خواص گره کوهنوردی

● گره های كوهنوردی دارای خواص ذیل است:
۱ – در مقابل كشش و ضربه محكم و مقاوم است.
۲ – به سادگی زده و با دست به آسانی باز می شود.
۳ – هنگام كاربر اثر فشار وارد بر آن باز نمی گردد.
۴ – هر قدر فشار بر روی آن وارد شود، محكم تر می شود
۵ – كوچك ، كم حجم و دارای كم ترین شكست را دارد. چرا كه هر شكست طناب، باعث كاهش مقاومت آن می گردد.
● انواع گره ها و كاربرد آن ها
۱ – گره هشت ساده Simpe Enght
۲ – سردست : اتصال سر طناب به یك نقطه (كم كاربرد است) Over hand
۳- هشت یك لا figure of Eight : اتصال سر طناب حمایت به كارابین و صندلی نفر صعود كننده یا به كارگاه
۴ – هشت دو لا : اتصال سر طناب فرود به كارگاه .
۵ – هشت تعقیب : Retraced figure of Eight
اتصال طناب به صندلی و زدن گره هشت در حلقه ای بسته بعد از زدن گره باید اندازه آن را تنظیم نمود.
۶ – دو سر طناب یك لا fisherman: اتصال دو سر طناب هم قطر به یكدیگر (كمتر مورد استفاده قرار می گیرد)
۷ – دو سر طناب دو لا Double fisherman: اتصال دو سر طناب به یكدیگر با ضریب اطمینان بیشتر نسبت به گره دو سر طناب یك لا و اتصال دو سر طناب دو طناب غیرهم قطر با اختلاف قطری برابر حداكثر یك شماره .
۸ – تسمه water knot:‌اتصال دو سر نوار (تسمه) :
۹- خود حمایت Clove Hittch. Mastwurf :‌برای ثابت كردن طناب خود حمایت این گره در محل كارگاه و بر روی كاربین اجرا می شود.
۱۰ - حمایت Munter Hitch,Hafmastwurf: برای حمایت صعود كننده یا فرود مورد استفاده قرار می گیرد. این گره را در مواقع ضروری می توان با یك گره ضامن قفل نمود.
۱۱ – پروسك prusik : برای خود حمایت هنگام فرود به كار می رود. این گره كاربردهای دیگری هم دارد.
● آمادگی جسمانی قبل از تمرین عملی
مربی گرامی توجه كنید مطمئن شوید كه قبل از شروع كار عملی، شاگردان حتماً با انجام كشش عضلانی آمادگی اولیه را كسب نموده اند.
تمرینات و حركات زیر قبل از صعود از سنگ و برای آماده سازی و گرم كردن عضلات شاگردان شما مفید هستند.
هر روز قبل از شروع كار عملی حتماً این تمرینات انجام شود تا از احتمال آسیب دیدگی عضلاتی كارآموزان كاسته شود.
● گیره ها Holds
به كلیه عوارض سنگ، اعم از برجستگی یا فرورفتگی كه بتوان در انجام صعود یا فرود از آن استفاده كرده در گیره گویند.
گیره ها انواع و اشكال مختلف دارند كه باعث تغییر سختی مسیر صعود می گردند.
● انواع گیره ها :
▪ ناخنی
▪ انگشتی
▪ مشتی
▪ بدون شكل
● گیره ناخنی : گیره ای است بسیار ریز و كوچكتر از یك بند انگشت كه فقط با نوك انگشتان می توان آن را گرفت. استفاده از این گیره مستلزم صرف نیروی فراوانی است. گیره انگشتی می توان آن را گرفت. استفاده از این گیره مستلزم صرف نیروی فراوانی است.
● گیره انگشتی : گیره ای است كه یك بند تا دو بند انگشتان دست بر روی آن قرار می گیرد.
● گیره مشتی : گیره ای است كه كل كف دست بر روی آن قرار می گیرد و می توانیم در حینی كه گیره در كف دست قرار دارد، دست را مشت كنیم.
● گیره های بدون شكل : این گیره شكل خاصی نداشته و باید با كمك نیروی اصطكاك از آن ها استفاده كرد.
● جهت گیره ها
▪ افقی
▪ عمودی
▪ مایل
▪ معكوس
گیره های افقیف عمودی و مایل، دارای زوایا و اشكال مذكور نسبت به سطح افق در روی سنگ هستند.
● گیره معكوس : گیره ای است كه در عكس مسیر حركت قرار گرفته باشد و در جهت مخالف مركز ثقل بدن به آن فشار وارد شود. به این ترتیب كه از سمت پایین و در مسیرهای رو به بالا بر سطح گیره فشار می آید. از این گیره بیشتر به صورت كششی استفاده می گردد. از حفره ها و سوراخ های سطح سنگ نیز می توان به عنوان گیره استفاده نمود. نكته مهم در استفاده از این گونه گیره ها، دقت در شكل لبه آن ها از نظر تیز نبودن و صدمه نرساندن به انگشتان است.
● قواعد سنگنوردی
▪ سنگنوردی كلاسیك ۱۲ قاعده پایه دارد كه عبارت است از :
۱ – بررسی سنگ با نگاه
ابتدا سنگ و گیره های آن را به منظور یافتن مسیر صعود و فرود، در حد توان، از ابتدا تا انتها و با چشم بررسی و شناسایی می نماییم. در صورت امكان از سه جهت ( چپ، راست و روبرو) آن گاه دست و پا برای گرفتن گیره های انتخاب شده، حركت می كند.
۲ – نقش و وظیفه دست و پا
هنگام صعود، پاها همیشه وظیفه تحمل و جابجایی وزن بدن را به عهده داشته و تعادل بدن را دست ها حفظ می نمایند. همواره از كشیدن پاها روی سنگ خودداری شود. به جای انقباض های متوالی عضلات از نقش اهرم های بدن در صعود استفاده شود.
۳ – داشتن سه نقطه اتكا ( دو دست و یك پا یا دو پا و یك دست)
برای بالا بردن توان ایستادگی و حفظ تعادل بر روی سنگ از این قاعده استفاده می شود. در صورتی كه كمتر از سه نقطه اتكا بر روی سنگ داشته باشیم ، میزان مقاومت و پایداری ما بر روی سنگ در برابر لغزش های احتمالی كاهش می یابد.
۴ – استفاده از نوك كفش هنگام صعود
قراردادن پنجه پا بر روی گیره، باعث انتقال بیشتر وزن بدن بر سطح گیره پایی می شود. ضمناً این عمل باعث ایجاد فاصله مناسب از سنگ و در نهایت داشتن دید بیشتر می گردد. در گذرهای عرضی (Traverse) می توان به ضرورت محیط از دخل یا خارج پا نیز استفاده كرد.
۵ – رعایت فاصله مناسب به منظور داشتن دید لازم هنگام صعود
رعایت فاصله مناسب به طریقی كه بدن نه بیش از حد نزدیك و نه بیش از حد دور از سنگ باشد به طوری كه بتوان به راحتی گیره های بعدی را دید، با نرمی حركت نمود، به سادگی تغییر جهت داد و مركز ثقل بدن برهم نخورد، از نكات حیاتی در سنگنوردی است.
۶ – صعود به روش نردبانی
در این روش دست ها و پاها در امتداد طول بدن قرار گرفته و جابجا می شود. در این روش همیشه یك پا به حالت مستقیم (پایی كه وزن بدن را تحمل می كند و پای دیگر از محل زانو خم و آماده باز شدن است. سپس با تغییر حالت بدن و تعویض این دو حالت در پاها صورت می پذیرد الی آخر توجه شود كه زاویه ران زانو ساق پا از ۹۰ درجه بیشتر نشود. در این طریقه دست ها نیز در طرفین قرار می گیرد.
توجه به این نكته ضروری است كه حركت قطری صعود را آسان تر می سازد و از لولا شدن بدن جلوگیری به عمل می آورد.
۷ – رعایت فاصله مناسب عرضی دست ها و پاها از یكدیگرهنگام صعود دست ها و پاها به حدی از یكدیگرباز می شود كه تعادل بدن به هم نخورد ( تقریباً به اندازه عرض شانه)
۸ – قیچی نكردن دست و پا
در حالت قیچی (ضربدر) كردن به دلیل تمایل وزن بدن به سمت مخالف گیره هایی كه دست ها و پاها گرفته اند. توان ایستایی بسیار كمتر می شود. این وضعیت احتمالاً باعث بر هم خوردن تعادل خواهد شد. به همین دلیل، این امر احتیاج به تمركز و تمرین زیادی دارد.
۹ – قرار گرفتن طناب حمایت در بین دست ها هنگام حمایت از بالا
هنگام صعود باید طناب حمایت از میان دست ها قرار گیرد تا باعث به هم خوردن تعادل نشود، در گذر عرضی طناب در سمت سنگ و مخالف جهتی كه حركت می نماییم قرار می گیرد. لازم به تذكر است كه درحالت حمایت از پائین، طناب پهلوی صعود كننده قرار می گیرد.
۱۰ – روش تعویض دست ها و پاها
ابتدا باید نسبت به محكم بودن گیره دست یا پایی كه بر روی آن قرار داریم، اطمینان حاصل كنیم برای تعویض جای دست می بایست دست آزاد را ضمن قراردادن در كنار انگشت دست ثابت به آرامی با جای گزینی انگشتان، بر گیره مورد نظر قرار داد. در تعویض پا نیز می بایست با قراردادن پای آزاد در كنار پای ثابت با یك جهش آرام و حساب شده جایگزینی صورت گیرد. روش دیگری هم در تعویض دست ها و پاها مرسوم است كه به طریق انجام آن می پردازیم : به آرامی و با دقت زیاد، دست یا پای دیگرمان را بر روی دست یا پایی گیره مورد نظر را گرفته است، قرار می دهیم، آنگاه دست یا پای قبلی را از زیر آن به ارامی كنار می كشیم. البته انجم این دو روش بستگی به شرایط فرد روی سنگ از نظر حالت گیره دارد.۱۱ – برقراری در مسیر
برقراری زمانی انجام می گیرد كه فرد به یك تكیه گاه مطمئن برسد. انجام آن به این صورت است كه ابتدا یك دست بر لب تكیه گاه یا سكو قرار می گیرد و پس از آن دست دیگر سپس بدن با یك كشش ارام (مانند حالت وقتی كه بارفیكس می رویم) به بالا حركت كرده و پاها را از روی گیره رها شده و بالاتنه را بر تكیه گاه یا سكو مسلط می سازیم. سپس با قراردادن پا بر لبه سنگ ، وزن بدن را به سمت تكیه گاه سوق می دهیم. در آخرین مرحله نیز پای دوم را بر روی تاقچه می گذاریم.
۱۲ – شرایط عمومی صعود
به كارآموزان خود گوشزد كنید صعودی موفق است كه همراه با تكنیك و تاكتیك باشد. در یك صعود موفق از حدقل انرژی استفاده شده و سیستم انرژی، هوازی است. سنگنوردی كه از اعتماد به نفس بیشتری برخوردار باشد، صعود زیادی انجام خواهد داد. در مسیرهای كلاهكی و منفی باید از خم كردن بازوان اجتناب نموده و فشار وزن را با كشیده نگاه داشتن دستان، بر روی تاندون ها و استخوان ها منتقل نمود. در این حالت عضلات از زیر بار فشار بیرون می آیند. برای حركت به سمت بالا نیز سریعاً و بعد از گرفتن گیره بعدی، دوباره دست ها را باز نگاه می داریم.
● قواعد كلی صعود از سنگ
▪ سنگنورد خوب كسی است كه ۷۰ % فكر می كند و ۳۰ % از عضلات خود بهره می برد.
▪ استفاده از پنجه پا (جلوی كفش) برای قرارگرفتن بر روی گیره بسیار مؤثرتر است.
▪ قرارگرفتن صحیح راستای پا و نحوه گذاشتن پا بر روی گیره از عوامل تعیین كننده است.
▪ حركت ها عمدتاً با دست های باز انجام می پذیرد تا اهرم های بدن نقش خود را به خوبی ایفا نمایند.
▪ تنفس صحیح بالاخص بازدم قوی (خروج قوی و صدادار هوا ازدهان) هنگام صعود، به ویژه موقع اجرای فنون نسبتاً مشكل، بسیار كمك كننده خواهد بود.
● طریقه حركت به سمت بالا هنگام صعود :
▪ قطری : دست راست – پای چپ ، آن گاه دست چپ - پای راست
▪ موازی دست – دست ؛ سپس پا - پا
▪ تمرین : بعد از فراگیری نكات آموزشی روز اول، كارآموزان در دسته های چند نفره سازماندهی نمایید تا بر روی سنگ های كوتاه (حداكثر تا ارتفاع ۵/۲ متر) آموخته های این روز را تمرین كنند. دقت نمایید كه حتماً در هنگام صعود یك كارآموزنفر دیگر از پایین مراقب وی باشد. در این جا می توانید نحوه حمایت از پایین بدون ابزار مختص صعود به سنگ های كوتاه را نیز آموزش دهید.
● شكاف ها
شكاف ها با شكل های مختلف و با راستاهای عمودی، افقی و مایل بر سطح سنگ پدید می آید. از شكاف ها می توان همانند گیره ها در صعود و فرود استفاده كرد. در شكاف ها ، نسبت به عمق و عرض آن ها، می توان از ابزارهای مختلف حمایت های میانی قرار داد صعود از شكاف ها معمولاً مستلزم صرف نیروی زیاد و مهارت كافی است.
● تلاش های دو طرفه
گاهی اوقات عرض شكاف ها آن چنان فراخ است كه نمی توان در آن ابزاری را قرار داد عبور از چنین شكاف هایی مستلزم فن خاصی است كه به تلاش های دو طرفه معروف است.
● بنابراین نوع صعود و اندازه مختلف شكاف ها، این فن دارای انواع زیر است:
▪ تنوره باز : در این روش با استفاده از حركات دست ها و پاها به صورت ضربدری و تعویض به موقع هر كدام، صعود امكان پذیر می گردد.
▪ تنوره پاگستر: در این نوع تلاش دو طرفه، با گشودن حداكثر پاها و استفاده از حداكثر عرض دست ها صعود انجام می شود.
● لاخ كردن
لاخ كردن نوعی تلاش دو طرفه است كه با استفاده از یك عضو و در شكاف های بسیار بسته انجام می شود. در این روش با گیردادن اعضای بدن (مانند ساعد، كتف، زانو، پا ، مشت و كف دست) در داخل شكاف، و انبساط عضلات و یا چرخش عضو لاخ شونده، صعود انجام می پذیرد.
گاهی اوقات حالت شكاف ها، به خصوص در كنج ها، به نحوی است كه باید از این روش استفاده نمود. برای اجرای این فن، دست ها را در شكاف قرار می دهیم و وزن خود را بر روی آن منتقل می كنیم (دست ها را به طرف خود می كشیم) آن گاه پاها را به ترتیب به سطح روبرو فشار می دهیم و زانوها را صاف می كنیم( در این حالت دست ها و پاها هر دو بر شكاف مسیر عمود هستند. همین طور تا به آخر با حركت ضربدر دست ها و پاها و همچنین كشش دست ها و صاف كردن زانوها به سمت بالا صعود می نماییم.
● گذر عرضی Traverse
▪ حركت افقی بر روی سنگ و تغییر مكان بدون تغییر محسوس ارتفاع را گذر عرضی گویند. مربی گرامی توجه كنید : مكانی كه كارآموزان، این روش را در آن تمرین می كنند، باید تا حد امكان صاف و كم خطر باشد تا در صورت سقوط صدمه نبینند.
● كارگاه ها
به مطمئن ترین نقطه اتكاء كه بیشتری قابلیت تحمل فشار و ضربه را در مراحل مختلف سنگنوردی دارد، كارگاه گویند.
● كارگاه سه نوع مختلف دارد
▪ نوع اول طبیعی
▪ نوع دوم مصنوعی
▪ نوع سوم مركب
● كارگاه طبیعی
كارگاهی است كه با استفاده از عوارض طبیعی محل فعالیت، برپا می شود. در این كارگاه بسته به نوع مسیر و جهت صعود، از طناب ها یا تسمه های مختلف استفاده می گردد.
در استفاده از كارگاه طبیعی ، جهت صعود را در نظر بگیرید. زیرا اكثر كارگاه های طبیعی به خصوص آن هایی كه با بستن تسمه یا طنابچه به دور منقار سنگی به وجود می آیند، یك طرفه هستند.
● كارگاه مصنوعی
كارگاهی است كه با قراردادن میخ و یا ابزار دیگر در شكاف سنگ ها ایجاد می گردد. این كارگاه دارای دونوع اساسی است .
▪ كارگاه مصنوعی با دو نقطه اتكاء
▪ كارگاه مصنوعی با سه نقطه اتكاء
هر كارگاه مصنوعی حداقل باید دارای دو نقطه اتكار باشد تا در صورت در رفتن و یا شكستن یكی از نقطه ها كل كارگاه حمایت از بین نرود.
برای اتصال طناب به كارگاه حتماً از كارابین پیچ و یا دو كارایین ساده با جهت دهانه برعكس استفاده نمایید.
● كارگاه مركب
كارگاهی است كه با استفاده از عوارض طبیعی و ابزار مصنوعی توأمان برقرار می شود.
● یادآوری نكات زیر ضروری است :
فرد حمایت كننده و كارگاه خود حمایت او باید در راستای مسیر صعود باشد تا در صورت وارد شدن فشار ناگهانی ، تعادل حمایت كننده به هم نخورد. در شرایطی كه حمایت چی (حمایت كننده) نتواند كارگاه خود حمایت خویش را در راستای صعود برقرار نماید، باید طول طناب خود حمایت را كوتاه در نظر بگیرد تا از به هم خوردن تعادل خود جلوگیری نماید. كارآموزان باید بدانند كه یكی از مهمترین مسائل در برپایی كارگاه، در نظر گرفتن فضای ایمن است.
مربی گرامی این نكته را به كارآمزوان به خوبی توضیح دهید كه زاویه ای كه ابزارها در كارگاه با هم می سازند باید كمتر از ۶۰ درجه باشد.
هنگامی كه از دو رول یا ابزار حمایتی استفاده می كنید، زاویه ای كه تسمه یا طنابچه متصل به این دو ابزار می سازد، در تقسیم نیروی وارد بر كارگاه نقش بسیار مهمی دارد.
همان طور كه در شكل روبرو مشاهده می نمایید، در حالتی كه این زاویه ۵ درجه باشد، فشار ۱۰۰ پاوندی به دو مؤلفه ۵۱ پاوندی تقسیم شده است. در زاویه ۹۰ درجه فشار وارد به هر بازوی كارگاه ۷۰ پوند بوده و این مقدار درزاویه ۱۵۰ درجه به ۲۰۰ پاوند می رسد (یعنی معادل دو برابر كل فشار بر روی هر یك از نقاط كارگاه) پس هر چه این زاویه بازتر شود، فشار وارد بر كارگاه بیشتر می شود.
مناسب ترین مقادیر، زوایای كوچك تر یا مساوی ۶۰ درجه تعیین شده است.

منبع : واحد مرکزی خبر