نگاهی به دولت الکترونیکی یا دولت اینترنتی

دولت الكترونیك به عنوان مفهومی جدید در عرصه حكومت داری وفرصت هایی كه برای دولتمردان و شهروندان ایجاد می كند، نه فقط چهره ای جدید ازحكومت داری و دیوان سالاری پدید آورده، بلكه باعث شده است بالاترین مقامات رسمی كشورها بر ظهور جهانی تازه و نو و با عنوان«جامعه اطلاعاتی» صحه گذارند. سازمان ملل نخستین بار در سال ۱۹۹۸با توجه به اهمیت نقش فناوری های جدید و به ویژه فناوری اطلاعات و ارتباطات تصمیم گرفت در سال ۲۰۰۳ یك اجلاس جهانی سران در زمینه جامعه اطلاعاتی برگزار كند.
بسیاری از كشورهای توسعه یافته از جمله آمریكا و به ویژه كشور حوزه اسكاندیناوی در اروپا از پیشقروان تحقق رویای دولت الكترونیك هستند و باید اذعان داشت كه موفقیت این كشورها در تحقق دولت الكترونیك باعث شد سران كشورهای جهان نه از روی خلاقیت و یا اختیار بلكه از باب اجبار و ناچاری یكپارچه تصمیم گرفتند آرمان و اهداف جهان تازه تاسیس را تبیین و تشریح كنند.این اقدام سران كشورها در آن مقطع را باید از این جهت قابل اهمیت دانست كه عدم اهتمام به استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در كشورهای جهان باعث شده بود نوعی تقسیم بندی جدیدی در دنیا به وجود آید به این صورت كه كشورهای جهان به جای كشورهای صنعتی و غیرصنعتی یا توسعه یافته و نیافته یا در حال توسعه، تحت عنوان كشورها و دولت های الكترونیكی و غیرالكترونیكی تقسیم بندی شوند.
اگر پیش از این كشورها به عنوان «شمال» و «جنوب» تقسیم بندی می شدند، امروزه این طبقه بندی كارآیی خود را از دست داده و صحبت از«شكاف دیجیتالی»بین كشورها به میان آمده است.این موضع یعنی توجه سران كشورها در جهت الكترونیكی كردن اداره امور حكومتداری از این جهت نیز قابل اهمیت بود كه عدم همراهی همه كشورها در الكترونیكی كردن امور مملكت داری نه فقط باعث می شد فاصله های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی كشورها گسترش یابد، بلكه اساسا شیوه ارتباط دولت های الكترونیكی و سنتی امكان هرگونه تبادل اطلاعاتی را تقریبا غیر ممكن می ساخت.در كشورهای الكترونیكی همه امور جاری مملكت ودولت به صورت الكترونیكی انجام می شود اما افرادی كه دراین كشورها زندگی می كنند، در كشورهای غیرالكترونیكی سخت دچار مشكل می شوند.برای مثال، فردی كه در یك كشور الكترونیكی زندگی می كند كلیه امور اداری و مالی و بانكی و غیره را به صورت الكترونیكی انجام می دهد اما اگر این فرد بخواهد به كشور دیگری برود كه فاقد این امكانات است، باید همه امكانات و لوازم خود را دور اندازد و ابزار سنتی را در اختیار گیرد.در كشور غیرالكترونیكی از پول الكترونیكی، ویزای الكترونیكی، تجارت الكترونیكی و ارتباطات الكترونیكی خبری نیست و مسافر یاد شده باید هرگونه تعامل با كشور خودش را فراموش كرده و با شیوه های قدیمی زندگی كند.
پس به این ترتیب، اولین چیزی كه در دنیای جدید باید مورد توجه قرار گیرد ابزارها و زیرساختارهای سخت افزاری است، همچنانكه وقتی برق، رادیو، تلویزیون و ماهواره، تلفن و غیره وارد جامعه می شود، پیشاپیش باید امكانات لازم سخت افزاری آنها آماده سازی شده باشد.بر همین اساس اگر به توصیه ها و رهنمودهای كارشناسان و از جمله مصوبات اجلاس سران جامعه اطلاعاتی نیم نگاهی داشته باشیم متوجه می شویم نخستین گام برای تحقق دولت الكترونیكی ایجاد زیرساخت های سخت افزاری است.گرچه باید خاطرنشان كرد با توجه به اینكه بر خلاف فناوری های قبلی از جمله تلفن و ماهواره كه معمولا به صورت تك بعدی و به عبارت دیگر یك طرفه بوده است،اما در استفاده از فناوری های جدید چه در سطح اجرایی و مدیریتی و چه در سطح كاربران ابتدایی، باید دانسته های فنی و علمی در سطح جامعه افزایش یابد.چرا كه اساسا فناوری اطلاعات و ارتباطات به نوعی آدمی را از تك مخاطبی و غیرتعاملی به آدمی تعاملی و فعال تبدیل می كند.به دیگر سخن استفاده از تلفن به عنوان یك ابزاری قدیمی و سنتی در دنیا تا وقتی فقط تامین كننده انتقال مكالمه از شخص به شخص باشد نیازمند دانش و ابزار فنی بالایی نیست، اما وقتی همین فناوری بخواهد در خدمت بالاتری همچون جمع آوری اطلاعات و اخبار و برقراری ارتباطات تعاملی از جامعه و شخص و همچنین ارایه سرویس های جدید باشد، بدیهی است كه به دانش و مهارت های بیشتری نیازمند است.
● هدف یك دولت الكترونیك
اساسا هدف دولت الكترونیك آن است كه خدمات و دسترسی به سرویس های مختلف برای مردم ۲۴ساعته و در تمام ایام تعطیل و غیر تعطیل و از هر نقطه جغرافیایی امكان پذیر باشد.بر همین اساس آنچه در تحقق دولت الكترونیك نقش اساسی دارد استفاده از ابزارهای متنوع سخت افزاری و نرم افزاری و همچنین قابلیت همزمانی این از سخت افزارهای مختلف است.از سوی دیگر باید در نظر داشت از نظر سخت افزاری نیز به صرفه ترین روش در این خصوص استفاده از اینترنت به عنوان ستون فقرات ارتباطات جهان جدید است، زیرا در غیر این صورت ایجاد ستون فقرات و زیرساخت های ارتباطی، هزینه های گزافی طلب می كند كه امروز هیچ كشوری چنین رویكرد غیراقتصادی را پیگیری نمی كند.

منبع : روزنامه ابرار اقتصادی