دلایل اختلالات خواب و سوانح رانندگی

مطالعات نشان داده است که یک سوم حوادث رانندگی که دومین علل مرگ ومیر را در کشور ما شامل می شود، به دلیل اختلالات خواب و خستگی ناشی از آن رخ می دهد.
مرگ ومیر ناشی از حوادث در دو طیف زمانی، بیشتر رخ می دهد، یکی ساعات اولیه نیمه شب بین ۲۳ تا یک بامداد و دوم ساعات قبل از غروب که هر دو این زمان ها، ساعتی است که خواب بر فرد تسلط می یابد.البته عوامل ایجادکننده خستگی و خواب آلودگی از کشوری به کشور دیگر متفاوت است. بنابراین، مقایسه مستقیم کشورها با یکدیگر کار درستی نیست، چرا که سهم هر یک از این عوامل در بروز تصادفات رانندگی با یکدیگر متفاوت است.
در بسیاری از کشورهای ثروتمند، تقریباً ۲۰ درصد تصادف های منجر به مرگ در رانندگان در اثر خواب آلودگی و خستگی ناشی از مصرف الکل است.
در کشورهای با درآمد متوسط و کم، این میزان بین ۶۹ درصد تا ۳۳ درصد در نوسان بوده و در بسیاری از مواقع، ناشی از سوء مصرف مواد مخدر و داروهای روان گردان یا طولانی بودن مدت رانندگی در طول شبانه روز است.
آمار نشان می دهد که در ایران، ۶۲ درصد رانندگان در حالت خواب آلودگی هم رانندگی می کنند که این امر بسیاری از مرگ و میرها را در پی دارد که ۵/۱۲ درصد آنها از اختلالات خواب رنج می برند و برای پیشگیری یا درمان اختلالات خواب خود هیچ اقدامی نمی کنند.
البته در ارتباط با خواب آلودگی و رانندگی مبحث وقفه تنفسی هنگام خواب هم مطرح است. افراد درگیر با این مشکل معمولاً چاق هستند، غبغب آویزان، گردن کوتاه و ستبر و شکم چاق دارند، در خواب خروپف های شدیدی می کنند و تنفس آنها می ایستد.
این افراد نه تنها در شب، بلکه در روز هم در معرض تصادفات جاده یی هستند و علت این که استعداد به چرت زدن و خواب آلودگی دارند، کسر خوابی است که به خاطر وقفه تنفسی در آنها به وجود می آید. این افراد هرگز از خواب سیراب نمی شوند و تمام روز را خواب آلودند. طبق مطالعه یی که در رانندگان انجام شد، مشخص شد که ۱۰ درصد تمام سوانح اتومبیل در اثر خواب آلودگی بوده و افرادی که دچار خرناس هنگام خواب بودند، احتمال خطر تصادفات رانندگی در آنها ۳۰ درصد بیشتر از افرادی بود که خروپف شبانه ندارند.
همچنین مصرف بعضی از داروها، یا گیجی و خواب آلودگی می دهند. معمولاً قرص های ضدحساسیت یا آنتی هیستامین که برای برطرف کردن آبریزش بینی و یا حساسیت های پوستی مصرف می شود و نیز مصرف مشروبات الکلی، آمار تصادفات را بالا می برد. داروهای آرام بخش و خواب آور و مصرف غذاهایی نظیر ماست و دوغ نیز زمینه را برای چرت زدن و خواب آلودگی مهیا می کند.
● بنابراین بهتر است به نکات زیر در حین رانندگی توجه کنید:
۱) قبل و در هنگام رانندگی از داروهای خواب آور استفاده نکنید (معمولاً با مطالعه برچسب داروها می توانید از خواب آور بودن آنها مطمئن شوید.)
۲) هنگام احساس خستگی و احتیاج به خواب در اولین نقطه مطمئن توقف و بعد از استراحت و رفع خستگی، مجدداً به ادامه مسیر بپردازید. بهتر است برای هر دو ساعت رانندگی پشت فرمان، یک ربع استراحت کنید.
۳) اگر در حین خواب شبانه، خروپف می کنید و اضافه وزن دارید، ابتدا در صدد کاهش وزن اقدام کرده و سپس راهکارهای درمانی دیگر را برای برطرف کردن خروپف امتحان کنید.
۴) افرادی که در طول شبانه روز ۳ ساعت یا کمتر خوابیده باشند (اختلال شدید در خواب)، بالاترین میزان خطر تصادف ها را نشان می دهند و بین رانندگانی که ۵ تا ۷ ساعت در شبانه روز می خوابند در مقایسه با افرادی که ۷ ساعت می خوابند، اختلافی مشاهده نمی شود، بنابر این به میزان کافی در طول شبانه روز بخوابید.
۵) اگر در ساعت های بعد از ناهار که خواب آلودگی عارض می شود، مجبور به رانندگی هستید، سعی کنید همراه با وعده ظهر دوغ یا ماست نخورید و پس از ناهار از قرص های نعناع و آدامس و آب نبات های بدون قند که حاوی نعناع است استفاده کنید.
۶) داروهای خواب آور، سیستم عصبی شما را مختل کرده و باعث عدم تمرکز کافی هم خواهد شد، بنابر این اگر مسافرتی در پیش دارید و شب قبل خواب تان نمی برد از داروها استفاده نکنید، بلکه بهتر است در طول روز قبل از سفر به هیچ وجه نخوابید و تا جایی که امکان دارد از قهوه، چای، نوشابه و شکلات استفاده نکنید و به جای آن از عرق بهار نارنج، ماست غلیظ، یک لیوان گل گاوزبان شیرین یا شیر گرم و یا سالاد کاهو در وعده قبل از خواب استفاده کنید.

آرزو محسنی

منبع : روزنامه اعتماد