عسلویه : گامی بلند در شکوفایی اقتصاد

نقش محوری نفت و گاز در تاسیس بخش اعظم منابع مالی مورد نیاز اقتصاد كشور، گستردگی ابعاد پروژه‌ها در این بخش و غفلت از نقش مثبت شركت‌های پیمانكاری در روند كنونی توسعه كشور، عواملی بودند كه باعث شد این موضوع مورد توجه قرار گیرد. خاتمی درحالی توانست پس از ۱۰ سال تاخیر، بهره‌بردازی از بزرگترین میدان گازی جهان را كلید بزند كه قطر با سرمایه‌گذاری‌های گسترده، خیلی زودتر بهره‌برداری از این حوزه مشترك را آغاز كرده بود و تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران هرگونه سرمایه‌گذاری بیش از ۲۰ میلیون دلار را تحت قانون داماتو محدود كرده بود.ولی پس از تغییر رویكردهای جهانی در زمان انتخاب خاتمی، شركت توتال فرانسه اولین قرارداد این حوزه را با سرمایه‌گذاری شركت پتروپارس آغاز كرد. ایران با برخورداری از ۱۳۰ میلیارد بشكه مجموع ذخایر نفت خام و میعانات گازی و بیش از ۲۶ تریلیون مترمكعب گاز در رتبه دوم جهانی قرار دارد. پیش‌بینی‌های چشم‌انداز آینده اقتصاد جهان در ۲۰ سال آینده، حاكی از رشد فزاینده تقاضای انرژی است. به طوری كه تقاضای نفت در ۲۰ سال آینده، بیش از دو برابر ۲۰ سال گذشته خواهد بود. علاوه بر این، با توجه به تامین حدود ۸۰ درصد منابع ارزی و بیش از ۹۸ درصد انرژی اولیه موردنیاز كشور از محل تولید و صادرات نفت این ماده همچنان نقشی اساسی را در اقتصاد كشور ایفا خواهد كرد. در عین حال، آلایندگی زیاد نفت، كم شدن ذخایر نفتی جهان، قیمت بالای نفت نسبت به سایر حامل‌های انرژی و روند رشد تكنولوژی در دنیا باعث شده كه جایگزینی گاز طبیعی با نفت به دلیل ارزان بودن، آلایندگی كمتر، مورد استقبال كشورهای صنعتی قرار گیرد و از این رو، تقاضای جهانی برای گاز رو به افزایش است. سال ۱۳۷۶ طرح‌های توسعه‌ای در بخش‌های مختلف صنعت نفت، همچون اكتشاف، تولید نفت و گاز و صنایع پتروشیمی در دستور كار قرار گرفت. با اجرای برنامه وزارت نفت، ظرفیت تولید روزانه نفت خام به ۵/۵ میلیون بشكه در پایان برنامه چهارم و به هفت میلیون بشكه در افق ۱۳۹۴ خواهد رسید. برای تحقق این اهداف نیازمند جذب ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری از ۱۵۰ میلیارد دلاری صنعت نفت در ده سال آینده است كه بخشی از آن، از محل جذب سرمایه‌گذاری خارجی تامین خواهد شد.
پارس جنوبی، بزرگترین میدان گازی جهان
میدان گازی پارس جنوبی در سال ۱۳۵۰ كشف شد. وسعت این میدان گازی ۹۷۰۰ كیلومتر مربع است كه ۳۷۰۰ كیلومتر مربع آن در آب‌‌های ایران و ۶ هزار كیلومتر مربع آن در آب‌های كشور قطر قرار گرفته است. این میدان در امتداد میدان گازی گنبد شمالی امیرنشین قطر و در ۱۰۵ كیلومتری جنوب غربی بندر عسلویه، در آب‌های خلیج‌فارس قرار دارد. سهم ایرانی میدان گازی پارس جنوبی بالغ بر ۱۴ تریلیون مترمكعب گاز است كه این میزان معادل هشت درصد كل ذخایر شناخته شده گازی جهان و ۵۰ درصد مجموعه ذخایر گاز كشور است. برنامه توسعه بهره‌برداری از میدان گازی پارس جنوبی در قالب یك طرح جامع با ۲۵ فاز، به منظور استحصال روزانه ۶۲۵ میلیون مترمكعب گاز با هدف تامین تقاضای رو به رشد گاز طبیعی در كشور و تزریق آن به میادین نفتی، صادرات گاز و میعانات گازی تنظیم شده است. طرح‌های پیش‌بینی شده در میدان گازی پارس جنوبی، شامل تاسیسات خشكی و تاسیسات دریایی است. تاسیسات خشكی شامل پالایشگاه‌های گاز، خطوط لوله انتقال و تاسیسات جانبی و زیربنایی است و تاسیسات دریایی هم شامل عملیات حفاری، سكوهای دریایی و خطوط لوله زیردریایی است. به منظور پشتیبانی فعالیت‌های این طرح، ساخت فرودگاه بین‌المللی و پروژه‌های شهرك مسكونی، جاده‌های ارتباطی، سیستم‌های مهار سیلاب، لنگرگاه و تامین آب انجام شده و برخی نیز در حال احداث است. علاوه بر این، مجتمع بندری پارس ۲۶ پست اسكله، متشكل از یك بندر پتروشیمی و یك بندر خدماتی دارد و در پایان سال ۱۳۸۲ تعداد دو پست اسكله بندر خدماتی این مجتمع مورد بهره‌برداری قرار گرفته و كلیه تجهیزات و ماشین‌آلات وارداتی تاسیسات مختلف پارس جنوبی هم از این دو اسكله انجام شده است. بندر خدماتی تا پایان سال ۱۳۸۳ و بندر پتروشیمی تا پایان سال ۱۳۸۴ مورد بهره‌برداری قرار خواهند گرفت. منابع غنی پارس جنوبی، علاوه بر تامین نیازهای مصرف داخلی به گاز طبیعی، تزریق به چاه‌های نفتی و صادرات گاز، موقعیت مناسبی را برای پیشرفت صنایع پتروشیمی كشور فراهم آورده است. به این معنا كه صنایع پتروشیمی كشور می‌توانند برای تولید پلی‌اتیلن، به جای استفاده از نفتا كه قیمت هر تن آن معادل ۳۵ دلار است، از اتان كه هر تن آن حدود هفت دلار است، استفاده كنند واین امر باعث افزایش قدرت رقابتی صنایع پتروشیمی كشور در بازار جهانی می‌شود. از این رو، بخش وسیعی از سرمایه‌گذاری‌های پارس جنوبی، بر صنایع پتروشیمی مرتبط با گاز متمركز شده است. همچنین استفاده از گاز متان به عنوان خوراك صنایع پتروشیمی از دیگر مزیت‌های پارس جنوبی برای سرمایه‌گذاران در این منطقه است. علاوه بر این، تفاوت قیمت گاز مصرفی در عسلویه (معادل ۵/۲ سنت) با قیمت صادراتی این محصول در كشور مقصد (معادل ۳۰ تا ۴۰ سنت) و نیروی كار ارزان در این منطقه، ارزش افزوده تولید در صنایع انرژی‌بر مانند فولاد، ذوب‌آهن، كلینكر، سیمان و آلومینیوم را بالا برده و امكان دسترسی به دریا و آب‌های بین‌المللی نیز صدور این كالاها را به بازارهای جهانی تسهیل می‌كند و می‌تواند سرمایه‌گذاران خارجی را برای ایجاد این‌گونه صنایع تشویق كند.
عسلویه، پایتخت گاز جهان
روستای ساحلی عسلویه در ۲۷۰ كیلومتری جنوب شرقی استان بوشهر در حاشیه خلیج‌فارس، به عنوان نزدیكترین نقطه به میدان پارس جنوبی است به دلیل فاصله كوتاه با پالایشگاه فجر امكان صدور تولیدات با هزینه اندك فراهم آمده است و امكان ارتباط با شبكه سراسری گاز، به عنوان منطقه ساحلی مناسب برای ایجاد تاسیسات خشكی و توسعه مرحله‌ای میدان گاز پارس جنوبی انتخاب شده است. این بخش به عنوان یكی از منابع مهم تامین مواد اولیه صنایع داخلی و اشتغال و ارزآوری حائز اهمیت است. طرح پتروشیمی عسلویه در مرز فازهای ۴ و ۵ در زمینی به مساحت ۹۲۰ هكتار درنظر گرفته شده است و شامل فاز یك كه طرح الفین ۹ و ۱۰، متانول، آمونیاك و اروماتیك و در فاز ۲ طرح الفین ۱۱ و ۱۲ و ۱۳ و آروماتیك ۵ و ۶، اوره، آمونیاك ۲ و ۳ و GTL و ... تولید خواهد شد. برای ایجاد صنایع پایین دستی و احداث صنایع نساجی، روغن‌های صنعتی، رنگ‌ها، سموم دفع آفات، پودرهای شوینده و ... زمینی به مساحت ۱۰۰۰ هكتار در نظر گرفته شده است. دكتر حسن اسلامی، مشاور طرح منطقه در تشریح واحدهای آتی پتروشیمی عسلویه گفت: ده درصد این منطقه برای طرح‌های پتروشیمی در نظر گرفته شده است و ۳۰۰ هكتار از زمین از دریا به وسیله سنگ و بتن‌ریزی در عمق ۲۰۰ متری به خشكی تبدیل شده است. وی گفت: پایتخت اقتصادی آینده كشور این منطقه است و ماده اولیه طرح‌های پتروشیمی این منطقه به جز طرح آمونیاك چهارم كه میعانات گازی است همه گاز است. وی طرح آمونیاك چهارم را بزرگترین نوع خود در جهان دانست و گفت: در آینده بزرگترین متانول‌ساز دنیا خواهیم بود و الیاف مصنوعی پلی‌استر، حلال‌ها، رنگ‌ها، مواد شوینده و ... در آن تولید خواهد شد. وی از سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیون دلاری آفریقای جنوبی در طرح الفین خبر داد و اظهار داشت: در آینده یك خط لوله اتیلن تا آذربایجان غربی امتداد می‌یابد و در پنج استان، مسیر انتقال گاز و در هر یك از استان‌ها یك شركت پتروشیمی احداث خواهد شد. وی از آغاز ساخت اسكله با قابلیت پهلوگیری كشتی ۷۵ هزار تنی توسط نیروهای داخلی خبر داد و افزود: این اسكله سالی ۳۰ میلیون تن كالا جابه جا خواهد كرد. دكتر اسلامی گفت: هم‌اكنون در این منطقه روزانه چهار برابر آب مصرفی تهران از دریا تامین و شیرین‌سازی می‌شود و در اختیار مجتمع‌های این منطقه قرار می‌گیرد و در فاز یك پتروشیمی ۷۴۰ مگاوات برق نیز تولید می‌شود. به طور كلی عمر مفید این تاسیسات ۱۵ سال است.
طرح‌های توسعه پارس جنوبی
طرح توسعه پارس جنوبی در قالب یك طرح جامع شامل ۲۵ فاز است كه ۱۸ فاز آن تاكنون اعلام شده است . از این تعداد، قرارداد اجرای ۱۰ فاز منعقد شده و گفته می‌شود كه حجم پروژه‌های باقیمانده در این حوزه، معادل ۵/۱ برابر حجم كارهایی است كه تاكنون به پیمان رفته است. متوسط رشد سالانه اشتغال‌زایی پروژه‌های پارس جنوبی در بین سال‌های ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۳، معادل ۵۹ درصد بوده است و در هفت سال آینده، بیش از ۲۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری با مشاركت حداقل ۵۱ درصد سهم شركت‌های ایرانی در این منطقه انجام خواهد شد. همچنین، برآوردها حاكی از آن است كه هر یك از فازهای میدان گازی پارس جنوبی پس از بهره‌برداری سالانه حدود ۵/۱ میلیارد دلار درآمدزایی خواهد داشت. طرح‌های توسعه میدان گازی پارس جنوبی عبارتند از: فاز ۱: طرح توسعه فاز یك میدان گازی پارس جنوبی در بهمن ۷۶ با سرمایه‌گذاری ۹۱۰ میلیون دلار، براساس قرارداد بیع متقابل به شركت پیمانكار ایرانی پتروپارس واگذار شد.
هدف از اجرای این طرح، تولید روزانه ۳/۲۸ میلیون مترمكعب گاز تصفیه شده برای مصارف داخلی، ۴۰ هزار بشكه میعانات گازی و ۲۰۰ تن گوگرد جامد برای صادرات بوده است. فازهای ۲ و ۳: توسعه مراحل دو و سه پارس جنوبی در۱۳۷۶ به گروه توتال پارس جنوبی، وابسته به توتال فینا الف با سهم ۴۰ درصد به عنوان متصدی اصلی توسعه و شركت‌های گاز پروم و پتروناس، هر یك با ۳۰ درصد سهم و در قالب بیع متقابل واگذار شد.پیمانكار این طرح بیش از دو میلیارد دلار برای مطالعات، ساخت و راه‌اندازی تاسیسات دریایی و ساحلی سرمایه‌گذاری كرد و عملیات راه‌اندازی آن در اواخر سال ۲۰۰۲ آغاز شد و به تدریج تولید تا میزان ۱۵ درصد بیش از طراحی اولیه نیز افزایش یافت. فازهای دو و سه، به منظور استحصال ۵۷ میلیون مترمكعب گاز و میعانات همراه آن برنامه‌ریزی شده و بهره‌برداری از آن از اسفند سال ۱۳۸۰ آغاز شده است. میزان تولید روزانه این دو فاز ۵۰ میلیون مترمكعب گاز طبیعی تصفیه شده برای مصارف داخلی، ۸۰ هزار بشكه میعانات گازی و ۴۰۰ تن گوگرد برای صادرات است. كلیه تاسیسات این دو فاز در تیرماه سال ۱۳۸۳ از پیمانكار تحویل گرفته شد و بهره‌برداری از مخزن به شركت نفت و گاز پارس و از تاسیسات سكوها و پالایشگاه‌ها به مجتمع گاز پارس جنوبی محول شد. فازهای ۴ و ۵: قرارداد فازهای ۴ و ۵ ابتدا در مرداد ماه سال ۱۳۷۹ با كنسرسیومی متشكل از شركت‌های انی ایران و پتروپارس به نسبت مشاركت ۶۰ درصد برای طرف ایتالیایی و ۴۰ درصد برای طرف ایرانی منعقد شد. شركت پتروپارس بعدا ۵۰ درصد از سهم خود را به شركت نیكو كه وابسته به وزارت نفت است واگذار كرد. به این ترتیب در حال حاضر، مبلغ كل قرارداد فازهای ۴ و ۵، معادل ۱۹۲۸ میلیون دلار است كه بین شركت ملی نفت ایران و شركت‌های انی، پتروپارس و نیكو به نسبت سهم به ترتیب ۶۰ درصد، ۲۰ درصد و ۲۰ درصد جاری است. اهداف طرح توسعه فازهای ۴ و ۵ میدان گازی پارس جنوبی، استحصال روزانه ۶/۵۶ میلیون مترمكعب گاز ترش و تبدیل آن به گاز شیرین (به میزان ۵۰ میلیون مترمكعب)، ۸۰ هزار بشكه میعانات گازی، ۲۵۰۰ تن اتان، ۱۷۵۰ تن پروپان، ۱۱۰۰ تن بوتان و ۴۰۰ تن گوگرد است. در نظر است كه از بین این محصولات، میعانات گازی و گاز مایع LPG (پروپان و بوتان)، برای تامین ارز و بازپرداخت سرمایه‌گذاری انجام شده، به خارج از كشور صادر شود، گاز شیرین به شبكه گاز داخل كشور تزریق و گاز اتان به پتروشیمی جم تحویل داده شود و گوگرد نیز به خارج از كشور صادر شود.تاسیسات فازهای ۴ و ۵ شامل دو بخش دریا و خشكی است.فازهای ۶ و ۷ و ۸: این طرح شامل بخش دریا و بخش خشكی (پالایشگاه) است كه قرارداد آن در سال ۷۹ با شركت ایرانی پتروپارس به مبلغ ۲۶۵۰ میلیون دلار امضا شد. بعدا با واگذاری اجرای خط لوله ۵۶ اینچ به شركت ملی گاز ایران، مبلغ كل قرارداد شركت پتروپارس به ۱۹۶۴ میلیون دلار كاهش یافت. همچنین، شركت پتروپارس مسؤولیت اجرای بخش دریا را در ازای ۴۰ درصد سهم كل قرارداد به شركت استات اویل نروژ واگذار كرد. به موجب قرارداد مذكور، بهره‌برداری از این طرح در بهمن ماه سال ۱۳۸۵ آغاز خواهد شد. هدف از اجرای این طرح، استحصال ۸۰ میلیون مترمكعب گاز ترش و خشك از طریق خط لوله ۵۶ اینچ و به طول ۵۰۰ كیلومتر برای تزریق به میادین نفتی آغاجاری به منظور ازدیاد ضریب برداشت نفت از این مخزن و ۱۲۰ هزار بشكه میعانات گازی (Candensate) در روز و ۲/۱ میلیون تن LPG و یك میلیون تن گاز اتان در سال است.تاسیسات خشكی این طرح عبارتست از :
- پالایشگاه كه قرارداد ساخت آن در تاریخ ۱۰/۴/۱۳۸۲ به مشاركت TIJD مشتمل بر شركت‌های ژاپنی Toyo و JGC، دایلم كره جنوبی و سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، به مبلغ ۱۲۰۷ میلیون دلار واگذار شده و میزان مشاركت شركت ایرانی در كنسرسیوم فوق، تا ۲۹ درصد است. در اجرای این پروژه، تعداد ۴۹ پیمانكار در زیرمجموعه مشاركت TIJD فعالیت دارند و پرسنل شاغل در آن هم در مواقع اوج كار، بالغ بر ۲۰ هزار نفر است. فازهای ۹ و ۱۰: در سال ۸۱ قرارداد فازهای ۹ و ۱۰ در قالب (EPCC) شامل مهندسی، خرید، ساخت و راه‌اندازی به صورت فاینانس بین شركت ملی نفت ایران و كنسرسیومی متشكل از شركت LG كره جنوبی به عنوان راهبر كنسرسیوم (با سهم ۴۲ درصد)، و شركت مهندسی و ساختمان صنایع نفت (با سهم ۳۴ درصد) و شركت ساخت تاسیسات دریایی ایران (با سهم ۲۴ درصد)، به مبلغ مقطوع ۱۵۹۷ میلیون دلار، شامل سكوهای دریایی، به مبلغ ۶۰۰/۱۷۸ میلیون دلار، خطوط لوله زیر دریا به مبلغ ۶۸۳/۱۹۴ میلیون دلار و پالایشگاه خشكی به مبلغ ۱۲۲۴ میلیون دلار منعقد شد. این قرارداد از ۲۷/۱۲/۸۱ و پس از ارائه ضمانت‌نامه پیش‌پرداخت نافذ شد. به موجب این قرارداد، تامین ۱۵ درصد از كل مبلغ قرارداد برعهده شركت ملی نفت ایران و ۸۵ درصد آن برعهده تامین‌كننده مالی پروژه، یعنی دویچه بانك است مدت انجام كار در این قرارداد ۵۴ ماه، با استفاده از ۵۱ درصد از امكانات داخلی كشور پیش‌بینی شده و بازپرداخت تسهیلات دریافتی نیز از محل تولیدات پروژه در مدت هشت سال انجام خواهد شد. فاز ۱۱: قرارداد طرح بالادستی فاز ۱۱ طرح توسعه پارس جنوبی در قالب بیع متقابل به كنسرسیوم Total و پتروناس، طرح میان‌دستی به طریق مشاركت و به سهم مساوی ۵۰ درصد برای هر طرف، به مشاركت شركت ملی نفت ایران و Petronas / Total واگذار شده است. به موجب قرارداد فو‌ق‌الذكر، اجرای طرح پایین دستی نیز به عهده شركت توتال و پتروناس خواهد بود. هدف طرح عظیم تولید و صادرات PARS LNG در سه بخش بالادستی، میان‌دستی و پایین دستی كه به یكدیگر وابسته‌اند، عبارتست از تامین گاز جهت تولید و صادرات LNG و حمل آن تا بندرهای مصرف‌كننده. فاز ۱۲: اهداف این طرح نیز همانند فاز ۱۱ است، لیكن با تامین امكانات بیشتر، سقف تولیدات پیش‌بینی شده نیز افزونتر است. یعنی در بخش بالادستی از سه سكوی سرچاهی و ۳۶۰ تن گوگرد و سالانه ۹۰۰ هزار تن گاز اتان و یك میلیون تن گاز مایع پیش‌بینی شده است. در بخش پایین دستی نیز تولید سالانه ۵ میلیون تن LNG، ۶ هزار بشكه میعانات گازی سبك و ۲۰۰ تن گوگرد در هر روز برنامه است. فاز ۱۳: قرارداد این طرح در بخش بالادستی كلا به طریق بیع متقابل به كنسرسیوم Repsol و Shell در بخش میان‌دستی به طریق مشاركت به شركت ملی نفت ایران با سهم ۵۰ درصد و شركت‌های رپسول و شل هر یك با سهم ۲۵ درصد واگذار شده است. همچنین به موجب این قرارداد، اجرای طرح پایین دستی نیز از وظایف دو شركت Repsol و Shell است.هدف از این طرح نیز همانند دو فاز قبلی، تامین گاز برای تولید و صادرات LNG است. فاز ۱۴: فاز ۱۴ میدان گازی پارس جنوبی به منظور تامین گاز موردنیاز واحد GTL هم‌اكنون توسط مشاركت پتروشیمی بین‌المللی و ساسول آفریقای جنوبی در دست بررسی است. در این فاز، با نصب دو سكو، حداكثر ۱ MMscfd ۱۴۰۰ گاز طبیعی تولید خواهد شد.فازهای ۱۵ و ۱۶: هزینه اجرای این طرح توسط شركت ملی نفت ایران و بر اساس فاینانس (Buyers Credit)، بر مبنای تامین ۸۵ درصد از منابع خارجی و ۱۵ درصد از منابع داخلی تامین خواهد شد و ارائه پوشش بیمه‌ای اعتبار صادراتی (ECA) با جزئیات مندرج در اسناد مناقصه به عهده پیمانكار خواهد بود.اهداف این طرح تولید روزانه ۵۰ میلیون مترمكعب گاز تصفیه شده برای تزریق به شبكه سراسری گاز كشور، تولید سالانه حداقل یك میلیون و پنجاه هزار تن گاز مایع (LPG) و روزانه ۸۰ هزار بشكه میعانات گازی و ۶۰۰ تن گوگرد برای صادرات و تولید سالانه حداقل یك میلیون تن گاز اتان برای تامین خوراك واحدهای پتروشیمی است. فازهای ۱۷ و ۱۸: توسعه این فاز به منظور استحصال روزانه ۶/۵۶ میلیون مترمكعب گاز از مخزن و تولید روزانه ۵۰ میلیون مترمكعب گاز طبیعی تصفیه شده، ۸۰ هزار بشكه میعانات گازی، ۴۰۰ تن گوگرد و تولید سالانه یك میلیون تن اتان و ۰۵/۱ میلیون تن گاز مایع (LPG) در نظر گرفته شده است.
لایه‌های نفتی میدان گازی پارس جنوبی
علاوه بر لایه‌های گاز كنگان و دالان كه لایه اصلی میدان مشترك پارس جنوبی است، لایه‌های دیگری نیز در این میدان وجود دارند و حفاری‌های انجام شده توسط شركت نفت و گاز پارس مؤید وجود نفت در آنهاست. بر اساس نتایج به دست آمده، لایه داریان در میدان مشترك پارس جنوبی از اهمیت خاصی برخوردار است و شركت نفت و گاز پارس در حال ارزیابی پیشنهادهای واصله و انتخاب پیمانكار برای توسعه این میدان است.
میدان گازی پارس شمالی
میدان گازی پارس شمالی، یكی از بزرگترین میادین مستقل گازی كشور است كه در سال ۱۳۴۶ شمسی كشف شد. این میدان در ۱۲۰ كیلومتری جنوب شرقی بوشهر و در فاصله ۱۰ تا ۱۵ كیلومتری ساحل و در عمق ۱۰ تا ۳۰ متری آب‌های خلیج‌فارس واقع شده است. ذخیره گاز این میدان ۶۶/۱ تریلیون مترمكعب و حجم گاز قابل تولید حدود ۳۳/۱ تریلیون مترمكعب تخمین زده شده است. هدف اولیه توسعه میدان فوق، تامین گاز موردنیاز برای تزریق در مخازن نفتی و بازیافت ثانویه نفت این مخازن است كه به عهده شركت نفت و گاز پارس گذاشته شده است. برنامه اولیه زمانبندی شده طرح توسعه پارس شمالی، تولید روزانه ۱۰۰ میلیون مترمكعب گاز بوده و قرار بود كه این میزان تا ۱۲۷ میلیون مترمكعب در روز افزایش یابد. با توجه به اولویت بهره‌برداری از میادین مشترك گاز، توسعه میدان گازی پارس جنوبی قبل از پارس شمالی در دستور كار وزارت نفت قرار گرفت.منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس
منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس یكی از ظرفیت‌های كم‌نظیر بخش انرژی در عرصه جهانی است كه با جذب بیش از ۴۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری، ۶۰ هزار فرصت شغلی را در منطقه ایجاد خواهد كرد. منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس با مساحت ده هزار هكتار، در سال ۱۳۷۷ تاسیس شده و مدیریت آن با شركت منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس است.
ارتباطات و امكانات زیربنایی
- وجود فرودگاه
- دسترسی به آبراه‌های بین‌المللی، كشورهای جنوب خلیج‌فارس و خاور دور
- دسترسی به شبكه شریانی شوسه داخلی و بین‌المللی
- سواحل عمیق و مناسب برای كشتیرانی
- بندرگاه جامع (در دست احداث) برای صادرات محصولات به صورت گاز مایع و جامد، همراه با اراضی خدماتی و انبارهای پشتیبانی و سایر تاسیسات جنبی از جمله مركز خدمات ستادی (Service Base) و گمرك
- پیش‌بینی نیروگاه مستقل تا ۲۰۰۰ مگاوات و تاسیسات آب شیرین‌كن
- فاصله كم و مناسب با مناطق گردشگری كیش، قشم و شیراز
- برخورداری از شبكه مخابراتی بین‌المللی مستقل در امور ارتباط و انتقال دیتا
سیاست‌های كلان دولت در منطقه
ایجاد تسهیلات لازم برای اجرای به موقع پروژه‌های مختلف نفت و گاز، ایجاد زمینه مناسب برای جلب مشاركت‌های خارجی با هدف توسعه صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و سایر صنایع وابسته و فراهم كردن زمینه اشتغال در منطقه و جذب كاركنان ماهر و نیمه ماهر استان‌های همجوار با توجه به تاثیرات مثبت این افراد در محرومیت‌زدایی و رشد و شكوفایی اقتصادی استان‌های بوشهر، فارس و هرمزگان.
مزایا و تسهیلات سرمایه‌گذاری در منطقه ویژه
- تسهیلات قانونی سرمایه‌گذاری: امكان سرمایه‌گذاری مستقل یا شراكتی با شركت‌های داخلی بدون محدودیت در تركیب سهام، بازگشت آزاد سرمایه و سود، تخفیف‌های مالیاتی برای ۱۵ سال اول، تضمین حقوق قانونی سرمایه‌گذاران خارجی و در صورت ملی شدن، پرداخت خسارت توسط اولیای منطقه، امكان اجاره زمین و مالكیت ساختمان‌ها و تاسیسات ساخته شده برای سرمایه‌گذاران خارجی.
- تسهیلات صادرات و واردات : معافیت كلیه كالاهای وارداتی از پرداخت تعرفه و عوارض گمركی ازجمله ماشین‌آلات خطوط تولید، معافیت صادرات كالا از پرداخت تعرفه و عوارض گمركی تا میزان ارزش افزوده كالا و بالاخره آنكه كلیه كالاهای ارسالی از داخل كشور به منطقه به عنوان حمل داخلی تلقی می‌شوند.
- تسهیلات بانكی: انعطاف‌پذیری قوانین بانكی و تبعیت آنها از شرایط و استانداردهای بین‌المللی، مجاز بودن معاملات بانكی با سرزمین اصلی به صورت ریالی و ارزی و معاملات خارجی به صورت ارزی، عدم كنترل ارز خارجی و مجاز بودن تبدیل ریال به كلیه ارزها و آزاد بودن انتقال ریال و ارز خارجی به خارج از كشور.
پروژه‌های صنعتی منطقه
علاوه بر صنایع گاز كه شرح آن ذكر شد، پروژه‌های صنعتی دیگر منطقه عبارتند از :
- صنایع پتروشیمی
- صنایع پایین‌دست: صنایع پلیمرها، لاستیك، پلاستیك، الیاف مصنوعی و نساجی و ...
- صنایع مختلط: ایجاد صنایع شیمیایی، ماشین‌آلات و تجهیزات، صنایع غذایی و دارویی، نساجی و پوشاك ...
- صنایع سنگین: این صنایع مشتمل بر خودرو و نیرو محركه، فلزی، كانی‌های غیرفلزی و فلزات غیرآهنی است.
- صنایع دریایی: پایگاه‌های بزرگ صنایع دریایی برای ساخت، نصب و تعمیر انواع سازه‌های بندری و تاسیسات دریایی و فراساحلی
طرح‌های توسعه صنایع پتروشیمی در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس
صنعت پتروشیمی یكی از گزینه‌های مهم صادرات كشور و تامین‌كننده مواد اولیه صنایع است و به همین دلیل از موقعیت ویژه‌ای در میان دیگر صنایع برخوردار است. از آنجا كه خوراك اصلی صنایع پتروشیمی از محصولات جانبی نفت خام و گاز طبیعی تامین می‌شود، بنابراین، طرح‌های توسعه میدان گازی پارس جنوبی، زمینه توسعه صنایع پتروشیمی كشور را هم فراهم كرده است. پیش‌بینی می‌شود كه پس از تكمیل طرح‌های پتروشیمی در دست اجرا در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، و تولید مواد با ارزش‌تر در این مجتمع‌ها، ارزش صادرات پتروشیمی كشور از ۴/۲ میلیارد دلار در سال ۸۲، به بیش از هفت میلیارد دلار در سال ۸۵ افزایش یابد.
پانوشت:
۱) میلیون فوت مكعب در روز
۲) این مطلب برگرفته از مجله شماره ۷ "توسعه" است.
الهام دریابر

منبع : مجله گسترش صنعت