بناها و یادمان‌های تاریخی ، استان مرکزی

محدوده كنونی استان مركزی یكی از كانون‌های كهن استقرار تمدن در فلات قاره ایران است كه آثار تاریخی متعددی را در خود جای داده است. این آثار به دوران مختلف ماقبل تاریخ تا دوره معاصر تعلق دارند، و به دو گروه عمده تقسیم می‌شوند:
گروه اول : مشتمل بر تپه‌ها و محوطه‌های باستانی است كه به جز چند مورد، همگی در اطراف شهرستان ساوه واقع شده‌اند. این تپه‌ها آثاری از دوره‌های ماقبل تاریخی، پارتی، ساسانی‌ و دوره‌های اسلامی را در خود چای داده‌اند.
گروه دوم : بناهای تاریخی بازمانده از دوران‌های بسیار قدیم سلوكی و ساسانی تا آثار اواخر قاجاریه را در بر می‌گیرند. كهن‌ترین این آثار معبد سلوكی است و متأخرترین آن‌ها مجموعه بازار، حمام چهارفصل و راسته بازار اراك هستند كه به دوره قاجار تعلق دارند. این بناها عمدتاً در دوره‌های سلجوقی، صفوی، زندیه‌ و قاجار احداث شده‌اند كه بعضی از آن‌ها در خطر از بین رفتن قرار دارند. در میان این آثار تعدادی اماكن مذهبی از جمله بقعه‌ها، مساجد و مناره‌ها وجود دارد. سایر آثار و ابنیه تاریخی شامل كاروانسرا، آب‌‌انبارها، گنبد، پل و حمام است.
مهم‌ترین آثار و ابنیه استان كه می‌توانند مورد توجه ایرانگردان و جهانگردان قرار گیرند عبارتند از :