بازاریابی لباس یک رشته جوان است

ـ گفت‌وگو با پونه‌عسکریان، طراح و بازاریاب لباس و مددارای مدرک از دانشگاه University of the Arts London
پونه‌ عسکریان تحصیلات خود را در زمینه طراحی و بازاریابی لباس در کانادا و انگلستان به اتمام رسانده است و همزمان با تعدادی از طراحان بین‌المللی همکاری داشته است. وی پیش از گرایش بهاین رشته در رشته فیزیک دانشگاه علوم و تحقیقات تهران تحصیل کرده است. هم‌اکنون ایشان در ایران مشغول به فعالیت در زمینه طراحی و بازاریابی لباس با شرکت‌های تولیدی از جمله چرم مشهد می‌باشد و عضوی از جامعه متخصصین نساجی ایران می‌باشد. با وی در در مورد رشته بازاریابی لباس که در دنیا به‌تازگی مورد استقبال فراوانی قرار گرفته است. گفت و گوئی صورت گرفت که از نظرتان می‌گذرد.
▪ بازاریابی لباس به چه معناست؟
ـ لغت بازاریابی به معنی کلیه فعالیت‌هائی است که یک شرکت برای طراحی، تولید، توزیع و فروش کالا یا خدمات به مصرف کننده نهائی و جلب رضایت او متحمل می‌شود. در مورد بازاریابی لباس این فعالیت‌ها از تحقیقات اولیه تا خریداری نخ و پارچه، طراحی، تبلیغات، بسته‌بندی و فروش ادامه دارد. تمامی این فعالیت‌ها می‌بایست براساس یک برنامه‌ریزی منسجم صورت گیرد.
از نظر من مهمترین پروسه بازاریابی تحقیقاتی اولیه است. بدین معنی که تولید کننده پیش از تولید بیاد با مقولاتی مانند شناخت بازار، شناخت خریدار، شناخت رقبا و تطابق خصوصیات کالا با نیازهای بازار هدف آشنائی داشته باشد تا بتواند کالای خود را به بهترین وجه عرضه کند.
▪ قدمت بازاریابی لباس چه مدت است؟
ـ در کل بازاریابی علم جوانی است که سابقه پیدایش آن از قرن بیستم عقب‌تر نمی‌رود و در ایران این سابقه بسیار کوتاه‌تر و شاید از پنجاه سال فراتر نرود.
اما در مورد صنعت پوشاک، بازاریابی شاید با عناوین دیرگ همواره همراه آن بوده است. امروزه براساس نیاز بازار تعریف خاص تری برای آن به‌وجود آمده است و طبق تعریف سلسله فعالیت‌هائی که ”بازاریابی“ نامبرده می‌شود با طبق برنامه‌ریزی و زمان‌بندی خاصی انجام گیرد. در صنعت پوشاک احساس نیاز به بازاریابی به‌گونه‌ای بود که دانشگاه‌های معتبر جهان اقدام به افزودن رشته‌ای با نام ”بازاریابی لباس و مد“ به رشته‌های خود کردند.
▪ دروس این رشته با رشته طراحی پوشاک مشترک بود؟
ـ بله، دروس مشترکی داشتیم، اما توجه کنید که در رشته طراحی لباس خلاقیت و نوآوری حرف اول و آخر را می‌زند. هر اندازه طرح زیباتر و خلاق‌تر باشد موفقیت در این رشته بیشتر است. اما در رشته بازاریابی لباس خلاقیت و نوآوری نقش کم رنگ‌تری را به خود اختصاص می‌دهد. انجام تحقیقات جهت شناخت بازار، میزان تقاضا و... در این رشته بسیار مهم می‌باشند. بدین معنا که زیبائی و قابل اجرا بودن طرح فقط با شناخت کامل از خریدار صورت می‌پذیرد فهم عوارض فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در شناخت کامل خریدار بسیار مؤثر می‌باشند.
▪ با صنعت نساجی نیز ارتباط داشتید؟
ـ بله، ماهی یکبار از کارخانجات و تولیدی‌های مختلف بازدید می‌کردیم و از نزدیک با روند تولید و تقاضای بازار آشنا می‌شدیم. در آنجا به روند طراحی، تحقیقات لباس و شناخت بازار اهمیت بسیار قائل می‌شوند و این امر ۵۰ درصد کل کار را در بر می‌گیرد. اما در ایران اکثر تولیدی‌ها در این مورد سرمایه‌گذاری انجام نمی‌دهند و تمامی توجه خود را به تولید معطوف می‌کنند.
همچنین کشورهائی که هم اکنون حرف اول را در صنعت پوشاک و مد می‌زنند به جزئی‌ترین مسائل مانند مدنخ نیز اهمیت می‌دهند. برای مثال در فلورانس ایتالیا، ۳ بار در سال نمایشگاه مد نخ برگزار می‌شود.
▪ تا چه میزان با صنعت نساجی و طراحی لباس در ایران آشنائی دارید؟
ـ طی بازدید و تحقیقات از تولیدات در ایران متوجه شده‌ام که فرسودگی ماشین‌آلات در بسیاری از مواد به چشم می‌خورد که این امر باعث افزایش ضایعات و در نتیجه افزایش قیمت تمام شده محصول می‌شود. همچنین به‌نظر می‌رسد که اگر هم ماشین‌آلاتی خریداری می‌شود، معمولاً بدون برنامه‌ریزی بلند مدت می‌باشد. پس چون در تولید،ابزار امل نمی‌باشند بخش بازاریابی و طراحی فراموش می‌شوند. همچنین این واحدها از نظر محاسبه قیمت تمام شده مراحل مختلف تولید کامل نمی‌باشد. در صورتی‌که این مسئله نیز از مواردی می‌باشد که در سایر کشورها دارای اهمیت زیادی می‌باشد. خریداری ماشین‌آلات جدید نیز از نظر اقتصادی معمولاً با مشکل مواجه می‌شوند بنابراین کالاهای ما قابل رقابت با کشورهائی نظیر ترکیه و چین از نظر کیفیت و تنوع در طرح و رنگ و ... نمی‌باشند.
در مورد طراحی لباس در ایران به‌نظرم در سال ۸۵ سیستم‌های دولتی و خصوصی فعالیت بیشتری از خود نشان داده‌اند و نمایشگاه‌هائی نیز در این زمینه دایر شده‌اند. اما همچنان به‌نظر می‌رسد که تمرکز بیشتر روی تهران نسبت به شهرستان‌ها می‌باشد. در دانشگاه‌ها نیز بهتر است که تدریس طراحی لباس همواره هماهنگ با آخرین شیوه‌های آموزشی در دانشگاه‌های معتبر جهان انجام گیرد.
▪ چه کشورهائی در زمینه طراحی لباس و مد پیشتاز هستند؟
ـ اروپا در این زمینه بیشترینقدمت را دارد. لندن، پاریس، میلان و نیویورک مراکز طراحی مد دنیا محسوب می‌شوند. اگرچه تمام کشورها حرکت خود را به سوی مد آغاز کرده‌اند مثلاً شهرهائی مانند دوسلدورف در آلمان، تورنتو در کانادا و توکیو در ژاپن به پیشرفت‌های خوبی نیز دست یافته‌اند. کشورهائی مانند هند و چین نیز در زمینه تولید هم‌اکنون حرف اول را می‌زنند. به‌طور کلی پوشاک یکی از نیازهای اولیه انسان است و صنعت اشتغال‌زائی به‌شمار می‌آید لذا بسیاری از کشورها بر روی آن سرمایه گذارهائی کلانی صورت می‌دهند.
▪ آینده این رشته در ایران چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا به مرحله‌ای خواهد رسید که در دنیا از طراحی و مد ایرانی صحبت کنند؟
ـ به هر حال مبحث طرای و بازاریابی مد در ایران نسبت به کشورهای دیگر نوپا است. اگرچه در چند سال اخیر این امر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است و مسلماً هر امری در شروع دارای نواقصی می‌باشد و به‌مرور زمان ثمربخش خواهد بود. عواملی مانند تأسیس شرکت‌های طراحی و بازاریابی و تقویت آنها، ارتباط بین دانشگاه و صنعت، برنامه‌ریزی و خرید به موقع ماشین‌آلات نساجی می‌تواند به نتیجه‌گیری سریع‌تر کمک کند. اما همواره به یاد داشته باشیم که ایران از نظر داشتن طرح‌های سنتی بسیار غنی می‌باشد و امروزه مبحث مد و طراحی لباس دنیا در سطح گسترده‌ای به تم‌های شرقی روی آورده است. پس این شانس برای ما وجود دارد که با الهام از هنر زیبای ایرانی جایگاهی در زمینه مد پیدا کنیم.

منبع : ماهنامه نساجی امروز