آپوفیس

این سیارک که عرض آن ۳۹۰ متر است آپوفیس (Apophis) نام دارد و ممکن است طی ۳۱ سال آینده به زمین برخورد کند. دانشمندان اجرای طرحی برای تغییر مسیر این سیارک را ضروری می دانند. در اسطوره های باستانی مصر آپوفیس روح پلیدی و نابودی بود، شیطانی که مصمم بود جهان را در تاریکی ابدی فرو برد. اختر شناسان استدلال می کنند این اسم مناسب تهدیدی است که اکنون از فضای خارج به سوی زمین در حال حرکت است.
دانشمندان پیشروی این سیارک ۳۹۰ متری را که سال گذشته کشف شد، تحت نظر دارند. این سیارک به طور بالقوه در مسیر برخورد به زمین است. این دانشمندان از دولت ها درخواست می کنند که بر روی یک استراتژی برای مقابله با این سیارک تصمیم گیری کنند. سازمان هوانوردی و فضانوردی آمریکا (ناسا) برآورد کرده است برخورد آپوفیس که احتمال دارد در سال ۲۰۳۶ اتفاق بیفتد، صد هزار برابر انفجار اتمی در هیروشیما انرژی آزاد خواهد کرد. هزاران متر مربع به طور مستقیم از این انفجار متاثر می شوند، اما تمام کره زمین تحت تاثیر گرد و غباری که به درون جو پرتاب می شود قرار خواهد گرفت. دانشمندان همچنین اصرار دارند که در واقع زمان کمی برای تصمیم گیری باقی مانده است. طی جلسه متخصصان «اجسام نزدیک به زمین» در لندن، دانشمندان گفتند که سال ها طول خواهد کشید تا فناوری لازم برای منحرف کردن این سیارک طراحی، آزمایش و ایجاد شود. مونیکا گرادی متخصص شهابسنگ ها از اوپن یونیورسیتی گفت: «موضوع« زمان» برخورد یک جسم به کره زمین است، نه اینکه آیا جسم به کره زمین اصابت می کند یا نه. بسیاری از اجسام کوچک در زمان رسیدن به جو زمین متلاشی می شوند و تاثیری ندارند. اما هر چند هزار سال یک بار یک جسم نزدیک به کره زمین با بیش از یک کیلومتر پهنا به زمین برخورد می کند. هرچندصد میلیون سال هم یک جسم نزدیک به زمین که اندازه آن بزرگ تر از ۶ کیلومتر است و می تواند انقراض کلی را به دنبال داشته باشد، به کره ما برخورد می کند. موعد برخورد یک جسم بزرگ دیرکرد داشته است.»
آپوفیس تا زمان کشف آن در ماه ژوئن سال گذشته به طور پیوسته ردگیری می شد. اما در ماه دسامبر نگرانی های جدی شروع شد. رصدهای بیشتر از این سیارک که به وسیله اخترشناسان انجام شد، احتمال برخورد به زمین در سال ۲۰۲۹ را بیشتر ارزیابی می کند.
به نظر می رسد که ۲۰ سال تا برخورد بالقوه زمانی بسیار طولانی باشد. اما آندریا کاروسی در جلسه هفته گذشته بنیاد «Spaceguard» گفت که زمان تصمیم گیری دولت ها برای اتخاذ روشی برای مقابله با آن اکنون است. باید به دانشمندان فرصت داده شود ماموریتی بازدارنده را مهیا کنند. اوج نگرانی زمانی بود که آپوفیس رقم چهار از ده در مقیاس تورینو (Torino) را به خود اختصاص داد. تورینو واحد و درجه تهدیدی است که یک جسم نزدیک به زمین ایجاد می کند. در این مقیاس رقم ۱۰ بیانگر یک برخورد قطعی است که می تواند فاجعه ای جهانی را باعث شود. این بالاترین رقم برای یک سیارک طی تاریخ مدون است و احتمال برخورد آن به زمین ۱ در ۳۷ بود. در نهایت، در پایان سال گذشته احتمال برخورد در سال ۲۰۲۹ نفی شد. آلن فیتسی مانس (Alan Fitzsimmons) اختر شناس دانشگاه کوین بلفاست گفت: «زمانی که این سیارک در تاریخ ۱۳ آوریل سال ۲۰۲۹ از نزدیکی ما عبور کند، زمین آن را منحرف و مدارش را تغییر می دهد. احتمال کمی وجود دارد که اگر این سیارک از میان یک نقطه خاص (keyhole) در فضا بگذرد، گرانش زمین شرایط را به گونه ای تغییر می دهد که وقتی این سیارک دوباره در حدود سال ۲۰۳۶ برمی گردد با کره زمین برخورد خواهد کرد. براساس آخرین اطلاعات، شانس عبور آپوفیس از میان این نقطه (keyhole) یک در ۵۰۰/۵ است. این نقطه یک قسمت ۶۰۰ متری از فضا است.
برای چگونگی منحرف کردن سیارک ها کمبود ایده نداریم. گروه ایده های پیشرفته (Advanced Concepts Team) در موسسه فضایی اروپا با طراحی برخی ماهواره ها و موشک ها برای «هل دادن» سیارک ها به یک مدار دیگر در ارائه این ایده ها پیشرو بوده است.همه فناوری ها (حتی ایده هایی با خطرات بالقوه مانند سفینه هایی با سوخت هسته ای) برای انحراف سیارک ها بررسی شده اند. پروفسور فیتسی مانس گفت: «مزیت پیشرانش هسته ای قدرت زیاد آن است. اما نکته منفی این است که ما هنوز آن را آزمایش نکرده و انجام ندادیم. اما تعداد زیادی فضاپیما وجود دارد که از فناوری پیشرانش الکتریکی خورشیدی بهره می برند و ما اطمینان کامل داریم که این فناوری کارایی دارد.»
شیوه ارجح ساده ترین شیوه نیز هست: یک فضاپیما به طرف سیارک پرتاب می شود تا مسیر آن را تغییر دهد. موسسه فضایی اروپا در نظر دارد که این ایده را با ماموریت دن کیشوت آزمایش کند. در این ماموریت دو ماهواره به طرف یک سیارک فرستاده می شوند. یکی از آنها هیدالگو (Hidalgo) با سرعت زیاد به سیارک برخورد می کند، در حالی که دیگری یعنی سانچو (Sancho) تغییر در مدار آن را اندازه گیری خواهد کرد. در ماه های آینده درخصوص طراحی واقعی این کاوشگران تصمیم گیری می شود و پرتاب آنها در دهه آینده صورت می گیرد. یک ایده دیگر که به نظر می رسد دانشمندان از آن استقبال نمی کنند استفاده از مواد منفجره است. پروفسور فیتسی مانس می گوید: اگر انفجار بسیار نزدیک به برخورد باشد، تکه های بسیاری به زمین برخورد می کنند که دامنه آسیب را گسترش می دهد. در ماه سپتامبر، دانشمندان دانشگاه گلاسکو و استراتکلاید (Strathclyde) شبیه سازی های رایانه ای را آغاز کردند تا عملی بودن تغییر مسیر سیارک ها را بررسی کنند. بهار سال آینده نیز فرصتی دیگر برای رصد های راداری آپوفیس خواهد بود. این رصد ها به اختر شناسان کمک می کنند تا مدارهای آینده احتمالی این سیارک را به طور دقیق تر بررسی و محاسبه کنند. اگر دانشمندان طی رصد های بهار آینده نتوانند برخورد به زمین در سال ۲۰۳۶ را نفی کنند، شانس بعدی برای رصدهای بهتر تا سال ۲۰۱۳ میسر نخواهد شد. ناسا استدلال می کند که تصمیم نهایی در مورد چگونگی مقابله با آپوفیس باید در این مرحله از رصدها صورت بگیرد. پروفسور فیتسی مانس می گوید: «ممکن است در مورد اینکه آیا یک ماموریت تمام عیار برای جلوگیری از برخورد باید ادامه پیدا کند یا خیر در سال ۲۰۱۳ تصمیم گیری شود. اختر شناسان در سال ۲۰۲۹ مطمئن خواهند شد که آیا آپوفیس تهدیدی برای سال ۲۰۳۶ خواهد بود یا خیر. اگر مشخص شود که بدترین حالت حقیقت دارد و زمین برای آن آماده نباشد، دیگر بسیار دیر خواهد شد. یتس یکی دیگر از دانشمندان می گوید: «اگر ما تا سال ۲۰۲۹ منتظر بمانیم، بعید است که بتوانیم در سال ۲۰۳۶ در مورد آن اقدام کنیم.»

ترجمه: فرشید کریمی
www.guardian.co.uk

منبع : کانون دانش