در پناه آشپزخانه ایمن

در زمان‌های گذشته که هنوز خانه‌ها کوچک و آشپزخانه‌ها اوپن (open) نشده بودند، آشپزخانه‌ها در واقع نوعی اتاق نشیمن، اتاق عصرانه، محل گفت‌وگو و کانون اصلی زندگی به حساب می‌آمدند.
این روزها هم اگرچه آشپزخانه‌ها بسیاری از آن نقش‌ها را از دست داده‌اند، اما شاید به راحتی بتوان گفت که در میان تمام قسمت‌های خانه، آشپزخانه جایی است که افراد یک خانواده بیشتر از هر جای خانه در آن حضور دارند و از آن استفاده می‌کنند.
این مساله در مورد خانم‌های خانه‌دار بیشتر صدق می‌کند، به همین دلیل سلامت آشپزخانه و راحتی آن مساله‌ای است که نمی‌توان از کنار آن به همین سادگی گذشت.از طرفی با توجه به اینکه آشپزخانه مکانی است که فعالیت‌های آماده‌سازی مواد غذایی (نگهداری، شستن، خرد کردن و پختن) و نگهداری و شست‌وشو ظروف در آنجا انجام می‌شود، می‌توان گفت داشتن یک آشپزخانه سالم، تا حد زیادی سلامت افراد خانواده را تضمین می‌کند.
علاوه بر این وسایل برقی و گازسوزی که می‌توانند حادثه‌آفرین و خطرساز باشند، بیشتر در آشپزخانه نگهداری و استفاده می‌شوند به همین دلیل توجه به نکات ایمنی آشپزخانه در کنار سلامتی آن بسیار مهم و ضروری است. در این میان خانواده‌هایی که فرزندان کوچک دارند باید بیشتر از سایرین به این نکات توجه کنند.
● کارهای خطرناک
▪ معمولا کتری‌ها یا دو دسته ثابت در طرفین دارند یا یک دسته متحرک در وسط. اگر کتری شما از نوع اول است برای جلوگیری از سوختن دسته‌های پلاستیکی یا کائوچویی و همین طور جلوگیری از سوزاندن دست شما در هنگام بلند کردن (دسته‌های فلزی)، مراقب باشید که دسته روی شعله قرار نگیرد و دقت کنید که شعله را طوری تنظیم کنید که حرارت مستقیم آن به دسته‌ها نرسد. اگر کتری شما از نوع دوم ( دسته‌های کناری) است و شما کودکی در خانه دارید، دقت کنید به هیچ وجه دسته آن به سمت جلوی گاز نباشد. فرزند شما ممکن است از روی کنجکاوی دسته کتری را گرفته و بکشد، با این کار دچار سوختگی شدیدی خواهد شد.
▪ قبل از شروع کار در آشپزخانه هرگونه زیورآلاتی که ممکن است باز شود یا آسیب ببیند را در بیاورید.
▪ هیچ وقت برای کار در آشپزخانه لباس گشاد یا با آستین‌های آویزان نپوشید. زیرا ممکن است به وسیله‌ای گیر کرده و به شما، لباستان یا آن وسیله آسیب برساند. همین طور ممکن است بدون اینکه شما متوجه شوید، آتش بگیرد.
▪ برای جابه‌جا کردن اسباب و وسایل سنگین در آشپزخانه دقت کنید با رعایت روش‌های علمی‌ این کار را انجام دهید. برای بلند کردن ابتدا به حالت نشسته درآیید و از خم شدن و بلند کردن وسایل سنگین بپرهیزید. بهترین روش برای حمل اسباب سنگین، گرفتن آنها با دو دست در ارتفاع کمی ‌پایین‌تر از سینه است. بهتر است قبل از بلند کردن وسیله سنگین، مسیر حرکت و محل نهایی قرار دادن آن را مشخص کنید.
▪ اگر در حین کار چاقو از دست شما افتاد، به هیچ وجه تلاش نکنید که آن را روی هوا بگیرید. عقب بایستید و بعد آن را از قسمت دسته گرفته و از روی زمین بردارید.
▪ همیشه در کشوها و کابینت‌ها را پس از برداشتن یا گذاشتن وسیله مورد نظر ببندید.
▪ برای دسترسی به کابینت‌های با ارتفاع زیاد، از نردبان‌های تاشو یا صندلی استفاده کنید.از ایستادن روی کابینت‌ها و مکان‌های بی‌ثبات پرهیز کنید.
▪ هرگز ظروف و وسایل داغ را بدون اطلاع افراد دیگر داخل آشپزخانه روی میز یا کابینت قرار ندهید.
▪ مواد و وسایل قابل سوختن را از اطراف گاز و فر دور کنید. اگر اجاق گاز شما نزدیک پنجره است همیشه مراقب باشید باد شعله آن را خاموش نکند و بهتراست از پرده‌های کوتاه و از جنس نسوز استفاده کنید.
▪ همیشه راه خروجی آشپزخانه را باز بگذارید و آن را سد نکنید.
▪ هیچ وقت روی ماهیتابه‌ای که درون آن روغن سرخ کرده‌اید و هنوز داغ است یا آتش گرفته آب نریزید.
▪ در هنگام کار در آشپزخانه از دمپایی‌های پلاستیکی، که مانع سر خوردن شما می‌شود، استفاده کنید. توجه کنید که کف آشپزخانه ممکن است خیس شود و پای برهنه یا دمپایی‌های معمولی می‌توانند مقدمه یک شکستگی استخوان باشند.
▪ سعی کنید وقتی غذایی در حال پخته شدن است در آشپزخانه حضور داشته باشید؛ به خصوص در هنگام سرخ کردن غذاها.
▪ دستگیره و دستکش‌های خود را همیشه خشک نگه دارید. پارچه مرطوب زودتر و بیشتر گرما را منتقل می‌کند.
▪ وقتی درب قابلمه یا کتری را بر می‌دارید حتما دقت کنید که سر و صورت خود را از آن دور نگه دارید. سوختگی با بخار از بدترین انواع سوختگی است.
▪ از وسایل برقی در کنار سینک ظرفشویی یا با دستان خیس استفاده نکنید. شوک الکتریکی خطر جدی است که شما را تهدید می‌کند.
▪ وقتی در کنسرو را باز می‌کنید یا با روکش‌های آلومینیومی‌کار می‌کنید، مراقب باشید که دست خود را نبرید. به هیچ وجه یک کنسرو با در باز شده را داخل یخچال قرار ندهید، این کار ممکن است باعث جراحت دستی شود که برای ناخنک به یخچال وارد شده است.
▪ هیچ وقت وسیله یا دست خود را داخل مخلوط کن، آبمیوه‌گیری یا خرد کن نکنید. در صورت لزوم قبلا وسیله را از برق بکشید و با احتیاط کامل این کار را انجام دهید.
● وسایل خطرساز
▪ همه وسایل داغ و سنگین آشپزخانه را از دسترس کودکان خود (با احتساب اینکه ممکن است از صندلی هم برای رسیدن به وسیله موردنظر استفاده کنند) دور نگه دارید. دقت کنید زمانی که فر روشن است کودکان به آن نزدیک نشوند.
▪ به علت وجود اشعه‌های مضر، حتی‌المقدور از مایکروفر در حال کار فاصله بگیرید.
▪ دقت کنید ظروفی را که با رنگ‌های نقره‌ای و طلایی تزئین شده‌اند در مایکروفر قرار ندهید. به‌طور کلی قبل از قرار دادن هر ظرفی داخل مایکروفر از مناسب بودن آن ظرف به این منظور اطمینان حاصل کنید.
▪ قرار دادن تخم‌مرغ و ظروف کاملا دربسته که هیچ منفذی ندارند در داخل مایکروفر می‌توانند باعث انفجار شود.
▪ برای گرم کردن شیر نوزاد به هیچ وجه از مایکروفر استفاده نکنید، زیرا دمای بدنه ظرف حاوی شیر ازخود شیر کمتر است و ممکن است در دمایی که به نظر شما مناسب است، دهان کودک شما بسوزد.
▪ پریزهای آشپزخانه را با سرپوش‌های پلاستیکی مناسب ببندید تا خطرات ناشی از برق گرفتگی کودکان و استفاده بی‌اجازه آنها از وسایل برقی خطرناک مانند چرخ گوشت، همزن و... کاهش یابد.
▪ چاقوها معمولا از ضروری‌ترین و مفیدترین وسایل آشپزخانه هستند، ولی در عین حال خطرناکند. همیشه برای استفاده از چاقو دقت کنید که با فاصله از بدن و روی یک سطح مناسب (تخته مخصوص) انجام شود.
▪ هیچ وقت چاقو را در ظرف یا سینک ظرفشویی محتوی آب رها نکنید. این کار می‌تواند به کسی که از وجود آن خبر ندارد آسیب برساند.
▪ روش و مکان صحیح نگهداری چاقو، به صورت خوابیده و دور از لبه‌های کابینت است.
▪ بهتر است همیشه آشپزخانه خود را مرتب نگه دارید. در این صورت نه تنها همه چیز به راحتی در دسترس شما قرار می‌گیرد و از جای همه چیز اطلاع دارید، بلکه از افتادن آنها هم جلوگیری می‌شود.
▪ آشپزخانه پر از لبه‌های تیز و برنده، ظروف و وسایل داغ، آتش، ظروف و لوازم شکستنی و قابل سوختن، روغن‌ها و اسیدها و چیزهای خطرناک دیگری است؛ بنابراین از افراد خانواده بخواهید در این محیط بیش از اندازه رفت‌وآمد نکنند و در زمان حضور بچه‌ها هم مراقب آنها باشید.
▪ در هنگام کار با فر دقت کنید شعله آن خاموش نشود. اگر خاموش شده بود در فر را باز کرده و ابتدا صبر کنید تا گاز خارج شود و سپس دوباره آن را روشن کنید. تا زمانی که گاز به‌طور کامل از آشپزخانه خارج نشده به کلید‌های برق و وسایل برقی دست نزنید.
▪ بعد از اتمام کار و قبل از ترک آشپزخانه، از خاموش بودن فر و اجاق گاز اطمینان حاصل کنید.
▪ وضعیت اتصال به زمین (برای تخلیه الکتریسیته ساکن) وسایل برقی آشپزخانه را حتما در هنگام نصب بررسی کنید. همین طور مسیر قرارگیری سیم وسایل برقی را کنترل کنید که در معرض حرارت نبوده و به چیزی گیر نکنند.
▪ زدن همزمان دوشاخه‌های وسایل برقی مختلف به پریز توسط سه راهی، می‌تواند منجر به آتش‌سوزی شود.
● راز آشپزخانه تمیز و ایمن
▪ دستمال‌های نظافت و گردگیری به دلیل اینکه معمولا مرطوب هستند، علاوه بر اینکه بوی بدی می‌گیرند، محل مناسبی برای رشد میکروارگانیسم‌ها هستند و با تمیز کردن سطح میز غذاخوری یا روی کابینت‌ها، می‌توانند باعث انتقال و ایجاد انواع بیماری‌ها شوند. برای جلوگیری از این مشکل بهتر است دستمال‌های آشپزخانه را بعد از استفاده کاملا شسته و در معرض نور آفتاب خشک کنید.
▪ همیشه قبل از شروع کار در آشپزخانه دستان خود را بشویید. همینطور بهتر است در حین انجام کار نیز در فواصل مناسب دست‌های خود را بشویید.
▪ برای کار کردن در آشپزخانه به دلیل تماس مستقیم دستان شما با مواد خوراکی همیشه از تمیز بودن ناخن‌های خود مطمئن باشید.
▪ اگر دستان شما جراحتی دارد حتما قبل از شروع کار با پانسمان ضدآب آن را ببندید و پس از اتمام کارتان در آشپزخانه هم پانسمان را عوض کنید.
▪ همیشه در هنگام کار در آشپزخانه از کلاه استفاده کنید یا موهایتان را پشت سرتان ببندید.
▪ همیشه چاقوها را تمیز و تیز نگه دارید. دسته چاقو و ابزار مانند آن محل مناسبی برای رشد میکروب‌هاست. بعد از انجام کار آن را شسته و خشک کنید و در محل نگهداری چاقوها بگذارید.
▪ بهتر است در هنگام آشپزی، در قابلمه را روی نگهدارنده‌های مخصوص قرار دهید یا از پشت روی سطح کابینت بگذارید چون در قابلمه به‌طور مستقیم با مواد خوراکی در تماس است و آلودگی سطوح مختلف را به موادغذایی منتقل می‌کند.
▪ موادغذایی را قبل از خرد کردن بشویید.
▪ سطوحی که موادغذایی روی آنها قرار می‌گیرند را همیشه تمیز نگه دارید.
▪ قبل از باز کردن در کنسروها، آنها را با دقت بشویید و بجوشانید.
▪ در زمانیکه برق قطع شده است، حتی‌الامکان در یخچال و فریزر را باز نکنید تا موادغذایی داخل آنها برای مدت بیشتری سالم بمانند. مواد غذایی داخل فریزر بدون برق اگر در آن اصلا باز نشود، بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت (بسته به نوع فریزر)، منجمد می‌مانند. هرگونه غذای پخته شده یا باید بلافاصله مصرف شود یا دور ریخته شود.

سحر عطری‌پور

منبع : روزنامه تهران امروز