لبنان پایان تصویر خیر و شر

پیروزی حزب مسیحی جنبش میهنی آزاد در انتخابات میان دوره یی بیروت با توجه به وضعیت سیاسی - اجتماعی جدید این کشور و همچنین تاثیر آن در تحولات آتی لبنان می بایست مورد ارزیابی جدی قرار گیرد.
نتیجه این انتخابات در بین مسیحیان مارونی لبنان در آینده منجر به جهت گیری های تازه یی در بافت سیاسی این لایه اجتماعی و در کلیت جامعه مدنی و سیاسی این کشور خواهد شد. همچنین پیروزی « کمیل خوری» از جنبش میهنی آزاد و شکست « امین جمیل» از حزب فالانژ بار دیگر اثبات کرد که شکاف ایجاد شده در لبنان امروز تنها به مرزبندی گروه های سنی مذهب در مقابل شیعیان محدود نبوده است. هر چند که این انتخابات محدود که برای جایگزینی «پی یر جمیل » و « ولید عیدو » دو نماینده جناح ضد سوری پارلمان که چند ماه قبل ترور شدند، انجام گرفت اما نشان دهنده موقعیت سیال و ژلاتینی لبنان و نقش متفاوت تمامی نیروهای سیاسی این کشور نیز خواهد بود.
« شیلر » شاعر بزرگ آلمانی می گوید؛ «برای هم عصرتان چیزی بیان نکن که دوست دارند، به آنان چیزی بگوی که احتیاج دارند.» شاید در صحنه رقابت های درونی لبنان نیروهایی باشند که موقعیت و نقشی که بازی می کنند به مذاق بسیاری خوش نیاید، ولی به جهت آرایش قومی- مذهبی و شکاف سیاسی- اجتماعی کنونی در این کشور هرگز نمی توان آنان را نادیده گرفت یا اینکه درصدد حذف چنین نیروهایی از ساختار قدرت ملی بود. هر چند که در این انتخابات نماینده سنی مذهب از جناح ۱۴ مارس و طرفدار « فواد سنیوره » نخست وزیر کنونی بدون هیچ تهدیدی از سوی رقیب انتخاباتی به احتمال نزدیک به یقین پیروز می شود، ولی اهمیت این انتخابات همان گونه که پیش بینی می شد در بدنه مسیحیان مارونی اتفاق خواهد افتاد.
حتی اینکه گفته می شود نتیجه این انتخابات در منطقه متن تاثیر تعیین کننده یی در آینده سیاسی امین جمیل و « میشل عون» برای کسب پست ریاست جمهوری در این کشور دارد نیز تنها قسمت روبنایی قضیه خواهد بود و آنچه متن اصلی است دقیقاً همان تصویر تازه یی است که از جامعه لبنان برای آینده ترسیم شده است. این تجربه عینی در هفته گذشته و در طی انتخابات پارلمانی ترکیه که منجر به پیروزی حزب اسلامگرای عدالت و توسعه شد هم اثبات شد و هم اینک جوامع فلسطینی، عراق، پاکستان و افغانستان هم به نوعی شاهد آن هستند. سیاست ایجاد شکاف سیاسی- اجتماعی و به دنبال آن تک قطبی کردن قدرت در ساختار حاکم هر چند که با حمایت یکجانبه هژمونی بین المللی هم همراه باشد هرگز به مفهوم موفقیت و انتخاب گزینه درست نخواهد بود.
امین جمیل در شرایطی پا به این رقابت انتخاباتی گذاشت که از یک طرف قبلاً سابقه ریاست جمهوری این کشور را در کارنامه سیاسی خود یدک می کشید و از طرف دیگر به جهت داوطلبی برای جایگزینی پسر ترور شده خود از موقعیت روانی بهتری برخوردار بود. در حالی که رقیب وی در مقایسه با او چندان شناخته شده نبود و در جناحی قرار داشت که هم اینک در لبنان تا حدودی در انزوا قرار داده شده است. بدون هیچ تردیدی نتیجه این انتخابات در منطقه متن یک پیام روشنی برای تمام جامعه لبنانی و همچنین جامعه بین المللی بوده است که در صورت نادیده گرفتن آن نه تنها مشکلات لبنان کاهش نمی یابد که حتی روند غلطی که در منطقه شروع شده است نیز نتیجه مثبتی را به همراه نخواهد داشت.
آرایش منازعات سیاسی در منطقه از جمله لبنان بر اساس شکاف های اجتماعی و مرزبندی های قومی- مذهبی محکوم به شکست است، البته با ویرانه ها و هزینه های بدون فایده یی که پشت سر خود بر جای می گذارد. بن بست دامنه داری که هم اینک لبنان دچار آن شده است به واسطه همین تصویر سازی اشتباه است که به نظر نمی رسد کسی درصدد تغییر آن باشد. تداخل در رقابت بهنجار در خصوص رقابت بر سر منافع طبقاتی و اجتماعی و جهت دهی آن به سوی منازعات قومی - مذهبی یک رویه ارتجاعی تلقی می شود که تنها می تواند در خدمت نیروهای استثمارگر و استعماری ملی و خارجی به حساب آید.
این آرایش جدید جبهه یی در منطقه خاورمیانه دور باطلی از منازعات بی حاصلی را رقم زده که هیچ گاه در خدمت رشد و توسعه متوازن این جوامع نبوده است. اینکه رقابت و انتخابات دموکرات را در چنبره منازعات فرعی قومی - مذهبی سازمان دهند تنها به زیان طبقات محروم جامعه و به نفع استثمارگرانی است که خود را پشت آن پنهان کرده اند. خاورمیانه تا زمانی که از این مرحله واپسگرایانه عبور نکرده است همچنان درگیر منازعات خشونت بار و بی حاصلی خواهد بود که منافع اکثریت مردم منطقه را نقض می کند. همچنین این آرایش میدان منازعه راه را برای تقویت تفکرات تروریستی و به حاشیه راندن دموکراسی مورد لزوم هدایت می کند. از این تجربه در لبنان باید درس گرفت و این پندار اشتباه که می توان با تمامیت خواهی به بهانه نیروی خیر در مقابل نیروی شر به موفقیت رسید را در اتخاذ یک استراتژی بهتر دچار دگرگونی اساسی کرد.

اردشیر زارعی قنواتی

منبع : روزنامه اعتماد