عباس شیبانی

عباس شیبانی دو چهره متفاوت دارد. نخست آنکه مبارزی ایدئولوژیک است و راه درازی را از محافل انقلا‌بی و حضور در جلسات مذهبی را می‌پیماید تا بارها زندانی شود و با آزادی دوباره راه رفته را طی کند. دوم آنکه در قامت یک سیاستمدار صریح‌اللهجه خود را نشان می‌دهد. اما در تمام این سال‌ها آنچه از او باقی مانده یک نگرش ملی و مذهبی به وقایع و رخدادهای پیرامون است.
چه زمانی که در هنگامه فعالیت‌های انقلا‌بی پای درس استاد محمدتقی شریعتی می‌نشیند یا آنکه در کسوت دانشجوی پزشکی در معتبرترین دانشگاه ایران دست به تاسیس حلقه‌های ملی مذهبی - دانشجویی می‌زند و چه آن هنگام که پس از شهادت آیت‌ا... سعیدی سخنرانی پرشوری می‌کند تا حاضران جلسه شور انقلا‌بی‌شان لبریزتر از گذشته شود. ‌
در تمام این سال‌ها کیف و نوع لباسی که می‌پوشید نماد ساده زیستی او به شمار می‌رود. گفته می‌شود کیف او علا‌وه بر پرونده‌های‌های مربوط به کار، یک رفیق صمیمی همیشگی باخودش دارد وآن هم ظرف غذای شیبانی است؛ تا او مجبور به خوردن غذای دولتی نشود. ‌
همواره با خودروی پیکان خود تردد می‌کند و در طول پنج دوره نمایندگی در مجلس شورای اسلا‌می هرگز حاضر به دریافت حقوق از این نهادها نشده است و چرخ زندگی را با همان حقوق بازنشستگی دانشگاه تهران می‌گذراند. حتی همکاران سابقش می‌گویند او در مدت حضورش در مجلس حتی از خوردن چای ابا داشته و هیچگاه حاضر نبوده است به دلیل عدم دسترسی آسان مردم جلسات خود را در شمال شهر برگزار کند. ‌
‌ بی‌گمان رفتارهای هنجارشکن شیبانی نیست که از او چهره ساخته است. نام او در صفحات مختلف تاریخ به چشم می‌خورد. به عنوان مبارزی انقلا‌بی و عنوان‌های پی‌درپی دولتی و مدیریتی وزارت کشاورزی، بنیاد مسکن، دانشگاه تهران، حزب جمهوری اسلا‌می، مجلس خبرگان قانون اساسی و پنج دوره نمایندگی مجلس و دو دوره عضویت در شورای شهر تهران. ‌
واپسین روزهای ۱۳۲۰ مسجد هدایت که امامت جماعت آن را در آن زمان آیت‌ا... طالقانی به عهده داشت یکی از کانون‌هایی بود که میان نسل جوان دانشجو معرفت دینی برقرار می‌کرد. محمدجواد باهنر، مرتضی مطهری و سیدمحمود طالقانی از جمله افرادی بودند که در این مسجد به منبر می‌رفتند. ‌
افراد شرکت‌کننده در جلسه افرادی چون محمدعلی رجایی، بازرگان، سحابی وشیبانی بودند که بعدها همگی آنها از شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی کشور شدند. شاید همین مصاحبت‌ها با چنین افرادی بود که از شیبانی فردی انقلا‌بی ساخت و او را به مبارزه با رژیم شاه امیدوار کرد. ‌
او از موسسان گروهای مذهبی دانشجویی بود که در اولین گردهمایی دانشجویان در مقام سخنگوی آنها بر آمد. ‌پس از آنکه در سال ۱۳۳۵ تظاهرات بسیار بزرگی را در پشتیبانی از مصر و علیه اسرائیل و انگلستان به راه انداخت توسط دکتر اقبال از دانشگاه تهران اخراج شد و پس از آن به دستور فرماندار نظامی تهران دستگیر و به زندان غزل قلعه منتقل شد ولی حکومت وقت به دلیل فشار افکار عمومی او را از زندان آزاد نمود و به دانشگاه مشهد تبعید کرد.پس از ۲۸ مرداد وسرنگونی دولت دکتر محمد مصدق، جزو موسسان نهضت آزادی مقاومت ملی ایران بود و در آن زمان به عنوان عضو موسسان جبهه ملی دوم نیز مطرح شد. در سال ۱۳۴۹ به نمایندگی از دانشگاه در کنگره جبهه ملی پذیرفته شد ولی با اعتراض به نپذیرفتن نهضت آزادی ایران در احزاب جبهه ملی به دلیل گرایش‌های مذهبی کنگره را ترک کرد و به نهضت آزادی ایران پیوست وخواست تا به‌زعم خود شاخه‌ای مذهبی درون جبهه ملی با وجود نهضت آزادی رونق بگیرد. شیبانی بهمن ۱۳۴۱ به اتفاق دکتر یدا... سحابی، سیدمحمود طالقانی، عزت‌ا... سحابی و احمدعلی بابایی در زمان کابینه علم مجددا دستگیر شد و پس از محاکمه به زندان محکوم شد. شاید داستان همبند شدن او با یک کمونیست جالب به نظر برسد؛ زمانی که او به عنوان یک مسلمان معتقد هرگز حاضر نبود با یک کمونیست غذا بخورد ماموران زندان که از موضوع اطلا‌ع پیدا کرده بودند برای شکنجه روحی فقط یک ظرف غذا به شیبانی و زندانی کمونیست می‌دادند که در پی یک توافق بین شیبانی وهم‌بند کمونیستش در نهایت احترام اول شیبانی از غذا استفاده می‌کرد و باقی مانده غذا را به او می‌داد ولی با این وجود او در سال ۱۳۴۷ پس از پشت سر گذاشتن ۶ سال زندان آزاد شد. زندانیان سیاسی قبل از انقلا‌ب در آن زمان اصطلا‌حی به نام <ملی کشی> داشتند. یعنی زندانی بعد از اینکه دوران محکومیتش را پشت سر می‌گذاشت مدتی را هم اضافه و بدون محکومیت پشت سر می‌گذاشت که در این مورد هم سوابق شیبانی نشان می‌دهد که او رکورددار بوده است. در ایام زندان با وجودی که او فقط دانشجوی رشته پزشکی بود زندانی‌ها او را با نام دکتر شیبانی می‌شناختند و او هر آنچه داشت در زندان برای کمک به زندانیان به کار می‌برد. ‌جلساتی که با مدیریت ودعوت طالقانی واعضای نهضت آزادی برگزار می‌شد همیشه یک سخنران جوان به نام عباس شیبانی داشت. با وجودی که دانشجو بود با تحلیلی تطبیقی قیام امام حسین(ع) و مبارزه او با یزیدیان را با مبارزه با حکوت شاه ارتباط می‌داد. (ای مردم با حکوت یزید مخالفت نکنید، با حکومت یزیدی و یزیدیت مخالفت کنید. ) در سال ۱۳۴۷ از دانشگاه تهران در رشته پزشکی فارغ تحصیل شد وهمزمان با فعالیت‌های سیاسی در جنوب تهران در یک درمانگاه خیریه به نام ولیعصر کار طبابت انجام می‌داد. پس از شهادت آیت‌ا... سعیدی در سال ۴۹ در مراسمی که پس از شهادت ایشان برگزار شده بود سخنرانی کرد و به شش ماه حبس محکوم شد. ‌پیش از پیروزی انقلا‌ب در جلسه‌ای در منزل <صدر حاج سید جوادی>، که <دکتر محمدجواد باهنر> هم حضور داشت درباره <شورای انقلا‌ب> صحبت گردید و با پیشنهاد شهید باهنر در آن جلسه شیبانی به عنوان دبیر شورای انقلا‌ب تعیین شد. بعدها جلسه شورای انقلا‌ب درمنزل خود شیبانی برگزار می‌شد که قرار بود این منزل به همن دلیل توسط سازمان میراث فرهنگی مرمت شود و او هنوز این منزل را عوض نکرده است. منزل شیبانی در کوچه‌ای است که به نام برادر خانم او نامگذاری شده است. شهید محمد مفیدی، که از مبارزان قبل از پیروزی انقلا‌ب بود، به خاطر ترور رئیس کمیته ضد خرابکاری دستگیر و بعد از مدتی اعدام شد. ‌
شیبانی خود در مصاحبه‌ای که خبرگزاری فارس آن را سال گذشته منتشر کرد ماجرا را اینگونه روایت می‌کند: (آن موقع انقلا‌ب پیروز شده بود و چند جلسه‌ای من در مذاکرات <شورای انقلا‌ب> حاضر نبودم و بعد وقتی به آنجا رفتم، به من پیشنهاد شد مذاکرات را بنویسم، که قبول کردم بحثی هم شد که نوار بگذاریم و <مذاکرات> ضبط شود، اما با توجه به وضع خاص کشور که <انقلا‌ب> هنوز استقرار نیافته بود گفتند که نوار خطر دارد و ممکن است زمانی به جایی برده و مطالب سری فاش شود، اما دفتر را می‌شود نگه داشت و بهتر حفظ می‌شود. به هر حال، من شروع به نوشتن کردم می‌خواستم همه‌مطالب را بنویسم، ولی خیلی هم تندنویسی بلد نبودم. به هرحال، در حد توانم شروع به نوشتن مطالب <شورای انقلا‌ب> کردم. زمانی که <مجلس شورای اسلا‌می> تشکیل شد آقای‌هاشمی که در مجلس بودند، گفتند: <نوشته‌ها را بیاورید تا از رویش استنساخ کنیم. > صورت مذاکرات چند دفتر بود که آنها را به مجلس بردم. من البته نمی‌توانستم در بعضی قسمت‌ها خط خودم را بخوانم، به هر حال، یکی از کارمندان مجلس مأمور شد که این مذاکرات را بخواند و جاهایی را که نمی‌تواند با من هماهنگ کند تا تکمیل شود. ولی با وجود این به زعم هاشمی رفسنجانی تمام مطالبی که شیبانی از شورای انقلا‌ب یاداشت‌برداری کرده است ناقص است، ای کاش از اول تمام جلسات را ضبط می‌کردیم. با عدم ضبط مشروح مذاکرات بسیاری از حقایق انقلا‌ب برای همیشه مکتوم می‌ماند و هرکسی با دید خودش مطالب را خواهد گفت.
پس از عزل بنی‌صدر و در دومین دوره انتخابات ریاست جمهوری علی اکبر پرورش، حبیب‌ا... عسگراولا‌دی مسلمان، عباس شیبانی و شهید محمدعلی رجایی رقبای شیبانی بودند ولی شیبانی نتوانست بیشتر از ۶۲۹ هزار رأی را از آن خود کند و این محمدعلی رجایی بود که با ۱۲ میلیون و ۷۲۲ هزار رای دومین رئیس‌جمهور ایران شد.
پنجمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در حال و هوایی برگزار شد که هم جنگ ۸ ساله پایان یافته بود و هم بنیانگذار جمهوری اسلا‌می ایران رحلت یافته بودند. آیت‌ا... خامنه‌ای به مقام رهبری رسیده بودند و در راستای تداوم حضور روحانیت در قدرت، علی اکبر‌هاشمی رفسنجانی با حمایت جامعه روحانیت مبارز تهران بررقیب نه‌چندان مشهور و قدرتمند خود عباس شیبانی پیروز شد. بعد از انقلا‌ب، شیبانی ۵ بار به نمایندگی از مردم تهران به مجلس راه پیدا کرد. با وجودی که او به لحاظ مشی سیاسی فردی اصولگرا بود ولی مورد احترام تمام جریان‌های حاضر در مجلس بود. ‌او به خاطر عضویتش در کمیسیون بهداشت مجلس همیشه پیگیر تخفیف هزینه بیمارستان‌ها برای محرومان بود. بسیاری از نمایندگان وقتی نامه‌ای از حوزه انتخابیه دریافت می‌کردند که در آن درخواست مساعدت برای بستری بیمارانشان در بیمارستان‌های خاص یا اعزام به خارج از کشور برای معالجه بودند آن را به شیبانی ارجاع می‌دادند چرا که اعتقاد داشتند اگر راه‌حلی برای کمک به آنها وجود داشته باشد شیبانی پیگیر خواهد بود. ‌دفاع شیبانی از مصدق هیچگاه از ذهن نمایندگان مجلس پنجم بیرون نمی‌رود.
وقتی یکی از نمایندگان سرشناس محافظه‌کار مجالس پنجم (سیدرضا تقوی)در نطقی به تخطئه شخصیت دکتر محمد مصدق پرداخت با گرفتن وقت ۳ دقیقه‌ای از یکی از نمایندگان به دفاع از شخصیت دکتر محمد مصدق پرداخت وخطاب به آن نماینده محافظه‌کار مجلس گفت:مصدق دو کار بزرگ را برای مملکت انجام داد؛ یکی اینکه به زنان حق رای داد و دیگری اینکه نفت را ملی کرد. اینگونه دفاع از مصدق در تاریخ مجلس پنجم بی‌سابقه بود. احترام ویژه شیبانی به مصدق و بازرگان در میان اصولگرایان یک استثنا به نظر می‌رسد. ‌با تشکیل خانه احزاب شیبانی از اعضای فعال این تشکل شد و چهار بار به عنوان عضو شورای مرکزی انتخاب شد و این نشان از جایگاه او در میان احزابی است که هر کدام گرایش‌های خود را دارا می‌باشند. ‌او هرچند به عنوان پیر اصولگرایان مطرح بوده است ولی هیچ وقت بر اساس تعلقات سیاسی وجناحی رای نمی‌داد وحتی چند بار از تشکل‌های اصلا‌ح طلب در جلسات خانه احزاب دفاع کرده که این خود نشان از اهتمام جدی او به جایگاه تحزب دارد. ‌
عضویت او در شورای شهر باعث شده که او امین‌ترین فرد شورا نسبت به مسوولا‌ن نظام باشد. در زمانی که در سومین دوره شورای شهر انتخاب شهردار با بن‌بست مواجه شده بود، رای سرنوشت‌ساز شیبانی بود که باعث شد قالیباف شهردار تهران بماند.

ایمان ابراهیم بای سلامی

منبع : روزنامه اعتماد ملی