عصاهای معلولان،شکسته تر شده است

شاید خواسته ها یی که مردم به طور عام از یک دولت منتخب انتظار دارند ،همان خواسته های قشر چند میلیونی معلولان ایران باشد; اما از نگاه معلولان یک دولت کارآمد و حامی عدالت باید ویژگی های خاص دیگری نیز داشته باشد. یعنی در درجه اول بتواند آلام معلولان هموطنش را درک کند و در وهله دوم این دردها را با اجرای کامل قوانین حمایتی التیام بخشد.
متاسفانه در چند سال گذشته نه تنها چنین امری محقق نشده است بلکه در بسیاری از اوقات تنها از نام معلولان و مشکلاتشان استفاده ابزاری شده است .گاه دولتی ها برای بالا رفتن وجهه خود در مجامع جهانی و یا به عنوان حرکتی پوپولیستی در داخل کشور ، از مصائب زندگی معلولان سخن ها رانده اند اما در اغلب موارد اقدام اساسی در جهت رفع این مشکلات انجام نداده اند. به طور مثال«قوانین جامع حمایت از معلولان»که در سال ۱۳۸۳ توسط مجلس ششم به تصویب رسید، نه در یک سال پایانی دولت اصلاحات و نه در کل زمان چهار ساله دولت نهم به طور کامل اجرا نشد. با کمال تاسف در طی سالیان اخیر بسیاری از مواد این قانون ۱۶ ماده ای یا به طور کامل به مرحله اجرا نرسید و یا پاره ای از مواد این قانون به صورت ناقص و سلیقه ای اجرا شد. قانون«سهمیه سه درصد اشتغال معلولان در مراکز دولتی»،«رایگان بودن کلیه آموزش های فنی و حرفه ای برای معلولان»و«نیم بها بودن بلیط مراکز فرهنگی و تفریحی جهت استفاده توان یابان» از جمله قوانینی بود که جز در موارد استثنایی ،هرگز اجرا نشد و حتی دولت اجرای قانون طرح مسکن استیجاری ویژه معلولان را نیز کاملا لغو کرد. یکی دیگر از مواد قانونی و از جمله حقوق اولیه و اساسی معلولان که در سالیان اخیر مسکوت مانده است، قانون «مناسب سازی اماکن عمومی و ساختمان های شهری جهت تردد معلولان»است. از تصویب این قانون و ابلاغ ان جهت اجرا به قوه مجریه بیش از پنج سال می گذرد اما کماکان این ماده قانونی در شهرهای کوچک که اصلا در اولویت قرار نمی گیرد و در شهرهای بزرگ نیز با سرعتی لاک پشتی در حال اجرا است.
هنوز هم بسیاری از ادارات دولتی و غیر دولتی، ساختمان ها ،اماکن عمومی و حتی پیاده رو ها برای رفت و آمد معلولان مناسب سازی نشده است و به واقع دولت با اجرای بسیار ضعیف این ماده قانونی ، عملا معلولان را از حضور گسترده در اجتماع محروم کرده است. دولت در زمینه اشتغال معلولان نیز کارنامه مناسبی برجای نگذاشته است.سازمان بهزیستی به جای توسعه زمینه های اشتغال پایدار برای معلولان ،به سمت پرداخت مستمری های ناچیز و ارائه سهام عدالت به معلولان گام برداشته است که این سیاست های صدقه ای نه تنها اوضاع رفاهی معلولان را بهبود نبخشیده است بلکه در کل به مثابه توزیع فقر در بین توان یابان نمود یافته است.
بهزیستی حتی در اجرای این سیاست های غلط نیز به خوبی عمل نکره است; به گونه ای که مثلا سهام عدالت به همه معلولان داده نشد و این سهام به طور عادلانه بین همه مددجویان بهزیستی پخش نگردید. یکی دیگر از مهم ترین چالش ها یی که اجرای «قانون جامع حمایت از معلولان»به عنوان مهم ترین سند ملی حمایت از توان یابان با آن مواجه بود ،قضیه دست بردن خودسرانه مجریان قوانین در قانون نام برده بود. مثلا در ماده هشت قانون مذکور آمده است که «سازمان بهزیستی موظف است که صد در صد شهریه ی همه دانشجویان معلول را پرداخت کند»اما دولت نه تنها شهریه ی همه دانشجویان معلول را پرداخت نکرد بلکه نوع معلولیت، شدت معلولیت و وضعیت مالی خانواده معلول را هم از جمله شروط پرداخت شهریه اعلام کرد ;در صورتی که چنین شروطی به هیچ وجه در قانون مصوب سال ۱۳۸۳ نیامده است و این شروط را خود مجریان قوانین به این قانون اضافه کرده اند. صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز در طی سالیان اخیر خط مشی مناسبی در جهت انعکاس توانمندی های معلولان از خود نشان نداده است.
این در حالی است که مطابق ماده ۱۲قانون فوق ،صدا و سیما موظف است که در هفته ،دوساعت از برنامه هایش را به معلولان اختصاص دهد اما این سازمان در بسیاری از هفته ها حتی نامی هم از توان یابان در رسانه ملی مطرح نمی کند. در اکثر موارد نیز برنامه هایی که به معلولان اختصاص داده می شود غالبا برنامه هایی کم محتوا وبا درون مایه ترحم و تحقیر می باشد که البتهNGO های معلولان نیز بارها نسبت به پخش این گونه برنامه ها اعتراض کرده اند. به طور مثال پخش برنامه هایی چون «کلید اسرار»که با خرافه گویی سعی می کند بین معلولیت و گناه کار بودن فرد ارتباط برقرار کند، اعتراض گسترده انجمن های غیر دولتی معلولان را برانگیخته است اما صدا و سیما هم اکنون نیز پخش این گونه برنامه های کم عمق و منافی عزت و شخصیت بیش از هفت میلیون معلول ایرانی را ادامه می دهد.
در پایان شاید بتوان پیوستن ایران به کنوانسیون جهانی دفاع از حقوق معلولان،مذاکره با شرکت های خودروسازی جهت تولید ساخت خودروی ویژه معلولان و ارائه بیمه های مکمل درمانی به توان یابان را از جمله اقدامات مفید دولت در طی سال های گذشته برای معلولان عنوان کرد; اما با این حال به جرات می توان گفت که در کل، کاستی های عملکرد سازمان بهزیستی در طی سالیان اخیر،بسیار پررنگ تر از فعالیت های مثبت این سازمان بوده است. به گونه ای که هم اکنون مطابق آمار وزارت کار ،معلولان از جمله گروه هایی هستند که آمار بیکاری در ان ها بسیار بالاست و شوربختانه به دلیل عدم حمایت های کافی در این زمینه، روز به روز اپیدمی فقر در این گروه محروم نگه داشته شده، شدیدتر و به مرحله بحرانی نزدیک تر می شود.

نویسنده : امین جلالوند

منبع : روزنامه مردم سالاری