توبه واقعی

رسول خدا(ص) درباره توبه و ابعاد گوناگون آن خطاب به اصحاب خود فرموده اند: «انزرون من التائب؟ قالوا: اللهم لا، آیا می دانید توبه كننده حقیقی كیست؟ آنان گفتند: نه. آنگاه حضرت توبه كنندگان را به ده گروه تقسیم كرده و فرمودند:
۱) «اذاتاب العبدولم یرض الخصما فلیس بتائب» هرگاه انسان به زبان و دل توبه كند، ولی طلبكاران و ستم كشیدگان را از خود راضی ننماید در حقیقت توبه نكرده است.
۲) «ومن تاب ولم یزد فی العباده فلیس بتائب» كسی كه توبه كند، ولی به عبادتش چیزی اضافه نشود او هم توبه نكرده است.
۳) «ومن تاب ولم یغیر لباسه فلیس بتائب» هرگاه كسی توبه كند، ولی در لباس و قیافه ظاهری او تغییرات و اصلاحاتی در جهت معنویت و كمال داده نشود، باز هم توبه نكرده است. كه اگر لباس حرام و گناه را به لباس تقوی تغییر ندهد، توبه كننده شمرده نمی شود.
۴) «ومن تاب ولم یغیر رفقائه فلیس بتائب» هرگاه شخص توبه كند، ولی در مسائل اجتماعی روابط قبلی خود را با افراد فاسد همچنان ادامه دهد و دوستان خود را عوض نكند، گویا اصلا توبه نكرده است.
۵) «ومن تاب ولم یغیر مجلسه فلیس بتائب» هرگاه توبه كند، لیكن در نشست و برخاست و دعوت ها و پذیرایی های او رفتار اسلامی مشاهد نشود، باز هم توبه او اساسی نیست.
۶) «ومن تاب ولم یغیر فراشه و سادته فلیس بتائب» هرگاه كسی توبه كند ولی در مسائل خانوادگی، زناشوئی و تربیت فرزند، اخلاق و رفتار اسلامی نداشته باشد و در مسائل جنسی از انحرافی كه رفته باز نگردد، او نیز توبه نكرده است.
۷) «و من تاب و لم یغیر خلقه و نیته فلیس بتائب» هرگاه كسی توبه كند، ولی در حالات روحی، فكری، قلبی و برخوردهای اجتماعی او تغییراتی حاصل نشود و به جای راضی كردن خدا به فكر راضی كردن این و آن باشد و تكبر، كینه، حسادت، بخل و ریا را كنار نگذارد و انگیزه او هدف های مادی خود را به قصد قربت و اخلاص تبدیل نكند، باز هم توبه او ریشه و اساس ندارد.
۸) «و من تاب ولم یفتح قلبه ولم یوسع كفه فلیس بتائب» هرگاه توبه كند، اما روحش باز و رویش گشاده نباشد، بلكه همان تنگ نظری های قبل را داشته باشد و از كمك به دیگران خودداری كند، او هم توبه نكرده است.
۹) «و من تاب و لم یقصر امله و لم یحفظ لسانه فلیس بتائب» هرگاه كسی توبه كند ولی از خیال پردازی و آرزوهای واهی و دور و دراز خویش دست بر ندارد و زبانش را از انواع تهمت ها، دروغ ها، غیبت ها، ناسزاها، شایعه سازی ها، یاوه گویی ها، سخن چینی ها، سوگندهای نابجا و گواهی دادن های ناروا و... باز ندارد، در حقیقت توبه ای نكرده است.
۱۰) «ومن تاب و لم یقدم فضل قوته من بدنه فلیس بتائب» كسی كه توبه كند ولی در مسائل اقتصادی و مصرف مال و توجه به محرومان و گرسنگان جامعه بی تفاوت باشد و حاضر نباشد كمی از تشریفات زندگی خود را در راه رفاه دیگران صرف نماید او هم توبه نكرده است.
سپس پیامبر اسلام(ص) سخن خود را چنین ادامه می دهد:
«اذا انتقام علی هذه الخصال فقال التائب» هرگاه توبه كننده این صفات دهگانه را مراعات كرد، براستی او توبه كرده است: از موارد دهگانه مزبور مشخص است كه توبه یك برگشت عملی است، نه صرفاً یك برگشت نیتی و گفتاری، امید است در سال پیامبر اعظم(ص) بیش از پیش از رهنمودهای آن حضرت بهره جسته تا موفقیت این دنیا و آخرت نصیب بندگان شود.(۱)

ابوالفضل كمالی
۱-بحارالانوار ج ۶ ص ۳۶

منبع : روزنامه کیهان