شنبه, ۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 27 April, 2024
مجله ویستا
حمد در قرآن
در قرآن كریم كلمه مباركه "الحمدللّه"، به تعداد سالهای نبوّت نبیاكرم(ص)، ۲۳ بار تكرار شده است. و از یكصد و چهارده سوره قرآن مجید ۵ سوره با الحمدللّه آغاز میشود. حمد به عنوان عبادت برگزیده خداوند در قرآن كریم از ویژگی خاص و جایگاهی والا برخوردار است. از اینرو خداوند انسانهای شایسته را به انجام آن ترغیب كرده است. هر چند در قرآن كریم واژههای "الحمدللّه"، "له الحمد"، "بحمد ربك"، "بحمد ربهم" و "نسبّح بحمدك" به كار رفته است، اما كلمه مباركه "الحمدللّه" جایگاهی ویژه دارد. حضرت امام خمینی(ره) میفرماید:"الحمدللّه یعنی، جمیع انواع ستایشها مختص به ذات مقدس الوهیت است. ... چون حمد در مقابل نعمت و انعام و احسان است و منعمی جز حق در دار تحقق نیست، [پس [جمیع محامد مختص او است ..."۱ بدان كه كلمه شریفه الحمدللّه ...، از كلمات جامعهای است كه اگر كسی به لطایف و حقایق آن، حق را به آن تحمید كند، حق حمد را آن قدر كه در خور طاقت بشریت است، بجا آورده ... از رسول خدا(ص) روایت شده كه "قول بنده كه میگوید الحمدللّه سنگینتر است در میزانش از هفت آسمان و زمین."۲ و هم از آن حضرت منقول است كه اگر خداوند عطا كند جمیع دنیا را به بندهای از بندگانش پس از آن بگوید آن بنده: الحمدللّه، آن كه او گفته، افضل است از آنچه به او عطا شده و هم از آن حضرت روایت شده كه "هیچ چیز محبوبتر پیش خدا نیست از قول قائل الحمدللّه، و از آن جهت خداوند بر آن، بر خود ثنا گفته"۳ در قرآن كریم كلمه مباركه "الحمدللّه"، به تعداد سالهای نبوّت نبیاكرم(ص)، ۲۳ بار تكرار شده است. و از یكصد و چهارده سوره قرآن مجید ۵ سوره با الحمدللّه آغاز میشود. سورههایی كه با حمد آغاز میشوند عبارتند از:
۱ ـ سوره اوّل قرآن كریم. "اَلْحَمْدُللّهِ رَبِّ الْعالَمین" رسول اكرم(ص) فرمود: "قسم به كسی كه جانم در دست اوست، در تورات و انجیل و زبور و حتی در خود قرآن مانند این سوره نیست. این سوره امّالكتاب و سبع مثانی است و این سوره بین خدا و بندهاش تقسیم شده است و برای بنده است، آنچه بخواهد".۴
۲ ـ سوره مباركه انعام؛ "اَلْحَمْدُللّهِ الَّذی خَلَقَ السَّمواتِ وَ الاَرْضَ وَ جَعَلَ الظُّلُماتِ وَ النُّورِ ثُمَّ الَّذینَ كَفرُوا بِرَبِّهِمْ یَعْدِلُون" ستایش خدای یكتاراست كه آسمان و زمین را آفرید و روشنی و تاریكی را مقرر داشت، باز كافران به خدای خود شرك میآورند. در این آیه، صفت خلاق بودن باری تعالی یادآوری شده است، صفتی كه شایسته حمد است. برای آگاهی از فضیلت این آیات به "فضایل و آثار سورهها" نوشته آقای عباس عزیزی رجوع كنید.۵ الحمدللّه یعنی، جمیع انواع ستایشها مختص به ذات مقدس الوهیت است. كلمه مباركه "الحمدللّه"، به تعداد سالهای نبوّت نبیاكرم(ص)، ۲۳ بار تكرار شده است.
۳ ـ سوره مباركه كهف؛ "اَلْحَمْدُللّهِ الَّذی أَنْزَلْ عَلَی عَبْدِهِ الْكِتابَ وَ لَمْ یَجْعَلْ لَّهُ عِوَجَا" ستایش و سپاس مخصوص خداست كه بر بنده خود (حضرت محمد(ص)) این كتاب بزرگ قرآن را نازل كرد و در آن هیچ نقص و كجی ننهاد.
در این آیه خداوند به خاطر نزول قرآن حمد شده است.
۴ ـ سوره مباركه سباء؛ "اَلْحَمْدُللّهِ الَّذی لَهُ ما فِی السَّمَواتِ وَ ما فِی الاَرْض و لَهُ الحمد فی الأَخِرَهٔ و هو الحكیم الخبیر" ستایش و سپاس مخصوص خداست كه هر آنچه در آسمانها و زمین است، همه ملك اوست و در عالم آخرت نیز سپاس مخصوص خداست و او به نظم آفرینش حكیم و به همه امور عالم آگاه است.
بنابراین حمد الهی عبادتی است كه در آخرت نیز بهشتیان آن را انجام میدهند. امام صادق(ع) فرمود: "دو سوره در قرآن مجید پشت سر هم قرار دارد: سوره سبأ ، سوره فاطر، كه با الحمدللّه آغاز میشود، هر كس آنها را در شب بخواند، خداوند او را در كنف حمایت خود حفظ میكند و هر كس در روز بخواند، ناراحتی به او نمیرسد و آنقدر خدا خیر دنیا و آخرت به او میبخشد كه بر قلب كسی خطور نكرده و آرزوی كسی به آن نرسیده است."۶
۵ ـ سوره مباركه فاطر: "اَلْحَمْدُللّهِ فاطِرِ السَّمَواتِ وَ الأَرْضِ جاعِلِ المَلائِكهِٔ رُسُلاً أُولِی اَجْنِحَهٍٔ مَّثْنَی وَ ثُلاثَ وَ رُباع یَزِیُد فِی الخَلْقِ ما یَشَآءُ اِنَّ اللّهَ عَلی كُلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ" سپاس خدایی را است كه آفریننده آسمانها و زمین است و فرشتگان را رسول پیمبران خود گردانید و دارای دو و سه و چهار بال و پر (قدرت) قرار داد و هر چه بخواهد در آفرینش میافزاید كه خدا بر هر چیز قادر است. جاهای دیگری كه الحمدللّه در قرآن یادآوری شده است عبارتند از:
۱ ـ نابودی ظالمان "فَقُطِعَ دَابِرُ الْقَومِ الَّذینَ ظَلَمُوا و الحمدللّهِ رَبِّ العالمین" پس به كیفر ستمگری ریشه گروه ظالمان كنده شد و ستایش خدای را كه پروردگار جهانیان است(انعام / ۴۵)
۲ ـ در مقابل هدایت "الحمدُللّهِ الَّذِی هَدَانا لِهذا و ما كُنّا لِنَهْتَدِیَ لَوْلا أن هَدانا اللّه" (بهشتیان گویند): ستایش خدای را كه ما را بر این مقام رهنمایی كرد كه اگر هدایت و لطف الهی نبود، ما بخود در این مقام راه نمییافتیم(اعراف / ۴۳)
۳ ـ آخرین سخن "وَ آخِرُ دَعْواهُمْ اَنِ الْحَمدُللّهِ رَبِّ العالمین" [بهشتیان [آخرین سخنشان ذكر اوصاف پروردگار عالمیان است.(یونس / ۱۰)
۴ ـ شكر بر اجابت دعا "الحمدللّه الَّذی وَهَبَ لِی عَلَی الِكبَرِ إسماعِیلَ و إسحَاقَ إنَّ رَبِّی لسمیع الدّعَآء" ستایش خدای راست كه به من در زمان پیری دو فرزندم، اسماعیل و اسحاق، را عطا فرمود كه پروردگار من البته دعای بندگان را خواهد شنید.(ابراهیم / ۳۹)
۵ ـ در مقابل نعمت "اَلْحمُدِللّهِ، بَلْ اَكْثَرُهُمْ لا یَعْلَمُونَ" ستایش مخصوص خداست ولی اكثر مردم آگاه نیستند.
(نحل / ۷۵ )، (لقمان / ۲۵) و (زمر / ۲۹)
۶ ـ "وَ قَالُوا الحَمْدُللّهِ الَّذی اَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ" (بهشتیان) گویند: حمد خدا را كه حزن و اندوه ما را بِبُرد ...(فاطر / ۳۴)
۷ ـ بر صدق وعده "و قالُوا الحَمْدُللّهِ الَّذِی صَدَقَنَا وَعْدَهُ وَ أَوْرَثَنَا الأَرْضَ نَتَبَّوأُ مِنَ الجَنَّهِٔ حَیْثُ نَشَآءُ" (بهشتیان) گویند: ستایش خدای را كه وعده لطف و رحمتش را بر ما محقق فرمود و ما را وارث همه سرزمین بهشت گردانید تا هر جای آن بخواهیم منزل گزینیم.(زمر / ۷۴)
حمد الهی عبادتی است كه در آخرت نیز بهشتیان آن را انجام میدهند.
دو سوره در قرآن مجید پشت سر هم قرار دارد: سوره سبأ ، سوره فاطر، كه با الحمدللّه آغاز میشود، هر كس آنها را در شب بخواند، خداوند او را در كنف حمایت خود حفظ میكند.
۸ ـ بعد از نجات "فإذا اسْتَوَیْتَ أَنْتَ و مَنْ مَّعَكَ عَلَی الفُلْكِ فَقُلِ الحَمْدُللّهِ الَّذِی نَجَّانَا من القَوْمِ الظَّالِمینَ" پس چون تو (ای نوح) با همراهانت در كشتی نشستی بگو؛ ستایش خدای را كه ما را از ظلم ستمكاران عالم نجات داد.(مؤمنون / ۲۸)
۹ ـ شكرانه دانش "وَ لَقَدَْ ءَاتَیْنَا داوُدَ و سُلَیْمانَ عِلْما وَ قالا اَلْحَمْدُللّهِ الَّذی فَضَّلَنَا عَلی كَثِیرٍ مِّنْ عِبادِهِ الْمُؤْمِنینَ" و همانا ما به داود و سلیمان مقام دانش عطا كردیم كه (به شكرانه آن) گفتند؛ ستایش و سپاس خدای را كه ما را بر بسیاری از بندگان با ایمانش فضیلت و برتری عطا فرمود.(نمل / ۱۵)
پاورقیها:
۱ ـ آداب الصلوهٔ (آداب نماز) امام خمینی، ص ۲۵۱، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، ۱۳۷۳.
۲ ـ همان، ص ۲۵۷ به نقل از مستدرك الوسائل، ج ۵، ص ۳۱۴، مؤسسه آل البیت(ع).
۳ ـ همان، ص ۲۵۷.
۴ ـ فضایل و آثار قرائت سورهها، عباس عزیزی، ص ۱۸، انتشارات ارم، ۱۳۷۴ هـ .ش.
۵ ـ همان، ص ۲۸.
۶ ـ همان، ص ۵۳.
منبع:نشریه فرهنگ كوثر ، شماره ۱۳
نویسنده:اسماعیل محمدی كرمانشاهی
منبع : خبرگزاری فارس
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
ایران مجلس شورای اسلامی مجلس حجاب دولت دولت سیزدهم رئیسی رئیس جمهور سیدابراهیم رئیسی گشت ارشاد توماج صالحی جمهوری اسلامی ایران
تهران قتل شهرداری تهران سیل کنکور هواشناسی وزارت بهداشت پلیس سلامت سازمان سنجش زنان سازمان هواشناسی
قیمت دلار قیمت خودرو خودرو بازار خودرو دلار قیمت طلا مسکن سایپا بانک مرکزی ارز ایران خودرو تورم
سینمای ایران سینما کیومرث پوراحمد سریال پایتخت سریال تلویزیون موسیقی رهبر انقلاب قرآن کریم فیلم ترانه علیدوستی مهران مدیری
کنکور ۱۴۰۳ اینترنت عبدالرسول پورعباس
اسرائیل رژیم صهیونیستی آمریکا فلسطین غزه جنگ غزه روسیه چین حماس اوکراین ترکیه ایالات متحده آمریکا
فوتبال پرسپولیس استقلال جام حذفی آلومینیوم اراک فوتسال بازی تیم ملی فوتسال ایران تراکتور باشگاه پرسپولیس بارسلونا سپاهان
هوش مصنوعی سرطان نخبگان سامسونگ اپل فناوری ناسا الماس بنیاد ملی نخبگان مریخ ربات
سازمان غذا و دارو کاهش وزن بارداری هندوانه مالاریا آلزایمر زوال عقل