پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا
درآمدی بر کارورزی
بر اساس ارزیابی بانك جهانی كه برای۱۹۲ كشور صورت گرفته، مشخص شده است كه سرمایه‌های تولیدی ۱۶% ، سرمایه‌های طبیعی ۲۰%، و سرمایه‌های انسانی حدود ۶۴% كل ثروت آنها را تشكیل می‌دهند. نسبت سرمایه‌های انسانی در كشورهای مختلف، متفاوت است و برای كشورهای پیشتاز صنعتی به حدود ۸۰% كل ثروت آنها بالغ می‌شود. در حالی كه در كشورهایی مثل ایران نقش آن تقلیل می‌یابد و درصد عمده را ثروت‌های طبیعی تشكیل می‌دهند.در كشورهای پیشرفتهٔ صنعتی مسائلی كه به نیروی كار و چگونگی فعالیت آنها مربوط می‌شوند همطراز با مسائل فناوری دارای اهمیت تلقی می‌شوند و در ساختار كلی سازمان به آن ها بسیار توجه می‌شود.انتقال از تمركز بر فناوری به تمركز بر انسان، روندی است كه اصطلاحاً به آن رویكرد انسان‌مدار اطلاق می‌شود، بدین معنا كه بشر، كانون تمامی پیشرفت‌ها و نوآوری‌ها تلقی می‌گردد.كارآموزی و كارورزی دو واژهٔ آشنا برای اكثر دانشجویان،بخصوص دانشجویان رشتهٔ كتابداری و اطلاع‌رسانی است.
شباهت این دو واژه تا حدی است كه حتی بسیاری از افراد آنها ر ا یكی می‌دانند و تفاوتی بین آن دو قائل نمی‌شوند و از هر دو عنوان برای یك منظور استفاده می‌كنند.در فرهنگ علوم كتابداری و اطلاع‌رسانی برای این دو واژه تعاریفی به شرح زیر ارائه شده است:
▪ كارآموزی: (۱) افزایش دادن مهارت‌ها، آگاهی‌ها و تجارب حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای كاركنان به منظور آماده ساختن آنان برای انجام وظایف خاص.
▪ كارورزی: (۲) دورهٔ خاص آموزش حرفه‌ای برنامه‌ریزی شده و تحت نظارت در كتابخانه یا مركز اطلاع‌رسانی.كارآموزی و كارورزی هر دو متمم و مكمل دروس نظری می‌باشند و چه بسا اهمیت یك كارورزی صحیح از دروس نظری بیشتر باشد و طبق نظر برخی از متخصصان این رشته، اثری كه تجربه‌های كارآموزی و كارورزی در آیندهٔ شغلی فرد می‌گذارند از نظریه‌های ارائه شده در پشت میز مؤثرتر است.
بر طبق تعاریف بالا، كارآموزی و كارورزی هر دو یك هدف مشترك را دنبال می‌كنند و آن، كسب مهارت و تجربه و به مرحل هٔ عمل رساندن اندوخته‌های نظری كلاس درس است. براساس بررسی‌هایی كه در این مطالعه صورت گرفته، اولین تفاوت كارآموزی با كارورزی جنبهٔ اختیاری یا اجباری بودن آن است. به این معنا كه در كارآموزی، كارآموز از طرف دانشگاه موظف به گذراندن ساعات مشخص كار عملی در كتابخانه است و در انتهای ترم نیز موظف به ارائهٔ نمرهٔ كارآموزی به دانشگاه است. این نمرهٔ نشان دهندهٔ میزان یادگیری و فعالیت كارآموز در كتابخانه است.اما در كارورزی، دانشجو با میل خود و بدون هیچ اجباری از طرف دانشگاه برای كسب تجربه و معلومات منحصر به فرد ، داوطلب حضور در كتابخانه یا مركز اطلاع‌رسانی می‌شود و این مؤسسه یا مركز اطلاع‌رسانی نیز موظف به ارائهٔ نمره یا حتی حقوق خاصی به كارورز نمی‌باشد.در این قسمت توجهتان را به مقولهٔ كارورزی، بخصوص در رشتهٔ اطلاع‌رسانی، كه تقریباً در كشور ما نادیده گرفته شده جلب می‌كنیم .
● كارورزی
اصل كلمه كاروزی به واژهٔ كارورز (۳) برمی‌گردد كه به فردی اطلاق می‌شود كه بلافاصله بعد از پایان دوران تحصیل صرفاً با هدف كسب در مؤسسه‌ای مشغول به كار می‌شود. در ایران این واژه تا حدی منحصر به دانشجویان رشته پزشكی شده كه به آنها «انترن» گفته می‌شود.قابل ذكر است كه در اكثر موارد مطالعه شده در این تحقیق، كارورزی برای افراد حالت اختیاری دارد. دوره كارورزی امكان و فرصتی برای آشنایی دانشجویان با محیط كار محسوب می‌شود كه نه تنها باعث افزایش قابلیت‌های آنان برای اشتغال در آینده می‌شود، بلكه به دلیل اختیاری بودن آن، به كارورزان قدرت انتخاب بیش‌تری در انجام وظایف ارائه شده می‌دهد تا بتوانند بهتر به علاقه‌مندی‌ها و گرایش‌های خود در زمینه‌های مختلف پی ببرند و نقاط ضعف و قوت كار خود را ارزیابی كنند.حضور در كتابخانه برای كارورز، برخورد با واقعیت‌ها را به دنبال دارد: مثلاً اصول نظری را كه اساس یك مصاحبه خوب را در بخش مرجع تشكیل می‌دهند می‌توان به بهترین شكل در كلاس تدریس كرد، اما روش‌های ارتباط واقعی را فقط از طریق تمرین و برخورد با مراجعه‌كننده می‌توان یاد گرفت و نهادینه كرد.در مرحلهٔ عمل است كه كارورز قادر به برقراری ارتباط كلامی و افزایش مهارت‌های ارتباطی كلامی و غیر كلامی می‌شود . آشنایی با منابع مرجع به خاطر نیازهای فوری و سرعت عمل داشتن در امر اطلاع‌رسانی، همه از مزایای حضور در كتابخانه محسوب می‌شوند.آشنایی با وظایف كاركنان بخشهای مختلف و نظم و انضباط حاكم بر محیط و ملموس شدن كار برای كارورزان، از دیگر جنبه‌های مثبت این قضیه است.برای روشن‌تر شدن برنامهٔ كارورزی در رشته كتابداری و اطلاع‌رسانی، اطلاعات مربوط به برنامهٔ كارورزی در تعدادی از دانشگاههای آمریكا (كه نشانی آنها در پی نوشت آمده) مورد بررسی قرار گرفت. در میان آنها، دو دانشگاه ایندیانا و میشیگان دارای برنامهٔ كامل‌تر و جامع‌تری هستند كه در ادامه، نگاهی اجمالی به برنامهٔ آنها داریم .
● برنامهٔ كارورزی در دانشگاه ایندیانا
پروژه كارورزی در این دانشگاه معمولاً برای یك ترم معادل با ۱۶ هفته برنامه‌ریزی شده است. در عین حال به این نكته توجه می‌شود كه كارورزی یك موقعیت حرفه‌ای نیمه وقت محسوب می‌شود كه نباید از هفته‌ای ۲۰ ساعت تجاوز كند. میانگین ساعات كار در هفته برای كارورز ۸ تا ۱۲ ساعت است. مصاحبه‌ای حدود یك ماه قبل از شروع كار با كارورز انجام می‌گیرد و رد یا قبول كارورز، با این مصاحبه مشخص می‌شود.در برنامهٔ كارورزی دانشگاه ایندیانا غیر از شخص كارورز، سه گروه دیگر دخالت مستقیم دارند:
۱) سرپرست یا ناظر (۴) :
نظارت كلی جریان كارورزی و انتخاب نوع وظیفهٔ ارائه شده به كارورز به عهدهٔ ناظر است و گزارش‌های و ارزیابی‌های ارائه شده در آخر ترم را نیز بررسی می‌كند. ناظر معمولاً دارای مدرك بالای تخصصی است و تجارب موفق سالهای قبل را به همراه خود دارد.
۲) راهنما (۵) :
راهنما معمولاً در جریان كارورزی قدم به قدم در پیشرفت كارها كارورز را همراهی می‌كند و كارورز در تمام مراحل از راهنمایی‌ها و انتقادات او استفاده می‌كند. در انتهای دوره نیز موظف به ارائهٔ گزارش از امر كارورزی است.
۳) هماهنگ كننده (۶) :
معمولاً وظیفه او هماهنگ كردن برنامهٔ كارورزی و تعیین ساعات مشخص برای كلی هٔ كارورزان است. می‌توان گفت كه هماهنگ‌كننده حلقهٔ ارتباطی بین كارورز، راهنما و ناظر است. هماهنگ‌كننده اغلب در پایان هر دورهٔ كارورزی تمام كارورزان را در یك محل جمع می‌كند تا ضمن جمع‌آوری گزارش‌ها، كارورزان تجارب دورهٔ كارورزی را با هم مبادله كنند.
● برنامهٔ كارورزی در كتابخانهٔ میشیگان
برنامهٔ زمانی در نظر گرفته شده برای كارورزان در كتابخان هٔ میشیگان ۳۲ ساعت است، ولی این برنامه بنابه درخواست و موافقت طرفین كاهش یا افزایش می‌یابد.در این كتابخانه بسته به توانمندی‌ها و علاقمندی‌های كارورزان وظایف متفاوتی بر عهدهٔ آنها گذاشته می‌شود، مانند اداره كردن میز امانت كتابخانه، پاسخ به نیازهای مراجعه‌كنندگان بخش مرجع.برای پذیرش كارورز، فرم درخواستی آماده شده كه تمام برنامهٔ كارورزی در آن به طور خلاصه بیان شده است. دانشجو بعد از تكمیل فرم آن را برای مسئولان امر ارسال می‌كند تا در صورت تأئید آنها، به عنوان كارورز در كتابخانه مشغول به كار شود.لازم به ذكر است كه شخصی كه مستقیماً در برنامهٔ كارورزی كتابخانه میشیگان فعالیت دارد شخص راهنما است و در پایان دوره هم كارورز و هم راهنما موظف به ارائهٔ گزارش از دورهٔ كارورزی هستند.در جمعبندی، ساعات رفت‌وآمد و غذا و ساعاتی كه كارورز در كتابخانه به مطالعهٔ اختصاصی مشغول بوده محسوب نمی‌شود ؛ یعنی تنها ساعاتی كه كارورز با راهنما مشغول یادگیری و كار است جزء ساعات كارورزی محسوب می‌شود.● كارآموزی و كارورزی در ایران
در ایران اكثر دانشجویان و اساتید به علت شباهت ظاهری این دو واژه، آن را یكی می‌دانند و تفاوتی بین آنها قائل نمی‌شوند و از دو عنوان برای یك منظور استفاده می‌كنند.
بر طبق مصوبهٔ آموزش عالی سابق، دانشجوی رشتهٔ كتابداری و اطلاع‌رسانی در مقطع لیسانس موظف به گذراندن ۹۵۲ ساعت كار عملی در كتابخانه و مراكز اطلاع‌رسانی هستند كه با عنوان كارآموزی بیان می‌شود. با این حال اكثر دانشجویان در عین مفید خواندن واحد كارآموزی، آن را خسته‌كننده می‌دانند و با این كه به ضرورت انجام آن واقف‌اند، به جای استفاده از آن به گرفتن نمره‌ای اكتفا می‌كنند. مشكلات كارآموزی دانشجویان كتابداری ر ا می‌توان به دو بخش زیر تقسیم كرد:
۱) مشكلات ناشی از دانشگاهها:
الف) عدم حضور استاد راهنما و عدم ارتباط وی با كتابخانه در حین كارآموزی:
حضور استاد راهنما موجب اهمیت بخشیدن به كار دانشجو خواهد شد و مدیران كتابخانه‌هارا نسبت به حضور دانشجو مسئولیت‌پذیر خواهد كرد.
ب) كمبود منابع اطلاعاتی:
یكسان نبودن منابع موجود در كتابخانه‌ها، امكان كسب تجربهٔ یكسان را برای دانشجویان هم‌رشته فراهم نمی‌كند؛ لذا سطح یادگیری دانشجو متفاوت خواهد بود.
ج) نحوهٔ ارزیابی كیفیت كارآموزی:
در اكثر مراكز دانشگاهی به میزان فراگیری و افزایش دانش عملی دانشجو در طی دورهٔ كارآموزی زیاد توجه نمی‌شود و ارائهٔ گزارش و دادن نمرهٔ بیشتر ، جنبهٔ رفع تكلیف به خود گرفته است.
۲) مشكلات ناشی از محیط كار كتابخانه:
الف) پذیرش:
اغلب دانشگاهها و كتابخانه‌های بزرگ معمولاً از پذیرش دانشجو خودداری می‌كنند، یا شرایطی قائل می‌شوند كه دانشجو ترجیح می‌دهد در كتابخانهٔ كوچك‌تر به كارآموزی بپردازد.
ب) حضور نداشتن مسئول خاصی برای راهنمایی دانشجویان در كتابخانه
ج) برخوردار نبودن دانشجویان از امكانات رفاهی
د) سایر مشكلات:
مانند نبود انگیزهٔ كافی در مدیران كتابخانه و ناآشنایی آنها با اهمیت كارآموزی
در زمینهٔ كارورزی در ایران بخصوص در رشتهٔ كتابداری و اطلاع‌رسانی برنامهٔ مدون و مصوبی وجود ندارد. البته ممكن است در بعضی از كتابخانه‌ها یا سازمان‌ها افرادی به طور مستقل این دوره را تجربه كرده باشند.
معاونت آموزشی و پژوهشی مركز اطلاع‌رسانی جهادكشاورزی اخیراً برنامهٔ كارورزی را در برنامه‌های آموزشی خود قرار داده است. این طرح كه از ابتكارات شخصی نشأت می‌گیرد به منظور انتقال تجربه به نسل جدید كتابدار و اطلاع‌رسان، و گزینش افراد مستعد برای آیندهٔ كاری سازمان شروع شده است.
با این كه مدت چندانی از اجرای این طرح نمی‌گذرد، گرایش كارورزان را به دنبال داشته است؛ به طوری كه بعد از گذشت مدتی ، تقاضا از جانب كارآموزان سازمان و دانشجویان دیگر برای گذراندن دورهٔ كارورزی صورت گرفت كه صرفاً هدف آنها كسب تجربه بود.مراحل پذیرش كارورز به این صورت است كه در اولین جلسه ، فرم ارزیابی مهارت‌های رایانه‌ای به زبان انگلیسی به كارورزان داده می‌شود تا هم مهارت‌های رایانه‌ای آنها (مخصوصاً تسلط به اینترنت كه لازمهٔ كار اطلاع‌رسانی است) و هم میزان تسلط بر زبان انگلیسی آنها محك زده شود. البته تسلط بر زبان انگلیسی در درجهٔ اول اهمیت قرار دارد .مرحلهٔ بعد، مصاحبهٔ شفاهی است كه توسط مسئول مربوطه با كارورز انجام می‌گیرد و در صورت تشخیص باصلاحیت داوطلب ، برای دورهٔ كارورزی پذیرفته می‌شود.در دورهٔ كارورزی بر روی مهارتهایی از دانشجویان تأكید می‌گردد كه در دانشگاهها كم‌تر به این مهارت‌ها توجه می‌شود.هم‌اكنون چهار نفر كارورز در مقاطع لیسانس و فوق‌لیسانس در مركز اطلاع‌رسانی جهاد تحت آموزش قرار دارند. در حال حاضر این طرح مراحل آغازین خود را طی می‌كند و هنوز برای اظهارنظر و اعلام نتیجه دربارهٔ آن زود است.
● ویژگی‌های یك برنامهٔ كارورزی (قواعد پیشنهادی):
▪ مدیریت:
برنامهٔ كارورزی باید از حمایت مدیر سازمان برخوردار باشد. اهداف و مقاصد كارورزی باید به طور مستقیم با هدف‌های بلندمدت سازمان مرتبط و از ابتدا برای همهٔ كاركنان واضح و مشخص باشند. حمایت از برنامهٔ كارورزی باید از طریق فراهم كردن نیروی انسانی و تخصیص بودجهٔ كافی نشان داده شود.
▪ داشتن راهكار و برنامهٔ صحیح:
یك كارورزی صحیح دارای برنامه‌ریزی منطقی با فرآیند و هدف مشخص است. برای اجرای این برنامه باید از همان ابتدا برای انتخاب كارورز، گزینشی مطابق با معیارهای از قبل تعیین شده داشت. بهتر است در اولین جلسهٔ آشنایی، اهداف كارورزی و انتظاراتی كه از كارورز در آن سازمان می‌رود به طور مشخص برای او تشریح شود.برای آشنا كردن كارورزان با اهداف سازمان و آشنایی آنها با قسمت‌های مختلف، برنامه‌های آموزشی ترتیب داده شود. همچنین سرپرست‌های كارورزان در قسمت‌های مختلف نیز باید.قبل از شروع دورهٔ كارورزی با وظایف و مسئولیت‌های خود آشنا شوند.در اواسط برنامهٔ كارورزی از كارورزان و ناظران آنها گزارشی از پیشرفت كار خواسته شود و در انتهای دوره نیز ارزیابی از پیشرفت كار عملی كارورزان به عمل آید. برنامهٔ كارورزی باید دارای سیاست تشویقی نیز باشد. یعنی در صورت مشاهده پیشرفت قابل توجه در كار، تشویقی برای كارورزان در نظر گرفته شود. این تشویق با توجه به امكانات آن سازمان می‌تواند به صورت‌های گوناگون ظاهر شود. مثلاً از طریق پرداخت حقوق یا از طریق پرداخت امكانات رفاهی آن سازمان در برنامهٔ كارورزی، باید هزینه‌های دو طرف كاملاً مشخص شده باشد.
▪ اعتبار داشتن دورهٔ كارورزی:
بهتر است در پایان دورهٔ كارورزی گواهی معتبری مبنی بر پشت سر گذاشتن دورهٔ آموزشی موفق در آن سازمان به كارآموز داده شود.
این گواهی هم سندی برای سابقهٔ كاری فرد محسوب می‌شود و بخت پیدا كردن شغل مناسب در سازمان‌های دیگر برای كارورز را افزایش می‌دهد.
▪ نوع وظایف:
برای محول كردن وظایف به كارورزان باید به نكات زیر توجه داشت:
الف) منصفانه بودن:
كاری كه به عهدهٔ كارورز گذاشته می‌شود باید به نفع دو طرف باشد، یعنی هم تا حدی كار آن سازمان انجام شود و هم كارورز در حین انجام كار، تجربه و مهارت كسب كند و كار ، حالت آموزشی داشته باشد. نكته‌ای كه در اینجا باید به آن اشاره كرد این است كه حضور كارورز در كتابخانه یا هر بخش دیگر به معنای محول كردن وظایف كاركنان كتابخانه به او نیست.همكاری كارورز تا آن اندازه كه با وظایف و بخشهای مختلف كتابخانه آشنا شود كافی است و باید از خسته كردن و دلزده كردن آنها با كارهای فشرده و تكراری كه بعضاً هیچ آموزشی را نیز در برنمی‌گیرند، پرهیز كرد.
ب) علاقهٔ كارورز:
قبل از شروع برنامهٔ كارورزی، بهتر است از میزان علاقهٔ كارورز به وظایف مختلف موجود در آن سازمان جویا شد و وظایفی را به او محول كرد كه قبلاً به آنها گرایش داشته . در این صورت هم بازده كار افزایش می‌یابد و هم كارورز، نقاط ضعف و قوت كار خویش را شناسایی می‌كند.
ج) میزان بار كاری:
بعضی افراد معتقدند كه با قرار دادن كارورز در محیطی از فشار و استرس می‌توان راندمان كار را افزایش داد. این روش تنها برای عدهٔ كمی از دانشجویان كاربرد دارد. وانگهی باید مراقب بود كه افزایش فشار محیط، نتیجهٔ معكوس ندهد.
د) جذابیت:
وظایف ارائه شده باید حتی‌الامكان برای كارورزان جذاب و جالب باشند و حس كنجكاوی آنها را برانگیزند. پیشنهاد می‌شود بعد از اعتماد به كار كارورزان، آنها را در یك گروه قرار داد. به این ترتیب هم نحوهٔ كار در یك گروه را فرا خواهند گرفت و هم حس رقابت و مبارزه‌جویی آنها تقویت می‌شود. به وجود آمدن رقابتی سالم و دوستانه باعث افزایش كیفیت وظایف و كارهای انجام شده می‌شود.
● مزایای پذیرش كارورز در سازمان‌ها و مؤسسات
مهم‌ترین مزیت پذیرش كارورز در یك سازمان، پایین آوردن هزینه‌های یك سازمان است؛ یعنی دسته‌ای از كارها درون سازمان انجام می‌شوند بدون این كه هزینهٔ زیادی برای سازمان در برداشته باشد. از دیگر مزایای مهم پذیرش كارورز این است كه سازمان‌ها با ارزیابی كار كارورزان و شناسایی نیروهای بااستعداد و آماده به كار می‌توانند با گزینش آنها، نیروی مجرب و آزموده‌شده‌ای را برای آیندهٔ سازمان خود فراهم كنند.
● نتیجه‌گیری
هیچ جانشینی برای تجربهٔ عملی وجود ندارد و كارورزی ابزاری است برای تبدیل زبان عمل به تجربه و تلاشی است برای ایجاد حلقه‌هایی بین محیط عملی و مراكز آموزشی. همانند دیگر پروژه‌ها، مدیریت اولین و مهم‌ترین عامل در شكل‌گیری یك برنامهٔ كارورزی مؤثر است . با برنامه‌ریزی صحیح می‌توان اهداف یك كارورزی را با اهداف یك سازمان درهم آمیخت و كارورزی را به عنوان یك راهكار در كنار نیروهای دیگر، برای حل برخی از مسائل درون سازمان به كار برد. البته در این میان نباید از حمایت كارورزان چشم‌پوشی كرد. در نتیجه، برنامه‌ریزی و هدایت دانشجویان در امر كارورزی نه تنها تضمین‌كنندهٔ آیندهٔ آنها خواهد بود، بلكه نیروی كار مناسبی را برای جامعهٔ فردا آماده خواهد كرد. آیا بهتر نیست به جای اتكا بر منابع طبیعی كه روزی پایان می‌پذیرند، به نیروهای انسانی اعتماد و اتكا كنیم و به پرورش نیروهای مستعد و مشتاقی بپردازیم كه به حقیقت، سرمایه‌های اصلی هر كشوری محسوب می‌شوند ؟
پی‌نوشت:
۱. Training
۲. Intership
۳. Intern
۴. Super visor
۵. Aol visor
۶. Cootdinator
منابع:
۱ـ سامانیان، مصیب. بررسی نظرات دانشجویان و مدرسان دروس عملی كتابداری دربارهٔ كمیت و كیفیت دروس عملی كارورزی در
دانشگاههای دولتی، ۱۳۷۷.
۲ـ براندین، رابرت. جایگاه كارورزی در تدریس مصاحبه مرجع، ترجمه رزا كیایی، ۱۳۷۲
۳- Emploger Internship Guidlines.
htttp://pccs.brooklyn. cuny.edu/emphndbk.htm.
۴- Fact Sheet on Internship Programs.
http://ww.Iibofmich.lib.mi.us/services/internshipfaq.htm/
۵- Research library Residency and Internship Programs.
http://www.arl.org/careers/residencies.html
۶- Internship Project in SAPCO
نادر نقشینه عضو هیئت علمی مركز اطلاع‌رسانی و خدمات علمی جهاد كشاورزی
سمیه اصل‌كیا دانشجوی كتابداری مقطع لیسانس دانشگاه شاهد كارورز معاونت پژوهشی مركز اطلاع‌رسانی و خدمات علمی جهادكشاورزی
۱. Training
۲. Intership
۳. Intern
۴. Super visor
۵. Aol visor
۶. Cootdinator
منابع:
۱ـ سامانیان، مصیب. بررسی نظرات دانشجویان و مدرسان دروس عملی كتابداری دربارهٔ كمیت و كیفیت دروس عملی كارورزی در
دانشگاههای دولتی، ۱۳۷۷.
۲ـ براندین، رابرت. جایگاه كارورزی در تدریس مصاحبه مرجع، ترجمه رزا كیایی، ۱۳۷۲
۳- Emploger Internship Guidlines.
htttp://pccs.brooklyn. cuny.edu/emphndbk.htm.
۴- Fact Sheet on Internship Programs.
http://ww.Iibofmich.lib.mi.us/services/internshipfaq.htm/
۵- Research library Residency and Internship Programs.
http://www.arl.org/careers/residencies.html
۶- Internship Project in SAPCO
نادر نقشینه عضو هیئت علمی مركز اطلاع‌رسانی و خدمات علمی جهاد كشاورزی
سمیه اصل‌كیا دانشجوی كتابداری مقطع لیسانس دانشگاه شاهد كارورز معاونت پژوهشی مركز اطلاع‌رسانی و خدمات علمی جهادكشاورزی
منبع : فصلنامه علوم اطلاع رسانی
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید بلیط هواپیما
ایران اسرائیل آمریکا روز معلم رهبر انقلاب معلمان مجلس شورای اسلامی بابک زنجانی مجلس خلیج فارس دولت دولت سیزدهم
زلزله تهران فضای مجازی شهرداری تهران سیل پلیس قوه قضاییه آموزش و پرورش بارش باران سلامت دستگیری وزارت بهداشت
قیمت خودرو خودرو بازار خودرو قیمت دلار قیمت طلا دلار بانک مرکزی سایپا ایران خودرو کارگران روز کارگر حقوق بازنشستگان
مسعود اسکویی تلویزیون رضا عطاران سریال سینمای ایران سینما فیلم دفاع مقدس رسانه ملی
دانشگاه علوم پزشکی انتخاب رشته مکزیک
رژیم صهیونیستی غزه جنگ غزه فلسطین چین روسیه حماس نوار غزه ترکیه عربستان یمن اوکراین
پرسپولیس فوتبال سپاهان استقلال تراکتور باشگاه استقلال لیگ برتر ایران رئال مادرید لیگ قهرمانان اروپا بایرن مونیخ لیگ برتر باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی همراه اول شبکه های اجتماعی دبی اینستاگرام تبلیغات اپل گوگل وزیر ارتباطات ناسا
خواب فشار خون کبد چرب کاهش وزن دیابت ویتامین قهوه داروخانه