دستیاران دیجیتالی داوران در راهند

سال هاست که لیگ برتر فوتبال کشورمان همانند بسیاری از دیگر کشورهای جهان مشکلاتی دچار است که اشتباه داوران آن را رقم می زند. این در حالی است که مسوولان طراز اول فوتبال دنیا در تلاش هستند تا با استفاده از دستاوردهای نوین فناوری های برتر، اشتباه های داوری را به حداقل رسانده و تنش های حاکم بر زمین و تماشاگران را کاهش دهند.
به گزارش خبرگزاری مهر، فوتبال طی دو دهه گذشته وارد دوران نوینی از حیات خود شده است، اما حوادث جنجال برانگیز متعدد و بعضاً سرنوشت ساز در زمین های فوتبال به وقوع پیوسته و تعدد آنها، همزمان با توسعه دانش های نوین موجب شده است تا مقام های عالی رتبه فیفا، یوفا و دیگر نهادهای مرتبط با فوتبال روز دنیا به فکر کاهش خطاهای داوری در تعیین سرنوشت بازی ها بیفتند.نقطه آغازین چنین جنجال هایی به جام جهانی ۱۹۸۶ و گل بحث برانگیزی بازمی گردد که مارادونا با دست به ثمر رساند و آن را «دست خدا» نامید و حتی خود به ناعادلانه بودن آن اعتراف کرده است. در آن سال ها، فناوری های تصویربرداری به مرحله یی قابل توجه از رشد و توسعه رسیده بود، با این حال حتی اگر آن اتفاق در زمان حال نیز روی می داد، باز هم امکان داشت داور در تصمیم گیری دچار خطا شود.با این حال نکته مهم این است که در مقایسه با دو دهه گذشته، فناوری های کاربردی در میدان های فوتبال و کمک رسان به داوران تغییرات قابل توجهی داشته است که نتیجه آن همکاری و نزدیکی اعضای گروه داوری و کاهش نسبی خطاهای داوری بوده است.
● تجهیز داوران به گوشی و میکروفن
یکی از بارزترین تکنیک های نوین ارائه شده در این زمینه ابداع سیستمی نوین برای برقراری ارتباط مستقیم میان داور و کمک هایش است. در این تکنیک نوین که هم اکنون در بسیاری از کشورهای صاحب فوتبال جهان به کار گرفته شده است، داوران به میکروفن و گوشی ویژه یی مجهز شده اند که با استفاده از آن می توانند در طول ۹۰ دقیقه بازی به تبادل مشاهده های لحظه یی خود از نقاط مختلف زمین و حوادث روی داده در آن بپردازند.بررسی های آماری دقیقی که طی ماه های اخیر در اروپا به عمل آمده است، حاکی از تاثیرگذاری قابل توجه این تکنیک نوین بر تصمیمات داوری و کاهش قابل توجه خطاها در تصمیم گیری ها بوده است.هم اکنون سیستم ارتباطی مستقیم رادیویی در کشورهای صاحب فوتبال، جزء جدایی ناپذیری از این ورزش شده است.این سیستم به گونه یی ارائه شده است که تنها میان چهار داور تشکیل دهنده تیم داوری قابل استفاده است و با توجه به کارایی آن در قالب یک مدار بسته، هرگز توسط سیستم های تلویزیونی قابل ردیابی نخواهد بود.با این حال و به رغم استفاده از چنین سیستم ارتباط مستقیمی، خطا در داوری فوتبال همچنان در قالب مساله یی بحث برانگیز خودنمایی می کند که گاه تا چندین هفته و حتی یک ماه در قالب سوژه داغ خبری باقی می ماند. در این میان بحث رد شدن یا نشدن توپ از خط دروازه یکی از چالش برانگیزترین مسائل بود که به نظر می رسد با استفاده از نوعی تکنیک نوین در آستانه سپرده شدن به تاریخ باشد.
● به کارگیری فناوری در تولید توپ های هوشمند
در این فناوری نوین که فناوری خط دروازه نام دارد، ریزکابل هایی به قطر تنها دو میلی متر در عمق ۱۵ تا ۲۰ سانتی متری زیر خط دروازه کاشته می شود و میدان مغناطیسی تعبیه شده در این سیستم، اطلاعاتی را به تراشه های نصب شده در توپ فوتبال ارسال می کند.زمانی که توپ مخصوص این سیستم که آن را «توپ هوشمند» می نامند، کاملاً از خط دروازه عبور کند، پیامی تحت عنوان «Goal» در صفحه ساعت داور پخش می شود و در این صورت داور می تواند با قاطعیت رد شدن توپ از خط دروازه در میان تراکم بازیکنان را تایید کند.البته این فناوری هنوز رسماً در میادین فوتبال به کارگرفته نشده است، اما بروز حوادث و اشتباه های داوری نظیر مردود اعلام شدن گل های صحیح یا پذیرش اشتباهی یک گل ناصحیح مقامات عالی رتبه فوتبال را بر آن داشته تا به فکر استفاده از این فناوری نوین بیفتند.با این حال هیجان، سرعت و وسعت ذاتی فوتبال همواره جای خطا در داوری را برای این ورزش پرطرفدار توجیه می کند، اما تلاش محققان بر این است تا سطح این اشتباه ها به پایین ترین میزان ممکن برسد.
● ردیابی مسیر توپ با ۶ دوربین متصل به رایانه و انتقال آن به داور
یکی دیگر از فناوری های نوین که امروزه در زمین های فوتبال از آن استفاده می شود «چشم باز» است. چشم باز (Hawk Eye) نام برنامه یی است که قادر به ردیابی مسیر حرکت توپ است و اطلاعات مربوط به آن را به داور منتقل می کند.
تکنولوژی چشم باز با استفاده از بیش از شش دوربین متصل به رایانه که در اطراف زمین مسابقه نصب شده است، مسیر توپ را پیگیری کرده و با ترکیب تصاویر به دست آمده توسط شش دوربین مسیر سه بعدی دقیقی از حرکت توپ را به داوران ارائه خواهد کرد.
این سیستم برای اولین بار در سال ۲۰۰۱ و به منظور پوشش تلویزیونی حوادث ورزشی مانند کریکت و تنیس تولید شد. سپس از سال ۲۰۰۶ استفاده رسمی از این تکنولوژی در داوری مسابقه های تنیس و کریکت و دیگر مسابقات رواج یافت. به دلیل دقت بالای این تکنولوژی و تاثیر بالای آن در تصمیم گیری دقیق داوران، اخیراً استفاده آزمایشی از این تکنولوژی در مسابقات فوتبال نیز آغاز شده است. چشم باز با استفاده از دوربین پر سرعتی که خط دروازه را نشانه رفته است، در ثانیه ۶۰۰ فریم عکس از خط دروازه به ثبت رسانده و تصاویر را به رایانه های پردازشگر ارسال می کند.
رایانه ها پس از آنالیز اطلاعات به دست آمده، نتیجه عبور قطعی توپ از خط یا عدم آن را به گوشی داور یا نمایشگری که به مچ وی بسته شده است، ارسال خواهند کرد.
● تلاش برای بهبود عملکرد داوران
به گزارش مهر، نرم افزار SportCode نرم افزاری است که توسط شرکت Sportstec و به منظور افزایش دقت و سرعت عملکرد داوران فوتبال تهیه شده است.به گفته این شرکت، نرم افزار فوق به سفارش فدراسیون بین المللی فوتبال (فیفا) به منظور تحلیل عملکرد داوران فوتبال طراحی و ساخته شده است. فیفا از این نرم افزار برای تحلیل تصمیم های اتخاذ شده توسط داوران و مکان قرارگیری آنها در هنگام اخذ تصمیم استفاده می کند تا امکان ارائه جای گیری بهتر داور هنگام تصمیم گیری و احتمال تاثیر احساسات یا فشار بازی بر تصمیم وی را مورد بررسی قرار دهد. این سازمان همچنین از نرم افزار SportCode برای ردیابی حرکات داوران در اطراف زمین استفاده می کند تا بتواند میزان مسافت پوشش داده شده توسط داور، میزان ضربان قلب و تناسب مورد نیاز برای انجام این مسوولیت خطیر در سطح بین المللی را تجزیه و تحلیل کند.
بیشتر داوران می توانند در عرض ۹۰ دقیقه، ۱۰ کیلومتر را بدوند. فیفا با استفاده از این نرم افزار قصد دارد توانایی داوران را در دو سرعت در مسافت ۵ در ۷۰ متر در عرض سه دقیقه و میزان دقت وی پس از طی این مسافت در مدت زمانی کوتاه را بررسی کند.
بر اساس گزارش سایت Onthepitch، فیفا در نهایت قصد دارد با استفاده از این تکنولوژی سطح عملکرد داوران شامل دقت، سرعت و توانایی آنها در سطح بین المللی را افزایش دهد.
● استفاده از امواج مایکروویو برای ردیابی بازیکنان و توپ
شرکت آلمانی «Cairos Technologies» یکی از شرکت هایی است که برای افزایش دقت داوری در طول چند سال گذشته، سیستمی دقیق را طراحی و ارائه کرده است که با دقتی بالا، لحظه های چالش برانگیز را ثبت می کند.با نصب آنتن هایی دور تا دور زمین بازی، این سیستم می تواند موقعیت، سرعت و قدرت ضربه های هر بازیکن را با استفاده از امواج مایکروویو ردگیری کند.این امواج توسط کارت های کوچک موجود در ساق بند بازیکنان فرستاده می شود و به وسیله آنتن ها جذب می شود. توپ فوتبال نیز به این فرستنده امواج مجهز است و به واسطه آن جایگاه، شتاب و میزان چرخش توپ برای داوران مشخص خواهد شد. به گفته مسوولان شرکت Cairos Technologies حتی زمانی که توپ در پشت سر بازیکنی قرار گرفته باشد، این سیستم قادر به ردیابی آن خواهد بود.
امواج مایکروویو سپس از طریق آنتن ها به رایانه یی مرکزی فرستاده می شود که قادر است همزمان با وقوع حوادث مختلف طی بازی آنها را تحلیل و بررسی کند.
سپس اطلاعات به دست آمده به گیرنده کوچکی که روی مچ داور بسته می شود، ارسال شده تا در صورت وجود مشکل یا خطایی که توسط وی دیده نشده است، بازی متوقف شود.تا به حال بسیاری از لیگ های بین المللی فوتبال برای استفاده از این تکنولوژی اشتیاق نشان داده و آن را مورد استفاده قرار داده اند و به نظر می رسد استفاده از آن توانسته است درصد بالایی از اشتباه های داوری را کم کند.

محمدرضا دستورانی

منبع : روزنامه اعتماد