صنعت روشنایی در هندوستان

در سه چهار سال اخیر صنعت روشنایی مثل کل اقتصاد هندوستان از افزایش رشد کندی بهره‌مند بوده است. گرچه ازدارایی‌های صنعت کاسته شده اما توانمندی آن امیدوار‌کننده است. هنوز ارقام رشد این صنعت مثبت است و بالاتر از میانگین (رشد) ملی قرار دارد. چرخشی عظیم نیز در ترکیب‌بندی محصول وجود داشته تاکید بر لامپ‌های فلور‌سنت و راه‌حل‌های الکترونیک روشنایی با ارزش بالا و به لحاظ انرژی کارآمد بیشتر شده است.
محیط‌ صنعتی:
اصلاحات اقتصادی دولت هندوستان به مرحله حساس گذار و بازسازی صنعت این کشور رسیده است. با رشد اقتصاد این کشور پس از استقلال، صنعت برق (به مرور) از رشدی چشمگیر بهره‌مند شد، اما در حال حاضر تقاضا بر عرضه فزونی دارد. بار قله بین ۱۱ تا ۱۸ درصد کمبود دارد و میزان کمبود انرژی ۷ تا ۱۱ درصد است. با این چشم‌انداز سرمایه‌گذاری عظیمی لازم است که پلی بر فاصله تقاضا و عرضه باشد. دولت یک رشته سیاست‌ها را برای جذب سرمایه خصوصی به بخش برق چه در تولید و یا عرضه اعلام کرده است. قانون برق هندوستان مصوب ۱۹۱۰ و قانون عرضه برق مصوب ۱۹۴۸ دارای متمم‌هایی شده‌اند که فضای اداری، مالی و حقوقی جدیدی را برای صنایع فعال در بخش برق ایجاد کند. صنعت روشنایی بسیار وابسته به تولید برق/ برق‌رسانی و هم رشد صنعتی است. تعداد لامپ‌های کوچک فلورسنت سالانه ۳۵ درصد افزایش می‌یابد و رشد صنعت روشنایی در کل بین ۷ تا ۱۰ درصد در سال بوده و ارزش آن از ۲۵۰۰ کرور روپیه در سال ۱۹۹۹ به ۲۹۰۰ در سال ۲۰۰۱ و به ۳۲۰۰ کرور روپیه در سال ۲۰۰۲ رسیده‌ است. لامپ‌ها و اجزاء آن ۷۵ درصد گردش مالی بخش روشنایی را تشکیل می‌دهند.
صرفه‌جویی در انرژی
مصرف‌کننده همواره در جستجوی راهی برای استفاده موثر از کالاهای انرژی و سیستم‌هایی است که میزان مصرف و صورتحساب برق را پایین بیاورد. صنعت روشنایی ۵/۱۷ درصد کل مصرف انرژی در هند را به خود اختصاص داده و به این سبب باید نقش خود را ایفاء کند. شرکت‌های روشنایی با سپردن این نکته به ذهن به مصرف‌کنندگان کالاهای خود گستره‌ای از محصولات بهبود یافته و کم‌مصرف‌تر انرژی را عرضه کرده‌اند. با وجود آنکه حباب‌های معمولی ناکارآمد همچنان رشد حاشیه‌ای خود به لحاظ تعداد را ادامه می‌دهد اما سهم آن در بسته‌های روشنایی، سال به سال کاهش می‌یابد. مهندسان معمار و مشاور به شکلی فزاینده طراحی خانه‌ها را با ذهنیت کاهش مصرف انرژی انجام می‌دهند و این امر باعث شده تا الگوی تقاضا در نقاط شهری و نیمه شهری هند تغییر کند. حتی در نواحی روستایی لامپ‌های فلورسنت مقرون به صرفه بیش از حباب‌های معمولی طرفدار پیدا کرده‌اند و به دلیل قیمت اولیه پایین، تقاضای لامپ‌های فلورسنت افزایش یافته است.آینده به نفع محصولات صرفه‌جویی انرژی است و حجم فروش آن‌ها افزایش و قیمت کاهش می‌یابد و استفاده از این کالاها برای مصرف‌کنندگان معمولی امکان‌پذیر‌تر می‌شود.
اثر این روند فروش در رشد ظرفیت تولید مشهود است که از جمله می‌توان این روند را در افزایش لامپ‌های فلورسنت CFL، لامپ‌های پرفشار و … مشاهده کرد. تمام این محصولات در پنج‌سال گذشته از رشدی مطلوب بهره‌مند بوده دورنمایی مطلوب از سال‌های آینده پیش‌چشم دارند. رشد پدیده‌ای لامپ‌های CFLS در سه سال گذشته بخصوص نشانگر پذیرش مصرف‌کنندگان از لامپ‌های مقرون به صرفه و قیمت مناسب آنهاست و اینک واردات کالاهای (روشنایی) ارزان قیمت با کیفیت پایین مورد چالش‌ قرار گرفته و استدلال علیه آن معتبر و قوی است و البته مصرف‌کنندگان باید در قبال دسترسی به این قبیل وسایل مورد حمایت قرار گیرند و البته منکر این موضوع نیز نمی‌توان شد که قیمت ارزان لامپ‌های CFL باعث رشد تقاضای آن شده است.
منابع نوری
با توجه به سرعت جایگزینی لامپ‌های معمولی (GLS) با لامپ‌های مقرون به صرفه به لحاظ انرژی – که در رشد ۳۵ درصدی فروش CFL بازتاب یافته – رشد فروش لامپ‌های GLS در سراشیبی است. کل تولید لامپ‌های معمولی (GLS) در قسمت‌های سازمان یافته یا نیافته این بخش به رقم ۸۰۰ میلیون قطعه در سال می‌رسد. این بازار هنوز چندان پیچیده نیست و لامپ‌های گداخته ۲۵، ۴۰، ۶۰۰ و ۱۰۰ وات بیشترین اجزاء این بخش را تشکیل می‌دهد. تقاضا برای لامپ‌های خاص گداخته مثل هالوژن، رفلکتور، لامپ‌های دارای پوشش رنگی و غیره افزایش یافته و هم در داخل کشور تولید و هم از خارج کشور وارد می‌شود.
لامپ‌های فلورسنت معمولاً به رنگ مهتابی در دسترس بوده و محدود به انواع ۲۰ و ۴۰ وات است اما لامپ‌های ۱۸ و ۳۶ وات فلورسنت به خوبی جای خود را در بازار باز می‌کنند. رشد تقاضای لامپ‌های فلورسنت در سال ۲۰۰۲ سه درصد بیش از سال ۲۰۰۱ بود و تنها از طریق بخش‌های سامان یافته ۱۴۵ میلیون قطعه در سال ۲۰۰۲ به فروش رسد. لامپ‌های فسفری Ctri Band که میزان روشنایی بیشتر و مصرف انرژی کمتری دارند، اینک راه خود را در بازار هند باز کرده‌اند. لامپ‌های فلورسنت T۵ با قطر ۱۶میلیمتر به این بازار وارد شده‌اند بخصوص که واکنش بازار در برابر چنین نیازی پیشتر بررسی گشته است.CFL یا لامپ‌های فلورسنت جمع‌وجور یک منبع صرفه‌جویی‌کننده انرژی است که هم مورد نظر بخش‌های خانگی و هم بازرگانی است و در ضمن برای روشنایی جاده‌ها به کار گرفته می‌شود. در اوایل دهه ۱۹۹۰ بود که لامپ‌های CFL با استاندارد ۷، ۹ و ۱۱ وات به بازار آمد اما اینک تنوع اقلام، تفاوت وات، اندازه، شکل بیشتر است و برای کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. انتظار می‌رود تقاضا برای این لامپ‌ها با نرخ رشد ۳۵ درصد درسال بالا رود. میزان فروش این لامپ‌ها در سال جاری (۲۰۰۳) از ۱۳ میلیون فراتر رفته است. هفت‌میلیون لامپ دیگر نیز از مجاری غیرقانونی وارد بازار شده اما کلاً دارای کیفیت پایینی است. پیش‌بینی جریمه ضد دامپینگ بر لامپ‌های CFL برصنایع روشنایی تاثیر گذاشته است.به دلیل کاهش حقوق وارداتی، لامپ‌های ویژه به بازار هندوستان سرازیر شده اینک مصرف‌کنندگان از انتخابی گسترده برای نیازهای خاص بهره‌مند شده‌اند. ساده‌سازی روال وارداتی واردات لامپ‌های دو رنگ و لامپ‌های ویژه دیگر تماماً آثار طرح آزادسازی بازار است. به هر شکل با این وضعیت لامپ‌هایی با کیفیت پایین از کشورهای خاور دور به راحتی وارد بازار شده است. بیشتر کشورها یک روال تصویب استاندارد دارند که بیش از ورود لامپ‌های وارداتی به بازار تدوین می‌شود و هندوستان نیز بایستی بلافاصله چنین سازوکاری را در پیش بگیرد و اطمینان حاصل شود که لامپ‌های ارزان قیمت با کیفیت پایین، لامپ‌های دارای کیفیت بالا را از بازار به بیرون نمی‌راند.یكی از سریع‌الرشد‌ترین بخش‌های صنعت روشنایی لامپ‌های تخلیه‌ای با قدرت است. میزان رشد در لامپ‌های بخار سدیم فشار بالا با كارایی بالا و لامپ‌های هالوژنه قابل توجه است اما در مورد لامپ‌های جیوه‌ای با كارایی كمتر تقریباً رشد متوقف شده است. آزادسازی اقتصاد هند و كاهش یارانه‌ها مصرف‌كنندگان را به سمت استفاده از لامپ‌های بخار سدیم با كارایی انرژی بالا در مصارف صنعتی و روشنایی جاده‌ها سوق داد فروش لامپ‌های H۱D در سال ۲۰۰۲ به ۲/۲ میلیون دلار – تنها از طریق بخش رسمی – رسد. لامپ‌های هالوژنه با رنگ مشخص خود، باعث رشد بخش HID شده است تا در سال‌های پیش‌رو در زمینه‌های گوناگونی به كار گرفته شود.آزادسازی همچنین مرزهای هند را باز كرده و صنعت روشنایی هند با چالش‌هایی ناشی از واردات بین‌المللی و قیمت روبرو شده و خواهد شد. منابع نوری در سراسر مرز حركت می‌كنند و بازار خود را می‌آفرینند، فاصله‌های موجود را پر می‌كنند و بازار تولیدات محلی را می‌گیرند.
اجزا لامپ:
به رغم این حقیقت كه كاهش حقوق گمركی محصولات صنعت روشنایی وارداتی دیگر تولید هر یك از قطعات را در داخل ضروری نمی‌كند اما با وجود این رشد صنعت با همان ضرباهنگ صنعت روشنایی ادامه دارد. بازشدن اقتصاد باعث به كارگیری ماشین‌آلات مدرن، ارتقاء تكنولوژی و در نتیجه تولید اجزایی با كیفیت بالاتر و دقت بیشتر شده است.محیط دگرگون شده و توانمندی بهبود یافته باعث ورود سازندگان قطعات تخصصی به بازار شده كه هر یك توانمندی و شایستگی خاص خود را دارند. مقیاس اقتصادی در تولید سبب پایین آمدن هزینه‌ها، خوداتكایی صنعت و رقابت‌گرا شدن آن گشته است. با معرفی و استفاده از ماشین‌های موسوم به Ribbon Bulb Blowing كه نسبت به ماشین‌آلات دوار رایج كارآمدی بیشتری دارد سبب تولید ۶۷۰ میلیون قطعه حباب صدفی در سال ۲۰۰۲ و جایگزین شدنش با انواع قدیمی با كارایی كمتر شده است. به همین ترتیب ماشین‌آلات كارا و سرعت بالای ساخت سیم‌پیچ داخل لامپ ۶۰۰میلیون قطعه برای GLS و ۲۹۰ میلیون قطعه برای FTL ساخته‌اند. این امر در مورد پایه لامپ‌ها مصداق دارد و ماشین‌آلات مدرن‌تری به كار گرفته شده كه باعث تولید ۴۳۰۰ تن متریك تیوپ شیشه‌ای سربی و ۵۱۵ میلیون پایه لامپ شده است.
سیم‌پیچ لامپ‌های فلورسنت عمدتاً توسط واحدهای تولید‌كننده لامپ‌ ساخته می‌شود. كل تولید ۲۹۱ میلیون قطعه است كه هم نیازهای داخلی و هم صادراتی را برآورده می‌كند. پودر پوشش لامپ‌های فلورسنت برای ساخت استاندارد در داخل تولید شده كه در سال ۲۰۰۲ میزان آن به ۲۰۰ تن متریك رسیده كه هم برای بازار داخلی و هم بازار صادراتی بوده است. پودر فسفری پوششی از طریق نمایندگی شركت‌های چند ملیتی وارد می شود اما در زمانی نه چندان دور این ماده در هندوستان به میزانی تولید خواهد شد كه تكافوی نیازهای داخلی را بكند.
سیستم‌های روشنایی (نورافكنی) و ملحقات آن:
این صنعت در مقیاسی كوچك و در واحدهای معدودی ادامه پیدا كرده طراحی آن نیز كپی كاری است. برآورد كل گردش مالی این صنعت ۹۰۰ كرور روپیه برآورد شده كه نشان می‌دهد سازندگان راهی طولانی در پیش دارند تا به حد همتایان بین‌المللی خود برسند. به رغم این واپسماندگی، این صنعت با رشد جالب توجه ۱۲-۱۰ درصد در سال به كار خود ادامه می‌دهد. بزرگترین مزیت و فرصت برای این صنعت كار بر روی وزن، اندازه و میانگین نورافشانی آن است كه در حال حاضر واردات آن را غیراقتصادی جلوه می‌دهد. به هر تقدیر با توجه به آنكه ابعاد منابع نوری كوچكتر و مواد آن سبكتر و جایگزین مواد پیشین می‌شود، این مزیت از میان خواهد رفت. در دو سال گذشته مشتریان خانگی و بیمارستانی این نوع منابع روشنایی به سمت محصولات وارداتی گرایش پیدا كردند. این اتفاق عمدتاً به این دلیل رخ داد كه سازندگان داخلی همچنان در مقیاس كوچك و با منابع مالی (محدود) خود كار می‌كردند. دنیا به سوی گستره‌ای از مواد و رنگ‌ها با جلو‌ه‌های فانتزی نوری رفت حال آنكه طراحی‌های هندیان به شكل گذشته ساكن ماند. چین، تایوان، كره، هنگ‌كنگ، اسپانیا، ایتالیا، بلژیك و آلمان ۳۰ درصد از رشد این بخش را سبب شده‌اند و احتمال می‌رود وضعیت با همین ضرباهنگ ادامه یابد. سازندگان هندی با رقابت شدیدی از سوی این محصولات فوق مدرن روبرو شده و بدون پشتوانه بازاریابی قوی بازار را از دست داده و ناگزیر از تعطیل كار خود خواهند شد. بخش ملحقات و ابزار یدكی در هندوستان شاهد رشدی موثر بوده است. واحدهای كوچك تكنولوژی را ارتقاء داده در بخش ساخت «بالاست» با یكدیگر شریك شده و همچنین از پیشتازان این صنعت در دنیا نیز برای مشاركت بهره جسته‌اند. نتیجه آنكه در حال حاضر به عرضه‌كنندگان بالاست‌هایی در كلاس جهانی تبدیل شده‌اند. همین داستان در مورد سوییچ‌های الكتریكی، سیستم‌های سیم‌كشی و MCB مصداق دارد. با ورود تكنولوژی از ایتالیا، اسپانیا و آلمان،‌ارتقاء این محصولات میسر شده است و پیشروی LED در آیندهٔ الكترونیك نقشی مهم ایفاء خواهد كرد و كارخانه‌ها باید از مفهوم اتاق تمیز و ابزار دقیق و مواد خام كالای جدیدی بهره جویند.
سیستم‌های روشنایی:
در سه سال گذشته تقریباً در تمام پروژه‌های نوری بزرگ هند، حضور در بخش معماری و مشاور وضعیت رایج بوده كه این حضور (عوامل داخلی) در گرایش به تولید اندك‌تر به نظر می‌آید. با پرورش نسل جدید حرفه‌ای‌هایی كه اینك بیش از بیش درگیر كارها می‌شوند جنبه‌های زیبایی شناسانه و متعاقب آن شیوه ارایه نور اهمیت بیشتری از خود مارك و محصول پیدا كرده است. نمونه‌های بسیاری وجود دارد كه می‌توان با استناد به آن دریافت كه مشتریان و مشخص‌كنندگان تصمیم‌گیر، عرضه‌كنندگانی را برگزیده‌اند كه به طراحی توجه بیشتری داشته و بر مبنای آن برگزیده شده‌اند و آن را وجه اعتبار و قابلیت سازمان خود قرار داده و قول دستیابی به نتایج مورد انتظار را داده‌اند. آجنتا كیوزو نصب فیبر نوری آن یك نمونه عالی است از پروژه‌ای حیثیتی كه مبنای اخذ تصمیم درباره كل سیستم، ارایه نورپردازی مناسب برای كاربرد خاص بود. چه به فضاهای داخلی ارایه شده توسط موسسه‌های «دی‌ال‌اف كانستراكشن»، «یونیتك»، «میكرز» و غیره یا پروژه‌های فضاهای بیرونی مثل «پی دابلیوری»، «كورآف‌انجینیر»، «ریل‌ویز» و غیره نشانگر نیاز فزاینده به پروژه جامع و نگرش سیستمی است تا آنچه كه در گذشته رایج بود و مسوولیت سازندگان در حد دستیابی به نتایج نوری مورد نظر خلاصه می‌شد. انتظار می‌رود روند تازه در سال‌های پیش‌رو قوی‌تر شود و مصرف‌كنندگان خصوصی و دولتی یك چرخه اطلاعاتی كامل اطلاعات كل سیستم و توانمندی ذخیره انرژی آن را خواستار خواهند شد و در كنار آن مساله هزینه‌ها، طول عمر، شیوه بازپرداخت نیز مطرح خواهد بود.
صادرات:
با تاسف باید گفت صادرات سهم مهمی در صنعت روشنایی ندارد. دلایل این امر متعدد است. احتمال تغییر موقعیت تا چند سال آینده نیست. صنعت روشنایی هند چندان رغبتی به صادرات نشان نداده است و حواسش به بازار داخلی است. جای شگفتی نیست كه كشورهایی مثل چین، تایوان، كره و سنگاپور جایی در صنعت «هند» پیدا كرده‌اند. تغییر در سیاست دولت و روحیه صنعت به نحوی بنیانی مورد نیاز است تا بتوان توانمندی‌های صادراتی را شكوفا ساخت كه اینك به كندی رخ می‌دهد.
آینده
دیدگاه نویسنده مقاله آن است كه در هنگامی كه صنعت روشنایی رشد سالم خود را ادامه می‌دهد، قطبی كردن صنعت بخصوص در مورد لامپٍ‌ها امری محتمل خواهد بود. صنعت باید هنگامی جدی به استعدادها و توانمندیهای موجود و گسترده خود بیاندازد و صرفاً به دستاوردهای پیشین بسنده نكند.
نشریه IEEMA : اكتبر ۲۰۰۳
منبع: بولتن بین الملل از انتشارات روابط عمومی و امور بین الملل سازمان توانیر

منبع : پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو