راه ابریشم گازی

بالاخره پس از سالها پی گیری و برگزاری جلسات گوناگون و کش و قوس های فراوان، قرارداد صادرات و انتقال گاز ایران به کشور پاکستان و پس از آن به دیگر کشورهای شرق آسیا در حضور رؤسای جمهور دو کشور ایران و پاکستان به امضا رسید. امضای قرارداد مذکورکه مذاکرات اولیه آن از سال‌ها پیش آغاز شده بود از بسیاری از جهات برای کشور ایران دارای اهمیت است، گرچه ممکن است به ظاهر در ابتدا این طرح از نظر اقتصادی و هزینه‌های مورد نیاز مقرون به صرفه در نظر نیاید، آنهم به دلیل هزینه بسیار زیادی که جهت احداث خط لوله ۱۱۰۰ کیلومتری در داخل ایران نیاز دارد! لیکن مطمئناً پس از پایان عملیات لوله‌گذاری و ارسال گاز از میدان گازی پارس جنوبی (عسلویه ) به استانهای شرقی کشور شامل استانهای هرمزگان و سیستان و بلوچستان از طریق خط لوله هفتم، ثمرات بسیار گرانقدری در داخل کشور از جهت گازرسانی به این مناطق محروم در پی خواهد داشت.
- آنچه کاملاً روشن است نقش بسیار مهم و حیاتی میدان گازی پارس جنوبی در توسعه داخلی کشور و تأمین کننده انرژی پاک، مطمئن و سرشار از سود در دراز مدت برای کشورهای همسایه شرقی و غربی ایران می‌باشد.
وجود بیش از ۱۸ میلیارد بشکه میعانات گازی و ۱۴ تریلیون متر‌مکعب گاز طبیعی در بخش متعلق به ایران میدان گازی پارس جنوبی، که شامل بیش از ۸% از کل گاز جهان می‌باشد در بازار انرژی کنونی جهان که با چالشهای فراوانی ازنظر تأمین انرژی و سوختهای فسیلی بالا رفتن هزینه‌های استخراج،‌حمل و نقل، جابجایی و بسیاری مسائل دیگر که هم‌اکنون وجود دارد، از اهمیت به سزایی برای جهان و به خصوص کشورهای همسایه ایران برخوردار است.
ایران اسلامی به واسطه رشد سریع توسعه میدان گازی پارس جنوبی در بلوکهای مختلف آن و همچنین وجود ذخایر عظیم گازی در میادین گازی مستقل پارس شمالی و گلشن و فردوسی که هر سه نزدیک به پارس جنوبی و واقع در خلیج فارس می‌باشند می‌تواند و باید نقش بسیار مهمی از نظرژئوپلیتیکی و استراتژیکی در منطقه خاورمیانه، اروپا و شرق آسیا و حتی کشورهای همسایه شمالی و آسیای میانه ایفا نماید. در آینده ای نه چندان دور شاهراه حیاتی انرژی دنیا از طریق ایران خواهد بود، به صورتی که با انتقال گاز از غرب کشور به کشور ترکیه می‌توان به تمام اروپا گاز را صادر نمود، از سوی دیگر از طریق خط لوله هفتم و مرزهای شرقی و عبور از کشور پاکستان می‌توان گاز را به عنوان ماده ای حیات بخش برای مصارف مورد نیاز صنایع کشورهای افغانستان، هندوستان و حتی چین ارسال کرد این حالت در شمال کشور نیز قابل دسترسی و انجام است. بنابراین نقش پراهمیت ایران اسلامی به عنوان تأمین کننده انرژی دنیا برای همگان کاملاً‌ روشن است.
کاملاً‌ واضح است که دولت هندوستان گرچه در مذاکرات سه جانبه «خط لوله صلح» مابین ایران، پاکستان و افغانستان حضور پیدا نکرد لیکن دورادور همه جریانات و اتفاقاتی که در پیرامون این جریان خجسته افتاده است را طی چند روز اخیر کاملاً‌ رصد و تحلیل خواهد کرد، چرا که گاز ایران به عنوان محصولی مطمئن و قابل اتکا خواهد توانست انرژی مورد نیاز صنایع و مصارف خانگی کشورهای پرجمعیت ورو به رشد همسایگان شرقی را تا شرق آسیا تأمین نماید.
- قراردادی که روز یکشنبه سوم خرداد هشتادو هشت ما بین ایران و پاکستان به امضا رسید اجرایی شدن عملیات احداث خط لوله صلح از عسلویه تا ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان به طول بیش از ۱۱۰۰ کیلومتر و پس از آن احداث ۱۰۰۰ کیلومتر خط لوله تا درون کشور پاکستان و در صورت مشارکت هند احداث بیش از ۶۰۰ کیلومتر خط لوله توسط آن کشور جهت دریافت و انتقال گازمی‌باشد. این قرارداد زمانی حدود ۵/۴ ساله را برای طراحی،‌ ساخت و احداث خط لوله مذکور مشخص نموده است که پس از آن ایران روزانه بیش از ۵/۲۱ میلیون متر مکعب گاز را از عسلویه به پاکستان صادر خواهد کرد و پیش بینی می‌شود تا پایان طرح و تکمیل آن و درخواست کشور هند ۱۵۰ میلیون متر مکعب گاز از میدان گازی پارس جنوبی به پاکستان و هند صادر گردد.
بدون تردید تلاش برای احداث بیش از ۲۷۰۰ کیلومتر خط لوله ۵۶ اینچی اقدامی بسیار بزرگ و درخور تقدیر است چرا که میادین گازی مشترک و مستقل داخلی، قابلیت و توانایی تامین انرژی مورد نیاز کشورهای همسایه را به خوبی داراهستند و این امر در توسعه آنها مؤثر خواهد بود.
احداث « خط لوله صلح » بدون شک دارای مزایای گوناگونی از جمله موارد زیر می‌باشد:
▪ از نظر اقتصادی:
قابلیت تأمین گاز روزانه ۱۵۰ میلیون متر‌مکعب و حتی بیش از آن توسط طرحهای توسعه‌ای پارس جنوبی و انتقال بدون مشکل آن تا مرز پاکستان یکی از مزایای این طرح است. ایجاد اشتغال،‌ توسعه صنایع مورد نیاز جهت ساخت خط لوله و احداث آن، احداث مراکز تقویت فشار گاز و تجهیزات وابسته به آن نیز از مزایای این طرح خواهد بود.
▪ از نظر سیاسی:
اجرای این طرح عظیم از نظر سیاسی دارای اهمیت بسیار ویژه و استراتژیکی برای هر سه کشور ایران، پاکستان و افغانستان و همچنین هندوستان می‌باشد. چرا که تامین انرژی ارزان و قابل دسترس در دراز مدت، همواره یکی از دغدغه‌های کشورهای همسایه ایران بوده و خواهد بود و ایران با پی‌گیری و اجرای این طرح می‌تواند نقش بسیار مهمی درمنطقه ایفا نماید.
▪ از نظر اجتماعی و فرهنگی:
اجرای طرح مذکور می‌تواند باعث نزدیکی بیشتر کشورهای همسایه به یکدیگر و در نتیجه منجر به تبادلات فرهنگی و اجتماعی گوناگون و ایجاد اشتغال جدید در کشورهای مذکور و .... بشود.
▪ چالشهای پیش رو:
طرح مذکور علاوه بر مزایایی که در پی خواهد داشت برای به نتیجه رسیدن بایستی بتواند از پس چالشهای گوناگونی از جمله مشکلات سیاسی مابین هند و پاکستان،‌ مشکلات داخلی کشور افغانستان و لزوم ایجاد امنیت طرح انتقال گاز و مهمتر از همه عدم نگاه مثبت کشورهای سلطه گر جهان به این طرح برآید. چرا که با اجرایی شدن طرح « خط لوله صلح » ایران نقش بسیار مهمتری نسبت به قبل از نظر تأمین انرژی در منطقه پیدا خواهد کرد که این امر باب میل بسیاری از کشورهای سلطه جوی جهان نیست!
▪ به هر روی نگاه مثبت کشورهای پاکستان وافغانستان و تمایل کشور هندوستان به پی‌گیری و اجرای طرح مذکور در آینده‌ای نه چندان دور خواهد توانست مشکلات و چالشهای پیش رو را از میان برداشته و با اجرای آن برای زمانی طولانی دغدغه تأمین گاز وانرژی را نداشته باشند.
از سوی دیگر باید امیدوار باشیم با گذر خط لوله هفتم از استانهای جنوب شرقی کشور گام مهمّی در راستای محرومیت‌زدایی و توسعه استانهای مذکور نیز برداشته شود.

مجید بوجارزاده
کارشناس ارشد ارتباطات