انیو موریکونه

انیو موریکونه (Ennio Morricone)، موسیقیدان و آهنگساز برجسته ایتالیایی، بیش از هر چیز به خاطر موسیقی متن فیلم و به خصوص فیلم‌های وسترن ایتالیایی (وسترن اسپاگتی) شهرت دارد و شاید مشهورترین آثار وسترن او، مجموعه «دلار» با شرکت کلینت ایستوود و به کارگردانی همکلاس قدیمی اش، سرجیو لئونه باشد. سرجیو لئونه در دهه ۶۰ و بعد از آن، تعداد زیادی فیلم ساخت که عمومآ به زبان ایتالیایی بودند و بعد به انگلیسی دوبله می‌شد. ترکیب پس زمینه‌های ایتالیایی و داستان‌های وسترن با قهرمانی شکست ناپذیر، به ساختن چند فیلم موفق گانگستری نیز منجر شد که او تقریبا در تمام آنها از موسیقی موریکونه استفاده کرد. هرچند تماشاگران انگلیسی زبان پس از دیدن این فیلم‌ها با موسیقی موریکونه آشنا شدند، اما او قبل از آن در موطن خود آهنگسازی مشهور بود.
● تحصیل و آغاز کار آهنگسازی
انیو موریکونه در سال ۱۹۲۸ در رم متولد شد و بعدها در همانجا به تحصیل موسیقی پرداخت. او نواختن ترومپت و آهنگسازی را تحت نظر گوفردو پتراسی آهنگساز و مدرس موسیقی کلاسیک مدرن) و همچنین رهبری کر را در کنسرواتوار سانتا چچیلیا فرا گرفت. ابتدا قصد داشت که به ساختن موسیقی کلاسیک مدرن بپردازد اما این ایده با پیشامدی، تغییر کرد. موریکونه برای تنظیم
ترانه های پاپ ایتالیایی دعوت شد که در آن زمان هیچ آشنایی با آن نداشت. یکی از آثار بسیار موفق او در این زمینه ترانه (Se telefonando ۱۹۶۶) با اجرای مینا Mina (متولد ۱۹۴۰-خواننده ایتالیایی) است که هنوز هم از جمله ترانه های بسیار محبوب ایتالیا به شمار می‌رود. موریکونه کار نوشتن موسیقی برای فیلم را از سال ۱۹۶۲ آغاز کرد و در ضمن از کار بر روی آهنگسازی و تنظیم موسیقی کلاسیک نیز غافل نبود.
● خوب ، بد ، زشت
در فیلمی موزیکال با موسیقی انیو موریکونه در سال ۱۹۶۴، همکاری مشهور او با سرجیو لئونه و برناردو برتولوچی آغاز شد. او برای لئونه موسیقی «به خاطر یک مشت دلار» را ساخت که با تعدادی وسترن دیگر ادامه پیدا کرد. در سال ۱۹۶۸ او بیشتر به آهنگسازی فیلم پرداخت و در یک سال، بیست موسیقی متن ساخت. با وجود اینکه همکاری طولانی موریکونه با لئونه از شهرت زیادی برخوردار است، اما خود او با کارگردانانی چون جیلو پونته کوروو و جولیانو مونتالدو بسیار راحت‌تر بود. یکی از افرادی که در اکثر آثار موریکونه حضور دارد، آلساندرو آلساندرونی دوست زمان کودکی اوست که با نواختن سازهای بادی کوچک (فلوت و فلوت مجار) در اجرا با او همراهی می‌کرد.
● وجه مشخص آثار موریکونه
موسیقی موریکونه در فیلم‌های وسترن بسیار مشخص و برجسته بود زیرا بسیار نو و بدیع بود و سازبندی بسیار خلاقانه و نا متعارف آن (با استفاده از بلز، گیتار الکتریکی، سازدهنی و آوای دوردست زنبورک) به علاوه ترکیبات صوتی زیبا موفق شده بود صحنه‌های نمای نزدیکی که در آن شخصیت‌ها یکدیگر را برانداز می‌کنند و منتظر حرکتی از جانب یکدیگر هستند، پر از تحرک می‌کند. سپس صحنه پر تحرک بعدی را با تاکیدهای مناسب، قوی‌تر کرده و حرکتی را که به سرعت برق پایان می یابد را به یاد ماندنی می‌کند.
● تب طلا
حس غریزی او در موسیقی موجب شده است که موریکونه در تشدید حالت افسانه‌ای قهرمان‌های بزرگ و بی مانند بسیار موفق باشد. همین حس غریزی توانست او را در ساختن حال و هوایی احترام انگیز برای داستانی که دوره های مختلف زندگی قهرمانش را بازگو میکند، سینما پارادیزو، و همچنین جادوی پایان ناپذیر قهرمانان فیلم‌های«تسخیر ناپذیران» و روزی روزگاری در آمریکا» یاری کند. موسیقی «روزی روزگاری در آمریکا» علاوه بر تم کند اصلی، در جاهایی با موسیقی رقص متعلق به آن دوران جایگزین می‌شود و همچنین در آن از سازهای نامتعارفی چون بانجو و پن فلوت Pan-Flute (سازی شامل چندین ساز فلوت مانند با ارتفاع متغیر که مانند ساز دهنی در کنار هم قرار گرفته‌اند) استفاده کرده است. این‌ها مثال‌هایی از زبردستی این آهنگساز در حرکت ماهرانه میان سطوح عالی موسیقی جدی و موسیقی هزل آلود ارائه می‌دهد که با توانایی آشکار او در ترکیب عناصر مهمل باب روز با فضاهای محترم حماسی و مذهبی، او را به موسیقیدانی بی رقیب مبدل کرده‌اند. موسیقی فیلم «ماموریت مذهبی» نمونه بارز چنین ترکیبی است. موریکونه در این موسیقی نوای سرود مانند گروه کر را با سولویی تیز و نسبتا گوش خراش، آهنگ‌های بدون کلام بومی، طبل‌ها و پن فلوت‌ها در هم آمیخته تا فضای یک جنگل آمریکای جنوبی را به وجود بیاورد. انیو موریکونه در سال ۱۹۷۰ برای فیلم Metti, una Sera a Cena موفق به دریافت اولین جایزه نوار نقره ای شد که سالانه از طرف نویسندگان مطبوعات ایتالیا به دست‌اندرکاران سینمای جهان اعطا می‌شود و از مهمترین جوایز سینمایی ایتالیا به شمار میرود.
● اجراهای دیگر از موسیقی موریکونه
آثار سینمایی موریکونه بارها توسط هنرمندان دیگر اجرا وضبط شده است. هوگو مونته نگرو با نسخه‌های برگرفته از تم «خوب، بد، زشت» در انگلستان و آمریکا به موفقیت بسیاری دست یافت و در سال ۱۹۶۸، این موفقیت را با آلبوم دیگری از او ادامه داد. در میانه دهه هشتاد، جان زورن نیز آلبومی به نام
The Big Gundown با موسیقی موریکونه تهیه کرد. در سال‌های اخیر، موریکونه با هنرمندان موسیقی بین المللی همکاری می‌کند از جمله دولچه پونتس خواننده پرتغالی (در ۲۰۰۳) و یویوما (Yo-Yo Ma) نوازنده ویولون سل گروه Virtuoso (در ۲۰۰۴) که هردو آلبوم‌هایی از موسیقی کلاسیک او را به همراهی ارکستر سمفونیک رم، به رهبری موریکونه اجرا کرده اند.

منبع : روزنامه فرهنگ آشتی