مک دونالدیسم

فرهنگ «فست‌فود» در جهان صنعتی پا به پای رشد این جوامع و رواج زندگی مدرن رشد یافت، حضور زنان در عرصه اجتماع و غیبت آنان از آشپزخانه نیز این حضور را تسهیل کرد.
اگر نماد «فست‌فود» را در قرن بیستم مک دونالد بدانیم، از رشد انفجاری این رستوران‌های رنجیره‌ای در گوشه و کنار دنیا حتما خبرهایی شنیده‌اید. این رستوران‌های زنجیره‌ای به همت مدیریت علمی و ارایه خدمات مناسب توانستند سود سرشار و هنگفتی نیز از آن خود کنند. نقش رنگ‌ها، طراحی‌های فضای داخلی رستوران تا کارکنان آراسته و غذاهای خوش‌‌منظره و خوش‌مزه همه دست به دست هم داد و به جذابیت این رستوران‌ها افزود.
پس از فروپاشی نظام کمونیستی در شوروی، با فاصله اندکی از این فروپاشی خبر افتتاح اولین رستوران مک دونالد در مسکو از اخبار داغ آن دوران بود. چین نیز پس از مائو و تغییر سیاست‌های اقتصادی خود از اقتصاد دولتی به اقتصاد سرمایه‌داری و باز، باز هم با اندک زمانی فاصله شاهد حضور رستوران‌های زنجیره‌ای مک دونالد بود. در اواخر قرن بیستم و آغاز قرن بیست و یکم، ادامه کار این رستوران‌های «فست فود» شیک و ارزان در بسیاری از کشورهای پیشرفته صنعتی اروپا و آسیایی با چالش بسیار جدی روبه‌رو شد، به گونه‌ای که در بسیاری از کشورهای اروپایی مانند ایتالیا و فرانسه با اجرای سیاست‌های فرهنگی درست، مک‌دونالد از نقش غالب تغذیه‌ای و فرهنگی فاصله گرفته و به حاشیه رانده شده است. در کشورهایی مانند ایتالیا و فرانسه به جز در مناطق توریستی، «فست‌فود» به شیوه مک دونالدی حضور ندارد. در ژاپن در مناطق مسکونی و حتی اداری شهرهای بزرگ نیز «فست‌فود مک دونالدی» غایب بزرگ است.
چین نیز بعد از یکی دو دهه حضور «فست فود مک دونالدی» را ارزیابی کرد و با انجام مطالعاتی به شیوه مدیریتی خاص خود، رشد بی‌رویه این محصول غذایی – فرهنگی را در کشور خود محدود کرد. گذشته از آن، با اتخاذ سیاست‌های مناسب در حال حاضر توانسته‌اند رستوران‌های چینی و غذای چینی را حتی در آمریکا و اروپا معرفی کنند. حال باید دید که آشفته‌ بازار ایران چه چاره‌ای برای حضور بی‌قاعده و قانون «فست‌فود» اندیشیده است؟ سازمان‌های فرهنگی نسبت به چرایی این پدیده فراگیر، لب دوخته‌اند و به نظر می‌رسد حضور «فست‌فود» در همه خیابان‌های همه شهرهای کشور سوالی را در ذهن دست‌اندرکاران فرهنگی کشور ایجاد نکرده است؟ پدیده‌ای که در بسیاری از کشورهای جهان به عنوان «زنگ خطر» و آژیر خطر عمل می‌کند. شاید باز هم با ساده‌اندیشی فقط در غیاب نام مک دونالد گمان می‌کنیم که فست‌فودهای ایران عاری از خطرات فست‌فودهای مک‌دونالد است! همه‌گیری «فست‌فود» با روحیه ایرانی ما در تهیه غذا چه کرده است؟ آیا درباره تاثیر فرهنگ خود در این پدیده اجتماعی‌فکری اندیشیده‌ایم؟ آیا می‌دانیم که «فست‌فود» چه بر سر روابط خانوادگی و بین ‌فردی و رفتارهای شهروندی ما آورده است؟ ما هم‌اکنون، نیازمند بازآفرینی غذا و رستوران ایرانی در جامعه هستیم. چه کسی پاسخگو است؟

منبع : روزنامه سلامت