۹ آذر ـ ۳۰ نوامبر ـ نظرات " جان استیوارت میل " در باره دمکراسی

به مناسبت سالروز انتشار اتوبیوگرافی جان استیوارت میل اندیشمند قرن نوزده در سال ۱۸۷۳ كه در همین سال هم در گذشت به افكار او در زمینه دمكراسی اشاره می كنیم .
« میل » كه یك فیلسوف اقتصاددان بود در طول اقامت در هند به عنوان یك مقام ارشد كمپانی هند شرقی انگلستان از مشرق زمین هم تجربه داشته است مخصوصا كه شاهدعینی شورش سال ۱۸۵۷هند بود. وی قبلا روزنامه نگار و بعدا نماینده پارلمان انگلستان بود.
« میل » با این عقیده اسپینوزا موافق بود كه پیش از هر انتخابات، با وسائل مختلف به رای دهنده تفهیم شود كه مسئول رایی است كه می دهد و اگر در دادن رای خود دقت لازم را به عمل نیاورد و آن را به فردی كه شایستگی كامل ندارد و واجد شرایط لازم برای احراز مقام نیست بدهد به سهم خود مسئول جامعه و زیانهایی است كه منتخب او وارد می آورد و باید پاسخگو باشد.
مهمترین آثار « میل » در باره دمكراسی كتاب « ملاحظات در باره دولت انتخابی » و كتاب « تفكراتی در رفرم پارلمانی » هستند كه كتاب اخیر در ۱۸۵۹ انتشار یافت .
« میل » كه در ۲۰ مه سال ۱۸۰۶ در لندن به دنیا آمد می گوید : جامعه ای كه مردم آن آموزش دمكراسی ندیده اند و در فصل رای گیری به آنان توصیه می شود كه به چه كسی رای بدهند و آنان هم چشم بسته می پذیرند نیاز به پنجاه سال زمان ( تمرین دمكراسی ) دارد تا به صورت یك دمكراسی كامل ( واقعی ) در آید.به عقیده « میل » ، هنگامی یك كشور می تواند ادعا كند كه دمكراسی است كه مردمش اهمیت رای دادن و مسئولیت خطیر خود را در این زمینه بدانند. او می گوید در جامعه آلوده به فساد و ضعف های اخلاقی رشد دمكراسی بسیار كند است و در جوامع فقر زده هم مردم به تنها چیزی كه اهمیت نمی دهند « رای دادن » است .
« میل » در سال ۱۸۶۱ ناگهان به برابری ارزش آراء تردید كرد و گفت: چگونه می توان رای یك تبعه بی اعتنا و بی تفاوت را كه دادن و یا ندادن رای برایش فرق نمی كند با رای یك اندیشمند ، فرد موثر و تبعه مصمم برابر دانست؟. او بعدا نسبت به اكثریت عددی در پارلمان هم شك و تردید كرد و گفت چگونه می توان در تصمیمگیری ها ، میان یك نماینده دانا ، آگاه و دلسوز با یك نماینده فاقد این صفات فرق نگذارد. برای رفع این نقص، وی سپس پیشنهاد كرد كه شرایط انتخاب شونده وسیعا اصلاح گردد و به انتخاب كننده آموزش لازم داده شود تا مسئولیت خود را بداند.او پارلمان مركب از افراد غیر واجد شرایط را « بدل مردمسالاری ( دمكراسی ظاهری ) » خوانده كرده است . مفسران نظرات میل نوشته اند که با نوعی انتخابات دو مرحله ای است که می توان هدف میل را تامین کرد؛ به این ترتیب که مردم در دسته های کوچک نمایندگان خود را انتخاب کنند و این نمایندگان که آگاهی بیشتری دارند مقامات انتخابی را از میان نامزدهای واجد شرایط برگزینند.
« میل » در زمینه انتخاب رئیس دولت نظری مشابه فارابی را بیان می دارد كه همانا یافتن بهترین فرد جامعه و انتخاب او به مدیریت آن است . وی با دوران تقنینیه بیش از دو سال موافق نبود و با حرفه ای شدن وكالت مردم مخالفت كرد و به همین دلیل هم نسبت به دمكراسی آمریكا تردید داشت.او در این زمینه نوشته است: وكیل حرفه ای ( پی در پی انتخاب شدن ) در هرجامعه هوای طبقات متوسط و بالا را خواهد داشت كه خود از آنها سود می برد. میل همچنین گفته است كه اگر اكثریت یك پارلمان از افراد كم معلومات ، ضعیف و با تفكری ناقص تشكیل شود باید در قانون ترتیبی داده شده باشد که بتوان بی درنگ انتخابات را تجدید کرد زیرا كه منطقا نباید اداره امور در دست چنین پارلمانی باقی بماند .

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز