شنبه, ۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 27 April, 2024
مجله ویستا
علوم قرآنی
عـلـوم قـرآنـی اصطلاحی است نسبتا جدید ولی مصداق آن كهن و تاریخ آن به قدمت تاریخ قرآن است . و مـراد از آن عـلومی است پیرامون و بر محور قرآن شكل گرفته و رشد كرده و هدف آن شناخت هـمـه شئون مربوط به قرآن اعم از تاریخ و تفسیر و صورت و محتوا و نهایتا استفاده بهتر بردن از قرآن در حوزه علوم شرعی و معارف دینی است .
▪ این علوم عبارتند از :
۱ ) تاریخ قرآن ( ـ مقاله تاریخ ایران در قرآن پژوهی . گفتنی است كه مقاله حاضر یعنی قرآن و قرآن پژوهی در بردارنده یك دوره موجز از تاریخ قرآن است ).
۲ ) علم تفسیر
۳ ) علم قرائت و تجوید و ترتیل
۴ ) علم رسم عثمانی , یعنی شناخت چگونگی رسم الخط و املای قدیمی و ثابت قرآن مجید.
۵ ) علم اعجاز قرآن .
۶ ) علم اسباب نزول .
۷ ) علم ناسخ و منسوخ .
۸ ) علم محكم و متشابه .
۹ ) علم شناخت مكی و مدنی .
۱۰ ) علم اعراب .
۱۱ ) علم غریب القرآن و مفردات قرآن و وجوه و نظایر ( واژگان شناسی قرآن ).
۱۲ ) علم قصص .
۱۳ ) فقه قرآن یا احكام قرآن .
شاید فن ترجمه قرآن را بتوان ملحق به علم تفسیر شمرد. سابقه علوم قرآنی بسیار كهن است , و بعضی از علوم قرآنی كه عمدتا نقلی و متكی بر حدیث است مـانـنـد ناسخ و منسوخ و اسباب النزول , قدمتش به اندازه قدمت علم حدیث و احادیث مروی از معصومین علیهم السلام است . اما علم رسم عثمانی , همزمان با تدوین و جمع عثمانی و تهیه نسخ نهایی و رسمی قرآن ( معروف به مصحف امام و مصحف عثمانی ) پیدا شده است . و بسیاری از فقهای مذاهب اسلامی تغییر و تبدیل آن را شرعا جایز ندانسته اند و قرآن رسمی جهان اسـلام كـه در عصر جدید با اتكا به اساسی ترین منابع قدیم تهیه و چاپ شده است بر مبنای همین رسم یا رسم الخط عثمانی است .
ایـن رسم الخط طبعا تفاوتهایی با رسم الخط امروز عربی و فارسی دارد و برای فارسی زبانان حتی تحصیلكرده ها دشوار خوان است زیرا در آن بسیاری الفها , به كتابت درنمی آید از جمله آنكه به جای سلطان , سلطن , و جای یا نوح , ینوح ( با الفی كوتاه بالای طاء , یا نون ) نوشته می شود. ولی حق با كسانی است كه طرفدار تثبیت و استاندارد شماری رسم عثمانی هستند. زیـرا اصـلاحـات املایی و رسم الخط بر وفق مشربها و مكتبهای زبانی و زبانشناختی یا سلیقه ای , پـایـان نـدارد , و اصـولا هر كار كنیم و هر تدبیری بیندیشیم قرآن خوانی درست , نیاز به آموزش خـاص خـود دارد , و صـرف داشـتن سواد و تحصیلات و فرهنگ برای درست خوانی قرآن كفایت نمی كند. سـابـقـه عـلم قرائت و شناخت اختلاف قراآت نیز به صدر اسلام و عصر رسول اللّه (ص ) و صحابه بازمی گردد. ولی بعضی از علوم قرآنی مانند علم اعجاز قرآن , یا اعراب قرآن متاخرتر است . زرقـانـی می نویسد نخستین اثری كه در علوم قرآنی تدوین شده است البرهان فی علوم القرآن اثر علی بن ابراهیم بن سعید مشهور به حوفی ( م . ۳۳۰ ق ) است كه در ۳۰ مجلد بوده و نسخه خطی ۱۵ جلد آن در دارالكتب المصریهٔ محفوظ است .
▪ سـایـر آثـاری كه در علوم قرآنی و مشتمل بر همه یا اغلب علوم و فنون نامبرده , تدوین شده است عبارتند از :
۱و ۲ ) فنون الافنان فی علوم القرآن ; و نیز كتاب المجتبی فی علوم تتعلق بالقرآن هر دو اثر ابن جوزی ( م ۵۹۷ ق ) ( و هر دو محفوظ در دارالكتب المصریهٔ در قاهره ).
۳) جمال القراء , اثر علم الدین سخاوی ( م ۶۴۱ ق ).
۴ ) المرشد الوجیز , اثر ابوشامه ( م ۶۶۵ ق ) ( این اثر به طبع رسیده است . )
۵) البرهان فی علوم القرآن , اثر بدرالدین زركشی ( م ۷۹۴ ق ). ایـن اثر عظیم و خوش تدوین چهار جلدی كه به تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم به طبع رسیده است اساس و منبع اصلی اتقان است .
۶ ) مواقع العلوم من مواقع النجوم , اثر جلال الدین بلقینی ( م ۸۲۴ ق ).
۷) الاتـقـان فی علوم القرآن , اثر محدث و قرآن پژوه مصری ایرانی تبار , جلال الدین سیوطی ( م ۹۱۱ ق ) است .
▪ این اثر مهمترین اثر در علوم قرآنی شمرده می شود و از آن سه ترجمه به فارسی موجود است .
ـ یكی ترجمه قدیمی ( كه نسخه خطی اش در كتابخانه مركزی دانشگاه تهران محفوظ است ) ,
ـ دوم بـه قـلم آقای محمد جعفر اسلامی تحت عنوان دایرهٔ المعارف قرآن ;
ـ و سومی به قلم حجهٔ الاسلام سید مهدی حائری قزوینی ( درباره این ترجمه و این كتاب ـ مقاله ترجمه اتقان نوشته نگارنده در كتاب سیر بی سلوك , و قرآن پژوهی ) متن عربی هم بارها به طبع رسیده است . بهترین طبع آن تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم , در چهار مجلد است .
در عصر جدید در جهان اسلام چند اثر قابل توجه در علوم قرآنی پدید آمده است كه مهمترین آنها عبارتند از :
۸ ) مناهل العرفان فی علوم القرآن , اثر محمد عبدالعظیم زرقانی در ۲ مجلد
۹ ) مـبـاحـث فی علوم القرآن , اثر صبحی صالح كه بارها تجدید طبع یافته و به صورت ناقص به فارسی ترجمه شده است .
۱۰) المعجزهٔ الكبری , اثر محمد ابوزهره ( ترجمه فارسی تحت عنوان : معجزه بزرگ , پژوهشی در علوم قرآنی , به قلم محمود ذبیحی ).
منبع : شبکه قرآن
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
ایران اسرائیل دولت حجاب رئیس جمهور پاکستان گشت ارشاد رئیسی دولت سیزدهم کارگران رهبر انقلاب سریلانکا
سلامت کنکور عربستان سیل تهران هواشناسی سازمان سنجش فضای مجازی اصفهان شهرداری تهران پلیس زنان
تورم دلار خودرو قیمت خودرو قیمت دلار آفریقا قیمت طلا بازار خودرو سایپا بانک مرکزی ایران خودرو مسکن
خانواده تلویزیون مرگ ترانه علیدوستی فیلم سریال سینمای ایران موسیقی مهران مدیری
اینترنت کنکور ۱۴۰۳ عبدالرسول پورعباس
رژیم صهیونیستی غزه روسیه فلسطین جنگ غزه چین حماس طالبان ایالات متحده آمریکا اوکراین ترکیه طوفان الاقصی
پرسپولیس فوتبال جام حذفی آلومینیوم اراک استقلال فوتسال بازی بارسلونا تراکتور باشگاه پرسپولیس تیم ملی فوتسال ایران باشگاه استقلال
هوش مصنوعی سامسونگ ناسا الماس فیلترینگ ماه نخبگان
سازمان غذا و دارو مالاریا کاهش وزن سلامت روان آلزایمر زوال عقل