ماهیت و نقش سیال های دگرگونی در تشکیل سنگ های دگرگونی ده نو (مشهد)

در ناحیه ده نو (مشهد) مجموعه ای از سنگ های دگرگونی به همراه توده های گرانیتوئیدی دیده می شود. در میان این شیست ها انواع دارای کلریتوئید توسط لایه ای نازک از متاپلیت های دارای استرولیت و فاقد کلریتوئید از هم جدا شده اند. مطالعه دگرشکلی های منطقه نشان می دهد که کانی کلریتوئید در این سنگ ها از نسل دوم بوده و استرولیت ها نیز همزمان با تشکیل S۲ بوجود آمده است. بررسی ها نشان می دهند که درلایه های مجاور هم و با فاصله کمتر از چند متر، شیست های کلریتوئیددار و استرولیت دار، به تناوب تکرار می شوند. بدین ترتیب می توان نتیجه گرفت که این لایه ها در فاز دگرگونی مشابهی شکل گرفته و شرایط فیزیکی (فشار و دما) حاکم بر آنها یکسان بوده است. تجزیه شیمیایی این سنگ ها در نمودارهای ژئوشیمیایی در قلمرو سنگ های مستعد تولید کلریتوئید قرار می گیرد. به عبارت دیگر این سنگ ها از نظر شیمیایی یکسان بوده و چنین به نظر می رسد که توالی کلریتوئید و استرولیت در لایه های متوالی مجاور یکدیگر و در فاصله ای محدود توسط سیال های دگرگونی کنترل شده است. پایین بودن فوگاسیته اکسیژن (XCO۲ بالا) که با وجود گرافیت تایید می شود، دلیل پایداری کلریتوئید و عدم تشکیل استرولیت در بعضی لایه ها می باشد. از آنجا که استرولیت در بالاترین شرایط دگرگونی منطقه شکل گرفته می توان گفت که در اوج دگرگونی در منطقه ده نو نقش سیالات حاوی CO۲ در انجام واکنش های دگرگونی و شکل گیری کانی های متفاوت موثر بوده است. اما حرکت سیال به میزانی نبوده است که بتواند حتی در فواصل چند متری سیال دگرگونی همگنی را بوجود آورد در نتیجه سنگ های با شیمی یکسان رفتار متفاوتی را نشان داده اند.

راحله هاتفی
فریبرز مسعودی
حسین معین وزیری
سیداحمد مظاهری

منبع : پایگاه اطلاعات علمی