سه شنبه, ۱ خرداد, ۱۴۰۳ / 21 May, 2024
مجله ویستا
«CIS» فرصتی‌که براحتی از دست می‌رود
در این میان همسایگی ایران با كشورهای فوق‌الذكر به دلیل برخورداری از منابع زیرزمینی ظاهری و غیرظاهری (ژئوپلیتیك) و فضای تجاری، اقتصادی و بازرگانی مناسب (ژئواكونومیك) كشورمان را در یك موقعیت خاص قرار داده است. علاوه بر این ایران به لحاظ دینی، فرهنگی و زبانی نیز با كشورهای CIS دارای سوابق تاریخی است كه خود موجب ممتاز شدن موقعیت این كشور خواهد شد.
موقعیت ترانزیتی دیگر، طرح كریدور شمال جنوب است كه امكان ارتباط ترانزیتی كالا بین كشورهای شمال و جنوب اروپا از طریق ایران به كشورهای حوزه خلیج فارس، هند و جنوب شرق آسیا را برقرار كرده است. این كریدور در مقایسه با سایر كریدورها از مزیت‌هایی چون ۴۰ درصد مسافت و ۳۰ درصد هزینه كمتر و امنیت بیشتر برخوردار بوده كه در صورت سرمایه‌گذاری و توسعه شبكه حمل و نقل توسط كشورهای این كریدور (روسیه، ایران و هند)، علاوه بر شكوفایی منطقه آزاد تجاری انزلی، میلیاردها دلار ارز نیز نصیب كشور خواهد شد. ولی عملكرد ایران تاكنون به صورتی بوده كه تنها به بخش ناچیزی از ظرفیت بازار كشورهای روسیه و آذربایجان دسترسی پیدا كرده‌ایم، در حالی كه حضور كشورهایی از جمله تركیه، چین و اغلب كشورهای غربی بویژه كمپانی‌های نفتی امریكایی و اروپایی بسیار پررنگ بوده است.
شایان ذكر است بازار كشورهای آسیای میانه در حالی كه به دلیل نزدیكی مسافت و مناسبات فرهنگی به ایران مورد توجه بازرگانان ایرانی قرار گرفته اما در عمل تنها قشری از بازرگانان سنتی كه به سودهای مقطعی و سریع می‌اندیشند در این بازار حضور یافته و شرایط و تسهیلات لازم برای فعالیت قشر فرهیخته بازرگان در این كشور فراهم نشده است.
واقعیت غیرقابل انكار دیگر اینكه كشورهای آسیای میانه به لحاظ تكنولوژیكی، صنایع مصرفی و تبدیلی تا حدود زیادی از ایران عقب‌تر هستند و چون ایران به لحاظ علمی جایگاه بهتری در بین این كشورها دارد، از مزیت بالاتری هم نسبت به سایر رقبا برای فعالیت در منطقه «CIS» برخوردار است.
اما پس از گذشت سال‌ها از استقلال كشورهای «CIS»، ایران توفیق چندانی در مناسبات اقتصادی و حق علمی و بهره‌برداری از فرصت‌های به دست آمده را نداشته است.در این خصوص مدیركل دفتر ترانزیت و كالاهای مرزی وزارت راه و ترابری با بیان اینكه كشورهای «CIS» به دلیل محصور بودن در خشكی برای نقل و انتقال كالاهای تجاری خود به سایر كشورها تا حد زیادی از مسیرهای ایران استفاده می‌كنند، این موضوع را دارای برتری مهمی برای ایران می‌داند و می‌گوید:مناسبات ایران با CIS در حوزه حمل و نقل بسیار گسترده‌تر از سایر حوزه‌ها است و بخش زیادی از فعالیت بین‌المللی ناوگان حمل و نقل این كشورها برای انتقال كالا نیازمند مسیر ایران برای اتصال به آب‌های آزاد است.عطرچیان می‌افزاید: در ۱۰ ماهه سال ۸۴ بیش از پنج میلیون تن كالا از ایران ترانزیت شده كه بیشتر آن مربوط به كشورهای آسیای میانه و آسیای مركزی بوده است.
● بازار خوب، پشتكار كم
كارشناسان «CIS» با در نظر گرفتن همه موارد فوق‌الذكر دلایل متعددی را برای عدم توفیق ایران در بازار پررونق CIS یادآور شده‌اند.
یكی از مدیران سازمان توسعه تجارت با بررسی وضعیت اقتصادی منطقه دلیل منفی بودن تراز تجاری بین ایران و چند كشور CIS را واردات مواد اولیه زیاد عنوان می‌كند.میرزایی می‌گوید: رقبای كشور ایران برخلاف بازرگانان ایرانی موانع گمركی متعدد ندارند. پس ایران هم باید به صورتی وارد این بازار شود كه بتواند در بین رقبا جای پایی پیدا كند. البته همكاری‌های بخش خصوصی در زمینه خدمات فنی و مهندسی از مهمترین راه‌های حضور در این بازار است.
او مهمترین رقبای ایران در بازار ۲۸۰ میلیونی CIS را چین، تركیه و برخی از كشورهای CIS می‌داند كه در این میان شركت‌های ترك قبل از ایران به شناسایی این بازار اقدام كرده‌اند.همچنین یكی از بازرگانان فعال در CISبا اشاره به اینكه در ۱۵ سال گذشته بازارهای كشورهای مشترك‌المنافع تشنه حضور اقتصادی خارجیان بوده‌اند ولی ما نتوانستیم از این موقعیت به نفع خود استفاده كنیم، اظهار می‌دارد: كمبود امنیت اجتماعی و اقتصادی در سال‌های اول اقتصاد كشورهای آسیای میانه از علل كم‌توجهی بازرگانان ایرانی به بازار CIS بوده است. اما در حال حاضر با توجه به مشكلاتی كه در خصوص عضویت در WTO داریم، بازار آسیای میانه به دلیل اشتراكات فرهنگی با ایران از بازارهای هدف خوبی می‌تواند باشد.
● تركیه رقیب اصلی ایران در «CIS»
اما عضو هیات مدیره اتحادیه صادر كنندگان فراورده‌های نفتی با ابراز تاسف از اینكه ایران پس از فروپاشی نظام كمونیستی در آسیای میانه نتوانست از فرصت‌های تجاری این كشورها استفاده كند، اظهار می‌دارد: برای حضور قدرتمند بخش خصوصی در كشورهای «CIS» دولت باید زیرساخت‌های مناسب‌تری را ایجاد كند.
حسینی یكی از آن فرصت‌های پرسود در بازار آسیای میانه را سوآپ فراورده‌های نفتی، غلات و دام ذكر می‌كند كه اگر آن را ۱۰۰ درصد در نظر بگیریم، ایران تنها از یك درصد آن استفاده كرده است.
او تركیه را رقیب جدی ایران در بازار CIS می‌داند و با انتقاد از حضور كمرنگ بانك‌های ایرانی و روابط نامطلوب پولی و مالی بین ایران و كشورهای آسیای میانه ادامه می‌دهد: بدون فعال شدن ساختارهای پولی و مالی بین دو كشور قطعا حضور موفقی نخواهیم داشت در حالی كه بازرگانان تركیه توانسته‌اند با ایجاد زیرساخت‌های اصلی خود كه همان انتقال پول و ایجاد شعبات بانكی است، بازار را از دست ما بگیرند.
برگزاری همایشی با بدیهیات تكراری هفته گذشته، همایش بررسی فرصت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری ایران و ازبكستان از سوی همایش‌های زنجیره‌یی سازمان توسعه و تجارت ایران درباره كشورهای CIS برگزار شد كه در آن به جز سفیر ازبكستان اثری از بخش خصوصی این كشور كه سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی اصلی به حساب می‌آیند، نبود.محور سخنرانی‌ها نیز بیشتر حول گفت‌وگوهایی بود كه همه از بدیهیات بازار ایران و كشورهای «CIS» خبر می داد.ایران در چند سال اخیر با گسترش روابط تجاری خود با سایر كشورها سعی در ارتقای روابط اقتصادی داشته و آمار مبادلات تجاری كشورمان در ۱۰ ماهه امسال بیانگر این است كه صادرات ایران به ازبكستان ۵۷ میلیون دلار بوده و این در حالی است كه در همین مدت ۱۰۶ میلیون دلار واردات داشته است. صادرات ۵۷ میلیون دلاری ایران به ازبكستان شامل فرش، پارچه، كفش، سنگ روی، پسته، لباس زنانه، مواد آلی تانسیواكتیو، شامپو و چسب است.
همچنین در این مدت كالاهایی چون كاتد مس، اوره، نیترات آمونیوم، كنجاله، میله‌های آهنی، مفتول مسی، الیاف سنتتیك، ماشین ابزار، پروفیل آهن و سولفات آمونیوم از ازبكستان وارد شده است.
معاون وزیر بازرگانی كه در همایش بررسی فرصت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری ایران و ازبكستان صحبت می‌كرد، از فراهم شدن زمینه‌های جدید همكاری‌های اقتصادی، صنعتی، سرمایه‌گذاری و تجاری با ازبكستان سخن به میان آورد.
مهدی غضنفری با اشاره به حضور ۷۰ شركت ایرانی در ازبكستان در زمینه‌های مختلف تولیدی، تجاری و خدمات فنی و مهندسی گفت: «این حضور نشان می‌دهد كه در صورت شناخت دقیق موقعیت و پتانسیل‌های داخلی، هزینه‌های تولیدی، نیازهای مصرفی بازار هدف، سطح درآمدی، قیمت، رقبا و سایر گزینه‌های مورد نظر برای ورود به یك بازار جدید ازبكستان می‌تواند به عنوان یك گزینه متمایز مورد بررسی قرار گیرد.»
او تصریح كرد: «سیاست سازمان توسعه تجارت ایران نیز ایجاد فضای مناسب برای آشنایی تولیدكنندگان و تجاری است كه تمایل به ورود به بازارهای صادراتی جدید دارند.»
غضنفری به بخشی از پروژه‌های تولیدی و خدمات فنی و مهندسی در كشور ازبكستان اشاره كرد و افزود: «تامین ماشین‌آلات طرح احداث كارخانه سیگارسازی، بازسازی فرودگاه، احداث خط لوله انتقال آب، پروژه‌های آبرسانی و تهیه ماشین‌آلات و تجهیزات مكانیكی و برقی برای ۹ واحد تامین آب در استان خوارزم (به ارزش ۱۸ میلیون دلار)، سه پروژه تصفیه خانه شهر اورگنج، آبرسانی به شهرهای چیمبار، ترنكول و بیرونی و آبرسانی به شهر اورگنج (به ارزش ۲۴ میلیون دلار)، بازسازی و بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی، توسعه آب روستایی قره قالپاقستان، بازسازی تصفیه‌خانه آب آشامیدنی و پروژه توسعه شبكه آبرسانی، مذاكره شركت‌های ایرانی برای احداث و تعمیر نیروگاه برق‌آبی و نیز خرید، فروش و ترانزیت برق، اجرای برخی طرح‌های تولیدی در زمینه دارو، پودر شوینده، قطعات خودرو، آجر، بیسكویت، شیرینی و كلوچه و كیك، انواع رنگ، چسب و مواد شیمیایی، منسوجات، ظروف پلاستیكی، فرش و موكت، انواع صابون، رب گوجه‌فرنگی و لوله‌های پلی‌اتیلنی از جمله پروژه‌های مورد همكاری است.»
در ادامه دبیركل اتاق اكو در اتاق بازرگانی ایران نیز از جمله كسانی بود كه از سطح روابط اقتصادی دو كشور انتقاد كرد.
محمدرضا كرباسی گفت: «سطح همكاری‌های اقتصادی تجاری دو كشور ایران و ازبكستان با وجود توانمندی‌های بالقوه به لحاظ منابع غنی انسانی و طبیعی در دو كشور از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست.» او افزود:« در حالی كه حجم كل مبادلات دو كشور در سال ۲۰۰۲ به بیش از ۲۰۵ میلیون دلار رسیده اما در سال ۲۰۰۳ با افت ۴۳ درصدی به ۱۱۵ میلیون دلار كاهش یافته است كه خوشبختانه طی سال ۲۰۰۴ با افزایش قابل توجهی به ۴۱۰ میلیون دلار رسیده است.»
به اعتقاد كرباسی این در حالی است كه دو كشور دارای استعداد وسیع به لحاظ توانمندی‌های صنعتی و بازرگانی بوده و در صورت پیروی از یك برنامه منسجم میتوانند در میان مدت حجم روابط تجاری فی‌مابین و نیز مبادلات بازرگانی خود را بطور قابل توجهی افزایش دهند.»
كرباسی نداشتن پیوستگی برخی كشورهای عضو اكو از جمله ازبكستان به موافقتنامه تجارت اكو (ECOTA)را یكی از دلایل ناموفق بودن در توسعه تجارت بین دو كشور برشمرد.
● چند درصد رشد مثبت در تجارت چمدانی
اما آنچه آمار گمرك ایران از میزان تجارت چمدانی به كشورهای «SIC» طی شش ماهه اول سال ۸۳ و ۸۴ نشان می‌دهد در نگاه اول گویای افزایش چند درصدی ارقام صادراتی است.
طی شش ماهه اول سال ۱۳۸۴ بالغ بر ۲۰ میلیون دلار و در هر روز بطور متوسط بالغ بر ۹/۱۱۰ هزار دلار كالا از طریق تجارت چمدانی از گمركات مرزی به كشورهای CIS ارسال شده است. این میزان معادل ۶/۰ درصد صادرات كشور در این مدت است. همچنین در شش‌ماهه اول سال ۱۳۸۳ تجارت چمدانی بالغ بر ۶/۱۸ میلیون دلار بوده كه مقایسه ارقام تجارت چمدانی در شش ماهه اول سال‌های ۸۴ ـ ۱۳۸۳ حاكی از افزایش ۳/۷ درصدی تجارت چمدانی در شش ماهه اول سال ۱۳۸۴ نسبت به ارقام مشابه شش ماهه اول سال ۱۳۸۳ است.در این میان در شش ماهه اول سال ۱۳۸۴، صادرات تجارت چمدانی از گمرك باجگیران از رشد منفی ۵/۹۷ درصدی، گمرك پلدشت از رشد منفی ۹/۸۱ درصدی، گمرك سرخس از رشد منفی ۵۹ درصدی، گمرك بندرانزلی از رشد منفی ۱/۲۷ درصدی و گمرك سرو از رشد منفی ۷/۹ درصدی برخوردار شده است. این موضوع اهمیت بررسی دلایل كاهش تجارت چمدانی از این گمركات را ضروری می‌سازد. در شش ماهه اول سال ۱۳۸۴ صادرات تجارت چمدانی از گمرك لطف‌آباد، نوردوز، بیله‌سوار، آستارا و جلفا به ترتیب از رشد ۶/۱۷۷، ۴/۹۳، ۱/۷۸، ۹/۴۴ و ۸/۵ درصدی نسبت به شش ماهه اول سال ۱۳۸۳ برخوردار شده است.
دانش پورشفیعی
منبع : روزنامه اعتماد
![بهترین هندزفری‌های سیمی بازار [اردیبهشت ۱۴۰۳] - زومیت](/news/u/2024-05-20/zoomit-inoti.jpg)
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
سید ابراهیم رئیسی سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهور ابراهیم رئیسی سقوط بالگرد رئیسی رئیسی ایران شهادت بالگرد تبریز حسین امیرعبداللهیان دولت سیزدهم
تهران هواشناسی کنکور امتحانات نهایی شورای شهر تهران آموزش و پرورش هلال احمر سانحه بالگرد رئیسی پلیس سیل قوه قضاییه بارش باران
قیمت دلار قیمت خودرو بورس قیمت طلا خودرو بازار خودرو یارانه دلار یارانه نقدی حقوق بازنشستگان بازنشستگان ایران خودرو
سینمای ایران شهادت رئیس جمهور تلویزیون لیلا حاتمی سینما سریال آیت الله سید ابراهیم رئیسی هنرمندان شعر رسانه ملی نمایشگاه کتاب جشنواره کن
کنکور ۱۴۰۳ تجهیزات پزشکی دانش بنیان باتری
رژیم صهیونیستی روسیه جنگ غزه ترکیه اسرائیل فلسطین امیرعبداللهیان آمریکا غزه چین ولادیمیر پوتین حماس
فوتبال پرسپولیس استقلال رئال مادرید لیگ برتر باشگاه پرسپولیس لیگ برتر ایران لیگ برتر انگلیس فدراسیون فوتبال بازی باشگاه استقلال منچسترسیتی
هوش مصنوعی مایکروسافت گوگل سامسونگ اپل تبلیغات ناسا طبیعت موبایل آیفون تلفن همراه
سرطان سزارین رژیم غذایی قهوه خواب آلزایمر طول عمر کاهش وزن شادی فشار خون مغز انسان افسردگی