" پیشرفت های نوین در درمان سوء مصرف دارو و اعتیاد"

امروزه مفاهیم جدید در مورد اعتیاد بیشتر بر رفتارهای تكانه ای و عود كننده تاكید دارند تا پدیده تحمل و وابستگی جسمی به دارو. درمان اعتیاد، همانند دیگر بیماری‌های مزمن، نیاز به دوره ای طولانی دارد. در این راستا داروها می توانند در امر بازپروری بیماران یاری دهنده باشند. بررسی‌های انجام شده نشان داده اند كه برخی داروها در درمان بیماری‌های همراه با اعتیاد، مفید و موثر هستند. پژوهش‌های كنترل شده بیانگر این مهم هستند كه داروها در درمان بازپروری معتادان به نیكوتین، الكل و اپیوئیدها (مواد مخدر) یاری رساننده بوده اند. تاكنون به روشنی نشان داده نشده كه داروهای خاصی بتوانند برای بیماران دچار سوء مصرف و یا وابسته به كوكایین، مشتقات كانابیس، آرام كننده های غیرالكلی و یا مواد توهم‌زا مفید و موثر باشند.در طول بیست سال گذشته پیشرفت‌های چشمگیری در دانش داروشناسی، سوء مصرف مواد و داروهای اعتیاد آور فراهم آمده است. گیرنده های این‌گونه داروها شناخته شده و برای اپیوئیدها، كوكایین و حشیش دسته بندی شده اند. واسطه‌های آندوژن، گیرنده های اپیوئیدی و داروهای مشابه حشیش، شناسایی شده و از سوی پژوهندگان، سازوكار تداخل آنها در اعمال طبیعی بدن و نیز چگونگی تاثیر آنها بر رفتار انسان كشف شده اند. افزون بر آن دگرگونی‌های عمده فكری درباره ماهیت بیماری‌های اعتیادی صورت گرفته و خیزش‌های مثبتی در اصول تشخیص این بیماری‌ها انجام پذیرفته است. بر اساس DSM-III-R و سپس DSM-IV اعتیاد گونه ای ناهنجاری رفتاری شمرده شد. هم اینك تاكید بیشتر بر ناتوانایی بیمار در كنترل خود برای مصرف مواد می باشد و نه تحمل و یا وابستگی كه پیشتر بر آن تاكید می‌شد. تشخیص بهنگام در این مورد بسیار مهم است زیرا تاخیر در این مورد، سبب فزونی بیماری شده و در این مرحله امید به بهبودی بسیار كم خواهد بود. در بیشتر موارد، تحمل دارویی و وابستگی جسمی مشاهده می شوند اما برای تشخیص كافی نیستند. تحمل دارویی ( Tolerance ) : وضعیتی است كه در آن از تاثیر دارو (پس از مصرف میزان مشابه گذشته ) كاسته می‌شود و بیمار به آهستگی بر میزان مصرف خویش می افزاید.وابستگی دارویی ( Dependency ) و یا وابستگی جسمی‌: عبارت است از حالتی فیزیولوژیكی كه بدن به دارو عادت می‌كند، به گونه‌ای كه ادامه مصرف دارو برای بیمار ضروری است . در این حالت اگر مصرف دارو به یكباره قطع شود، نشانه‌های سندرم ترك یا Withdrawal پدیدار شده و با مصرف دوباره دارو ناپدید می شوند.تاكنون با وجود دانسته‌های بیشتر راجع به سندرم ترك، هنوز داروهای مورد استفاده در مرحله سم زدایی ( Detoxification ) بر پیش آگهی اعتیاد، تاثیری چشمگیر نداشته اند. ترك مواد آرام بخش مثل الكل بدون استفاده از دارو می تواند خطرناك و حتی كشنده باشد. خوشبختانه داروهای مورد استفاده در ترك الكل وجود دارند كه می توانند در مرحله سم زدایی مورد استفاده قرار گیرند. شایان یادآوری است كه مصرف مداوم برخی از مواد اعتیادزا می تواند سبب پاره‌ای از كاستی‌های پایدار مغز شود. گفتنی است كه در گذشته، درمان اعتیاد شامل سه مرحله بود :
۱- قطع داروی اعتیادآور
۲- گروه درمانی
۳- حمایت روانی- اجتماعی بیمار جهت دوری از داروی اعتیادزا. در بیشتر موارد، درمان از سوی پزشك صورت نمی گرفت و به اعتیاد به عنوان نوعی بیماری روانی نگریسته نمی شد. درمان دارویی تنها محدود به كاهش و یا زدایش نشانه های ترك می شد. این روش گاهی موثر و كافی است اما بیشتر بیماران نیاز به بررسی های پزشكی و به ویژه روان‌شناختی دارند. متاسفانه بیشتر مردم، درمان مرحله ترك یا مسمومیت زدایی را با درمان كامل اعتیاد اشتباه می گیرند. درمان مفید اعتیاد نیاز به بررسی بلند مدت بیماران در راستای كاهش عود بیماری و بهبود كاركرد اجتماعی آنان دارد.
موفقیت های درمانی :
ترك اعتیاد پایدار و موفق معمولا با مراحل آغازین درمان به تنهایی به دست نمی آید.
نابسامانی‌های سوء مصرف مواد مانند بیماری‌های مزمن از قبیل دیابت و آرتریت هستند كه موفقیت درمان آنها هنگامی است كه نشانه‌های آنها كمتر شود، نه اینكه بهبودی كامل به دست آید. در واقع احتمال بهبودی كامل ( Cure ) در بسیاری از بیماری‌های مزمن كم است و مانند بیماری‌های دیابت و كم كاری غده تیروئید، معتادان نیز به درمان طولانی مدت نگه‌دارنده ( Maintenance ) نیاز دارند. تعریف موفقیت در وابستگی دارویی، بسته به نوع دارو متفاوت است. برای هرویین این موفقیت شامل دوره پرهیز از دارو، بهبود وضعیت سلامتی و كارآیی اجتماعی آنان پس از تغییر دارو به متادون می باشد. در اعتیاد به كوكایین هدف درمان ترك كامل ( Complete abstinence ) مصرف داروست. اگر چه بیماران بسیاری با مصرف گاه به گاه آن نیز كارآیی كافی اجتماعی دارند. مراكز درمانی باید بیشتر بر بیمارانی كه به طور مرتب به سراغ دارو می روند و وقت خود را در این راه صرف می‌كنند، تاكید داشته باشند.در مصرف نیكوتین دیده می شود كه بسیاری از سیگاری‌های پیشین در آینده دوباره به سوی مصرف سیگار رفته و با یك تا دو سیگار در روز شروع می كنند و به سرعت به وضعیت پیش از ترك بر می گردند. در واقع، موفقیت در كنترل مصرف سیگار، بسیار كمتر از مواد دیگر مثل كوكایین، الكل و هرویین می باشد.
تاثیرات اقتصادی و به صرفه بودن درمان
در طول ۱۰ تا ۱۵ سال گذشته، برنامه‌ریزی‌های بیمه در درمان كوتاه مدت معتادان بستری ۲۸ روزه موثر بوده است. این روش ، پرهزینه، غیر ضروری و احتمالا در طولانی مدت، بی‌تاثیر است، مگر اینكه پس از مرخص شدن از بیمارستان، بیماران به صورت دایم، پیگیری درمانگاهی داشته باشند. در برنامه‌ریزی‌های جدید بهداشتی نشان داده شده كه درمان بستری و سرپایی این بیماران در دراز مدت جز در میزان هزینه آن تفاوت ندارند. گر چه هنوز اختلاف نظر وجود دارد اما برخی پژوهش‌ها نشان می دهند كه اگر بستری شدن كوتاه مدت همراه با پیگیری‌های طولانی درمانگاهی باشد، مفید و موثر است. در مورد اعتیاد باید گفت كه سم زدایی درمان نیست بلكه راه ساده ای است برای آغاز مراحل درمان كه باید حتی تا سال‌ها ادامه یابد. اگر درمان موفق، ۶ تا ۱۲ ماه نخست پس از شروع درمان را در نظر بگیریم، در مورد نیكوتین ۲۰درصد، كوكایین ۷۵ درصد و هرویین با درمان نگه‌دارنده متادون ۶۰ تا ۷۰ درصد بوده است. درمان اعتیاد باعث صرفه جویی در هزینه های اجتماعی می شود زیرا معتاد درمان نشده در ابعاد گوناگون به جامعه ضرر می‌رساند، مانند كاهش نیروی انسانی جامعه، افزایش خطر تصادفات، عفونت‌ها و مخارج سنگین ناشی از بیماری‌های وابسته به اعتیاد. در مطالعه بر روی ۱۱۰۰۰ بیمار تحت درمان با متادون، صرفه جویی در هزینه، به نسبت ۴ به ۱ به دست آمده است. در بررسی دیگر ۴/۸ به یك و در بیماران غیر بستری ۱۲/۶ به یك، برای درمان اعتیاد به كوكایین نیز نتایج مشابهی به دست آمد. مطالعه ای از طرف گروه راند ( RAND ) نشان داد كه اگر تعداد معتادان به كوكایین ۱ درصد كاهش یابد ۲۳ بار با صرفه تر از آن است كه ارتباط با كشور صادر كننده كوكایین قطع شود و ۳/۷ بار بهتر از آن است كه محدودیت قانونی مصرف را بیشتر كنیم. این گروه نشان داد كه اگر مطالعه‌ای اثر بخشی درمان معتادان به كوكایین را ۵۰ تا ۷۵ درصد اعلام می‌كند، این میزان در واقع ۱۳ درصد است. به هر حال این آمار نشانگر به صرفه بودن درمان معتادان است.- آیا درمان دارویی باید صورت گیرد ؟
برخی از برنامه های درمانی سوء مصرف مواد بر این اساس بنا شده كه یك رویكرد فارغ از دارو ( Drug free approach ) تنها نحوه برخورد است، یعنی نباید وابستگی به یك دارو را با وابستگی به دارویی دیگر جانشین كرده و درمان محسوب كنیم. مطالعات متعدد انجام شده بیانگر تاثیرات مفید درمان با داروهای روان‌گردان است ( كه برای بیماری‌های روانی همراه اعتیاد تجویز شده اند‌) اما درمان‌های دارویی دیگر نیز در بسیاری موارد كمك كننده بوده است. به عنوان نمونه مصرف لیتیوم در بیمار معتاد به كوكایین كه هم‌زمان مبتلا به اختلال خلقی است، نشانه های بیماری روانی را می كاهد. البته داروهایی با احتمال سوء مصرف نباید در بیماران معتاد به كار گرفته شوند و نیز دارو می تواند فقط به دلیل اعتیاد بیمار تجویز شود.
تشخیص مضاعف
برخی از بیماران معتاد، نشانه های بیماری روانی را پیش از شروع سوء مصرف مواد داشته‌اند. اكثر مسایل روانی، در بیماران با سوء مصرف طولانی مواد دیده می شود. پیدایش این‌گونه مشكلات احتمالا به دلیل تاثیرات تجمعی مصرف دارو بر سلسله اعصاب و فشارهای اجتماعی و شغلی است كــه بــر آنهـا وارد می شود.افسردگی، یافته شایعی است كه در معتادان به هرویین و تریاك و نیز در معتادان به كوكـایین دیـده می شود. نشانه‌های افسردگی معمولا خود به خود محدود می شوند ( Self Limiting ) و تظاهر آنها بستگی به مرحله اعتیاد دارد. بسیاری از معتادان به اپیوئیدها، در آغاز درمان با متادون، نشانه‌های افسردگی را نشان می‌دهند كه پس از ثبات درمان با متادون از بین می‌روند. بر اساس مطالعات انجام شده با استفاده از داروهای ضد افسردگی می توان نشانه‌های افسردگی ناشی از اعتیاد را از بین برد. هنگام ترك كوكایین نیز نشانه‌های افسردگی شایع است اما در بیشتر بیماران، این‌گونه نشانه‌ها در مدت چند روز خود به خود از بین می‌روند. ممكن است همراه با اعتیاد بیماری‌هایی مانند اسكیزوفرنیا و اضطراب نیز مشاهده شود كه می توان با كمك داروهای روان‌گردان این‌گونه بیمارها را درمان كرد. شایان یادآوری است كه در این مورد، مطالعات كنترل شده وجود ندارد. اگر بیماران دارای تشخیص مضاعف باشند به درمان دارویی همراه با روان درمانی پاسخی مناسبت تر می دهند.
وابستگی به اپیوئیدها:
اپیات‌ها ( Opiates ) مشتقاتی از گل خشخاش و اپیوئیدها (شبه تریاك‌ها) موادی هستند كه با وجود آنكه تریاك نیستند بر گیرنده های مشابه گیرنده های تریاك تاثیر می‌گذارند. كشفیات جدید علوم عصب‌شناسی، گیرنده های اختصاصی را نشان داده اند كه نخستین محل تاثیر اپیوئیدها هستند. این یافته ها اطلاعات قابل توجهی درباره سیستم‌های فیزیولوژیك بدن كه توسط این داروها تحت تاثیر قرار می گیرد به دست می دهند. موادی مانند هرویین اثرات شناخته شده ای دارند كه شامل ممانعت از درك درد و ایجاد حالت آرامش و نشئگی می باشد. افزون بر مواد یاد شده، شبه تریاك‌ها، تاثیرات مهمی بر سیستم غدد درون ریز، قلب و عروق، دستگاه گوارش و سیستم ایمنی بدن دارند. گیرنده های مو ( µ )، كاپا ( Kappa ) و سیگما برای این سیستم شناخته شده و دسته بندی شده اند.سه گروه واسطه پیتیدی برای این گیرنده ها وجود دارد : اندورفین‌ها، انكفالین‌ها و دی نورفین‌ها. آزمایش‌هایی درمورد تاثیر مواد مخدر بر مغز حیوانات انجام شده است. این‌گونه بررسی‌ها نشان داده كه اپیوئیدها باعث تقویت سطح دوپامین درسیستم لیمبیك ( Nucleus Acumbens ) می‌شوند كه مشابه تاثیر تقویتی الكل، كوكایین، آمفتامین و نیكوتین است. گر چه سیستم تقویت كننده هر دارو با دیگری متفاوت به نظر می رسد اما فعالیت این سیستم به كلی مهم است، زیرا حالت خوشایند و تشویق آمیز ناشی از مصرف موادمخدر و نیز فعالیت‌هایی مانند روابط جنسی و خوردن غذا از طریق همین سیستم است.سایر قسمت‌های مغز در شكل گیری پدیده تحمل و وابستگی درگیر می شوند. وقتی اپیوئیدها به طور منظم استفاده شوند، اثرات آنها كاهش می یابد ( Tolerance ) و اگر ناگهان مصرف آنها قطع شود، سندرم ترك ظاهر می شود. این حالت در درمان درد با این داروها دیده می شود و بنابراین ترس از اعتیاد بیمار باعث می شود بسیاری از پزشكان، بیمارانی را كه از درد رنج می‌برند، درمان كافی نكنند ( Undertreatment ). در واقع اعتیاد واقعی با رفتار داروجویانه ( Seakingdrug ) در درمان‌های پزشكی ایجاد می شود. این نكته بسیار مهم است كه ایجاد تحمل و وابستگی فیزیكی را با اعتیاد واقعی اشتباه نكنیم.در گذشته اعتیاد به تریاك بیش از صد سال در آمریكا مشكل ساز بوده است و هم اینك گمان می رود ۷۵۰ هزار تا یك میلیون معتاد به هرویین در آمریكا وجود داشته باشد. اكثر تلاش‌ها برای رفع این معضل از طریق قانون بوده است و نه پزشكی. در حالی‌كه گاهی بیماران پس از مرحله مسمومیت زدایی ( Detoxification ) می توانند بدون دارو زندگی كنند. بیشتر معتادان حتی پس از یك روان درمانی همه جانبه دچار عود بیماری می شوند. مهم‌تر اینكه بسیاری از معتادان به هرویین حتی تصور یك زندگی بدون دارو را ندارند. از دهه ۱۹۶۰ استفاده از متادون در ترك هرویین آغاز شد. درمان بر این اساس است كه مصرف یك داروی كوتاه اثر اپیوئیدی را ( كه لازم است روزی ۳ تا ۴ بار تزریق شود ) تبدیل كنیم به مصرف یك داروی طولانی اثر خوراكی كه در روزی یك نوبت مصرف می شود. اثر این جابه جایی قابل توجه بوده و به تلاش كمی از جانب بیمار نیازمند است. به همین دلیل این درمان قابلیت استفاده گسترده دارد. محاسن متادون از نظر پزشكی و اجتماعی نیز قابل توجه است. متادون علاوه بر كاهش اعتیاد، بیماری‌های عفونی مثل ایدز و سل مقاوم به درمان را نیز كه بیشتر توسط معتادان تزریقی در جامعه شیوع می یابد، كاهش می دهد.در آغاز، بسیاری از معتادان به هرویین علاقه كمی به تغییر زندگی خود دارند و در ابتدا مصرف متادون را با داروهای دیگر همراه می كنند تا در اوج خلسه بمانند. با مشاوره های مناسب و سازمان یافته، بیمار می تواند فكر خود را به جای حركت در مسیر اعتیاد به رفتار در قالب یك شهروند مفید و مولد دگرگون سازد. متادون جایگزین هرویین شده و رفتارهای داروجویانه را كاهش می دهد و نشانه های ترك اپیوئیدها را متوقف می سازد. این دارو سیستم فیزیولوژیك را نیز ثبات می بخشد، زیرا طولانی اثر است. علیرغم هرویین كه كوتاه اثر است و تغییرات فیزیولوژیك به شكل بالا و پایین ( Up & Down ) ایجاد می كند. به طور مشخص در هفته ها و ماه های اول درمان با متادون بیمار مصرف هرویین را ادامه می دهد. متادون اثر هرویین را سد نمی كند بلكه با آن تحمل متقابل ( Cross-tolerance ) دارد، بنابراین اثرات لذت‌بخش هرویین با مقدار معمول كاسته شده و به تدریج بیمار مصرف هرویین را قطع كرده و كنار می گذارد. با تركیب متادون و درمان‌های روانی- اجتماعی ( Psychosocial Intervention ) بهبودی در تمام سطوح عملی بیمار به دست می آید. هنگامی كه دوز متادون در یك سطح مناسب ( برای بیشتر بیماران ۶۰ میلی گرم ) حفظ شود، ارتباط مستقیمی بین میزان روان درمانی و پیش آگهی درمان پدید می آید. هم‌چنین با حمایت‌های روانی و اجتماعی، بهبودی بیشتری در زمینه مصرف دارو، نشانه های روانی، مشكلات خانوادگی و شغلی به دست آمده است. این افراد (مصرف كنندگان متادون) سالم‌تر بوده و كمتر به HIV و سایر بیماری‌های عفونی دچار شده اند. بیمارانی كه متادون مصرف می كنند، افسردگی آنها كمتر شده اما مسایل مربوط به خواب آنها بیشتر می شود. بهبود عملكرد جنسی در مردان معتاد متناسب با زمان اعتیاد به هرویین دیده می شود. در خانم‌ها كه با مصرف هرویین پریودهای نامنظم داشته اند، مصرف متادون چند ماه تاخیر پریود ایجاد كرده و سرانجام پس از شش تا ۱۲ ماه پریودهای منظم خواهند داشت. بیماران زن در حال مصرف متادون اگر حامله شوند، بچه های به دنیا آمده از نظر جسمی، وابسته به اپیوئیدها خواهند بود كه می توان مادر حامله را از پیش تحت مراقبت قرار داده و سندرم ترك نوزاد را درمان كرد. نوزادان مادران مصرف كننده متادون بسیار سالمتر از نوزادانی بوده اند كه از زنان معتاد به هرویین متولد شده اند.مدت طولانی درمان با متادون
دو نوع درمان كوتاه مدت و بلند مدت، پیوسته برای متادون شرح داده شده است. درمان پیوسته كوتاه مدت ( Extended Detoxification ) همان گونه كه از سوی Federal methadone regulation بیان شده است، بیش از ۱۸۰ روز به طول می‌انجامد. این مدت كافی است تا بعضی از بیماران به وضعیتی ثابت دست یابند و زندگیشان را سر و سامان بخشند و پیگیر روان درمانی شوند. ۶ ماه برای بیشتر بیماران خیلی كوتاه است و طول مدت درمان نگه‌دارنده متادون باید بر اساس نیاز بیمار باشد نه محدودیت زمانی. برخی بیماران نیازمند سال‌ها درمان پیوسته با متادون هستند، پیش از آنكه بتوان به تدریج بدنشان را از متادون پاك نمود.بسیاری دیگر نیاز به درمان پیوسته و نامحدود دارند. برای این بیماران مصرف متادون، حكم جایگزین هورمونی در بیماران مبتلا به كم كاری غده تیروئید یا آدیسون را دارد. سیستم درونی اپیوئیدی بدن، پیچیده تر از آن است كه بتوان با یك آزمایش ساده، كمبودهای اولیه و ثانویه آن را تشخیص داده و درمان كرد. برخی مطالعات، اندازه گیری اپیوئیدی اندوژن را در مایع مغزی - نخاعی ( CSF ) یا پلاسمای فرد معتاد بیان كرده اند ولی محدود به پپتیدهای فردی هستند و نمای روشنی از كل سیستم به دست نمی دهند. هم‌چنین معلوم شده كه در غیر بیماران معتاد، این سیستم می تواند بیش فعال باشد مثلا نوزادانی كه از مادر غیر معتاد در حالت تضعیف سیستم تنفسی ( Respiratory depression ) به دنیا آمده و به نالوكسان جواب داده اند و بهبودی پیدا كرده اند. از لحاظ نظری ممكن است فردی با فعالیت كمتر اپیوئیدی اندوژن متولد شده و آستانه پایین تری برای تحمل درد داشته باشد كه نشانگر استعداد بیشتر برای اعتیاد به مواد مخدر خواهد بود. این امر نیز بدون اینكه ثابت شده باشد ممكن است پس از مصرف مداوم اپیوئیدهای خارجی مثل هرویین، ایجاد اپیوئیدهای اندوژن كاهش یافته و مصرف مادام العمر متادون به صورت یك جایگزین هورمونی لازم شود. این نكته می تواند توجیه كند كه چرا معتادان پیشین علیرغم تمایل زیاد شخصی نمی توانند دور از مصرف اپیوئیدهای خارجی باقی بمانند.اگر چه نشانه های ترك ناگهانی اپیوئیدها در مدت ۵ تا ۱۰ روز كاهش می یابد (با درمان یا بدون آن) گاهی حالت خفیف ترك ۶ ماه نیز طول می كشد. علایم عبارتند از اختلاف خواب و كج خلقی ( Dysphobia ) همراه با تغییرات اشتها، فشار خون و ریتم كورتیزول بدن. این نشانه ها در محیطی كه دسترسی به هرویین آسان است، می تواند منجر به مصرف دوباره آن از سوی بیمار شود.
اختلاف نظر درباره متادون :
۱)متادون باعث بهبود عملكرد می شود اما درمان قطعی نیست.
۲) بیمار توانایی فعالیت و كار دارد در حالی‌ كه به یك تركیب نیز وابستگی دارد.
۳) مصرف كنندگان متادون عموما" هوشیارند و حالتی از خماری ندارند چرا كه نسبت به اثرات آرام بخشی آن تحمل ایجاد می شود. این‌گونه افراد می توانند اتومبیل برانند و حقوق و حتی پزشكی بخوانند.
در ۱۲۰ هزار بیمار آمریكایی كه در حال حاضر برای ترك هرویین، متادون مصرف می‌كنند برنامه‌های مفید مثل مراكز مشاوره كافی و دوز كافی متادون ۶۰ تا ۷۰ درصد مفید بوده است. اكثر بیماران تیپیك با مشكلات بیشتر و میل كمتر برای تغییر مراجعه می كنند. متاسفانه برنامه های درمان با متادون غالبا نامشخص ( Undefunded ) هستند. مصرف فشرده متادون باید همراه با مشاوره و روان درمانی سازمان یافته باشد. جلسات مشاوره، ضروری است و ممكن است بیمار متمایل به مصرف متادون در منزل باشد. الزامات قانونی فقط دریافت مقدار محدودی از دارو در منزل را مجاز می داند، حتی در بیماران بسیار قابل اعتماد، آن مقدار نگه‌دارنده ( Maintenance ) است كه نیاز به ویزیت‌های ماهانه دارد ولی فقط در چند برنامه تجربی قابل دسترسی بوده است.
" سایر درمانهای وابستگی به اپیوئیدها "
LAAM یا L-alpha acetyl methadone یك اپیوئید طولانی اثر است كه سال‌ها قبل از ۱۹۹۳ كه توسط FDA تایید شود، در دوره های بالینی مطالعه شده است. این دارو مشابه متادون بوده و نیمه عمر طولانی تر (۷۲ ساعته) و متابولیت هایی با تاثیری طولانی تر دارد و اثرات شبیه تریاك به مدت ۷۲ ساعت با یك دوز ایجاد می كند. بنابراین لازم است فقط هفته ای سه بار مصرف شود و البته ثبات فیزیولوژیك لازم را نیز فراهم می‌كند.بوپرنورفین( Buprenorphine )متعلق به داروهای گروه آگونیست نسبی ( Parital agonists ) است. این دارو در حال حاضر برای درمان درد استفاده می شود و اثرات مفیدی به عنوان یك داروی مداوم نگه‌دارنده در درمان كلینیكی معتادان به هرویین و تریاك نشان داده است. این دارو برگیرنده مو تاثیر گذاشته و اگونیست نسبی آن است ولی در اینجا پدیده سقف ( Ceiling ) اتفاق می افتد كه با مصرف بیشتر، تاثیر بیشتر دیده نمی شود. دوزاژ بالای آن ( Over dosage ) دیده نشده و اگر هم‌زمان، هرویین یا سایر اپیوئیدها با آن مصرف شوند، بسیار كم اثر یا بی اثر خواهند بود. بوپرنورفین هم اینك به عنوان مناسب‌ترین دارو در درمان اعتیاد به اپیوئیدها در كشورهای اروپایی و امریكا استفاده می شود. شایان یادآوری است كه داروی بوپرنورفین اعتیادآور نبوده اما قطع ناگهانی آن ممكن است نشانه های خفیف ترك را در پی داشته باشد.
درمان آنتاگونیست های اپیوئیدی :
كشف آنتاگونیست‌های ویژه گیرنده های تریاك در آغاز دهه ۱۹۷۰ امیدی دوباره برای یافتن دارویی كامل در ترك اعتیاد به هرویین ایجاد كرد. نالتركسون فقط گیرنده های مو ( µ ) را بلاك می كند ( و به میزان كمتر Kappa ) اما به خودی خود، اثرات ناچیز دارد. نالتركسون و نالوكسون (آنالوگ كوتاه اثر آن) تمایل زیادی برای گیرنده های تریاك دارند و داروهایی مثل متادون و مرفین را از این گیرنده ها بیرون می راند و در نتیجه اثرات سریع ترك را در بیماران معتاد به اپیوئیدها ایجاد می كند. اگر یك معتاد به هرویین ابتدا مسمومیت زدایی ( Detoxify ) شود، گیرنده های اپیوئیدی به تدریج آزاد می شوند و اگر در این حالت نالتركسون داده شود، این گیرنده ها اشباع شده و از تزریق مجدد هرویین برای ایجاد تاثیر ویژه آن پیشگیری می شود. مطالعات نشان داده است كه نالتركسون واقعا موثر است و در ۱۹۸۳، FAD نیز آن را تایید كرد.متاسفانه نالتركسون یك داروی كم مصرف در درمان معتادان به هرویین و تریاك باقی مانده است. این دارو بر خلاف متادون اثرات روان گردان ندارد و تعداد كمی از معتادان به درمان با آن علاقه نشان می دهند و برنامه های معدودی برای ترویج آن وجود داشته است. این دارو نسبت به متادون عوارض متعددی هم دارد و پزشكان نیز برای استفاده از آن آموزش ندیده اند. كسانی كه پیوسته با متادون سر و كار دارند نظیر پرستاران، پزشكان و دارو سازان می توانند به خوبی از نالتركسون استفاده كنند زیرا با وجود دسترسی دایم به ماده مخدر، این دارو به آنها امكان می دهد كه به كارشان ادامه داده و خطر ابتلا و عود اعتیاد را كاهش دهند. نالتركسون در پیشگیری از عود اعتیاد زندانیان موقتا آزاد شده نیز موثر بوده است.تجربه مصرف نالتركسون نشان می دهد كه سد شدن گیرنده های اپیوئیدی مانع از عملكرد طبیعی اجتماعی در بیشتر مردم نمی شود. در الگوهای حیوانی دیده شده كه گیرنده های اپیوئیدی در كنترل اشتها، فعالیت جنسی و درك درد موثر بوده است. داوطلبان نرمال مصرف كننده نالتركسون شكایت از افسردگی و كج خلقی ( Dysphobria ) داشته اند اما معتادان سابق (به هرویین) نشانه های اندكی از این نوع نشان می دهند. برخی حتی تا ده سال روی درمان با نالتركسون هستند بدون اینكه تغییر واضحی در درك درد و اشتها داشته یا مانعی در كسب لذت از فعالیت جنسی یا موسیقی داشته باشند."حاصل آنكه" بیماری‌های اعتیادی، مزمن و عود كننده اند و رفتارهای داروجویانه با اختلال فعالیت‌های اجتماعی بارز، اساس تشخیص این بیماری‌هاست، در حالی‌كه تحمل و وابستگی جسمی نشانه هایی لازم و نه كافی می‌باشد. درمان این بیماری‌ها باید همیشه به صورت پیگیریهای طولانی مدت روانی - اجتماعی باشند اما در حال حاضر داروهایی در راستای بهبود نتایج درمان در دسترس می باشد. بیماری‌های روانی همراه نیز باید درمان شوند زیرا تشخیص‌های مضاعف، پیش آگهی درمان اعتیاد را به شكل قوی تحت تاثیر قرار می دهند. داروها در بازپروری معتادان به الكل، نیكوتین یا اپیوئیدها مفید تشخیص داده شده اند. هم اینك پژوهش‌های زیادی در مورد یافتن داروهایی برای كمك به ترك كوكایین در حال انجام است اما تا كنون در بررسی‌های كنترل شده داروی مفیدی به دست نیامده است. در ترك كانابینوئیدها، تسكین دهنده های غیر الكلی ( Non alcohol Sedatives ) و مواد توهــم زا ( به جز در موارد همراه با بیماری روانی)، دارو درمانی، موثر شناخته نشده است.
Charles P.O`Brien,M. D., Ph. D
Chair, T.R.C University Of Pennsylvania اقتباس:دكتر جمشید احمدی ـ فوق تخصص در روان‌پزشكی
دكتر نسرین دانش ـ روان‌پزشك منبع:
Http://dr.jamshid.ahmadi.۸m.com/Articles-fa/addiction/pishraft-eatyad.htm