخ ایرانیان منحصر به فرد است پس از اعلام پارسی به عنوان زبان رسمی قلمرو خود ظرف دوسال هرات، بلخ، كابل و قندهار یعنی همه افغا نستان امروز را كه در آن زمان ایران خاوری (آریانا ـ ملك كیان) خوانده می شد از دست اعراب خارج ساخت و سا ل ۸۶۸ میلادی نیز كرمان و همه پارس را گرفت و به فتوحات خود ادامه داد. «محمد وصیف» پس از باز ستانی هرات توسط یعقوب از اعراب، در ستایش از او اشعاری سروده كه باقی مانده اند. فرق یعقوب با سایر ایرانیان استقلال طلب این بوده است كه مطلقا حاضر به سازش و تماس با خلیفه بغداد نبود و اورا بیگانه می خواند، اما سایرین ــ جز مرداویز ــ اسما و ظاهرا خلیفه بغداد را رد نمی كردند.
پارسی دری كه زبان اشعار فردوسی، رودكی، حافظ، سعدی، خیام، جامی، مولوی، نظامی و ... است به تدریج تكامل یافته است. این زبان فرزند پارسی میانه و نوه پارسی باستان است. زبانهای پشتو، بلوچی، كردی و اوستیایی (منطقه ای در شمال گرجستان كه در دهه اول قرن ۱۹ توسط روسها تصرف شد ) برادران پارسی دری و نوه های پارسی باستان هستند. پارسی دری را پارسی تاجیكی هم می گویند. زبانشناسان روس نوشته اند كه پسوند «دری» به این سبب به كار برده می شود كه نشان دهد كه مردمان دره جیحون (آمو دریا) كه فاصله ای زیاد از سرزمین های عربی داشتند این زبان را ازدست ندادند و به صورت امانت به سایر ایرانیان باز گردانیدند و واژه دری منسوب به این دره است.
پارسی تا دهها سال پس از یعقوب لیث عاری از واژه های عربی بود كه بعدا به تدریج، نویسندگان و شاعران برای غنای كلام از زبان عربی واژه عاریه كردند . فردوسی تلاش بسیار كرد كه این واژه های خارجی را از پارسی بزداید و تاحدی هم موفق شد. در میان كشورهای اسلامی اولیه، ایرانیان تنها ملتی هستند كه زبان خود را حفظ كرده اند.
ایرانیان در قرون هشتم و نهم تلاش كردند تا خط كتابت را هم تغییر دهند كه به علت پیدایش خطاطان بزرگ و زیبا نویسی و ایجاد تغییر در شكل حروف عربی در فارسی نویسی، همین خط را حفظ كردند و حرفه مّشاقی به معنای آموزگار خوشنویسی به وجود آمد. طبق بعضی روایات، رضاشاه پهلوی به اقتباس از اتاترك در صدد تغییر خط كتابت ایران بود ولی از مخالفت روحانیون شیعه بیم داشت و اگر وقایع شهریور ۱۳۲۰ پیش آمد نكرده بود شاید به تدریج دست به این كار هم می زد.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز