برای کسانی که به مطالعه موفق می اندیشند

اهمیت کسب معرفت ودانش بر کسی پوشیده نیست و در تعالیم غنی و پر بار اسلام به ضرورتها و ایجاد انگیزه های لازم در دستیابی به علم به منظور تحقق آرمانهای جامعه اسلامی بسیار توجه شده است که شاهد آن آیات قرآن کریم و روایاتی است که در باب علم آموزی مطرح شده است. کلید ورود به دنیای آموزش و کسب علم نیز د ر سایه ،برنامه ریزی منسجم و موفق و کسب مهارتهای لازم مطالعه و شناخت اصول صحیح روند مطالعاتی است . این مقاله به اختصار مهمترین نکات لازم را در ۱۲ عنوان کلی به شما دانش پژوه گرامی معرفی مینماید.
۱) آمادگی جسمانی :
ـ مطالعه نیاز به هوشیاری دارد ،پس هنگام خستگی و خواب آلودگی از مطالعه دوری کنید.
ـ شاداب باشید که این شادابی تاثیرات عمیقی در مطالعه شما خواهد داشت.
ـ همیشه سعی نمایید هنگام مطالعه نه خیلی سیر و نه خیلی گرسنه باشید.
ـ اگر در حین مطالعه احساس بی حوصلگی کردید و خسته شدید،حتما دست و صورت خود را بشویید و کمی هم نرمشهای سبک کششی انجام دهید.
ـ سعی کنید قبل از مطالعه ۵ نفس عمیق ،آرام وآهسته بکشید و بعد از مدتی که آن را نگه داشتید ،کم کم آن را تخلیه کنید . این کار به تمرکز شما کمک می کند.
ـ حافظه خوب با تندرستی رابطه مستقیمی دارد،سعی کنید قبل از مطالعه به تندرستی خود رسیدگی کنید.
ـ بعد از هر مطالعه به میزان لازم استراحت کنید.
۲) مکان مطالعه :
ـ هوای داخل اتاق بهتر است معتدل باشد نه خیلی سرد و نه خیلی گرم.
ـ فضای میز مطالعه از نور کافی برخوردار باشد.
ـ بهترین جایگاه مطالعه روی میز و صندلی میباشد.
ـ حتما چراغ مطالعه به سمت بالا ور در سمت چپ شما باشد.
ـ بهترین نور مطالعه نور روز (نور خورشید ) میباشد.
ـ در هنگام شب بهتر است از تلفیق نور سفید و زرد رنگ استفاده نمایید.
ـ وقتی بر روی صندلی می نشینید حتما باید به میز مطالعه مسلط باشید.
ـ در موقع مطالعه هیچ گاه از کمر خم نشوید و قوز نکنید. بلکه باید ستون فقرات شما به زمین عمود باشد.
ـ بهترین فاصله کتاب تا چشم ها ۲۰ الی ۳۰ سانتی متر است.
۳) زمان مطالعه:
ـ زمان های مطالعه را به زمان های کوتاه ،به طور مثال ۲۰ دقیقه تبدیل کنید و از به خاطر سپاری مطالب زیاد دوری کنید.
ـ برای مطالعه یک ساعت بخصوص اختصاص دهید ،در این صورت ذهن شما در این ساعت آماده پذیرش اطلاعات میگردد. به مرور زمان و عادت به آن ساعت ثابت،سریعتر و با زحمت کمتری مطالب مورد نظر را فرا خواهید گرفت.
۴) ایجاد انگیزه در مطالعه:
ـ خودتان را در بین کتابها زندانی نکنید همیشه با انگیزه مطالعه کنید.
ـ با انگیزه قوی ، قصد کنید که مطالب را که مطالعه می کنید به خاطر بسپارید.
ـ راضی به مطالعه کردن باشید. اجبار در مطالعه سودی برای شما ندارد.
ـ اهداف خود را از مطالعه تصویر کنید. این کار از عوامل مهم در یادگیری واقعی شما خواهد بود.
ـ در انتخاب هدف مطالعه به نکته های اصلی و مهم دقت کنید و مطلب کلیدی را برگزینید.
۵) برای مطالعه برنامه ریزی کنید:
ـ بر نامه ریزی منظم اثرات شگفت انگیزی در مطالعات شما دارد.
ـ سعی کنید در روی میز از یک جامدادی بزرگ استفاده کنید و تمام وسایل نوشتن و مطالعه را فراهم نمایید.(خودکار در رنگهای مختلف ، مداد ،روان نویس و ....)
ـ برای راحت کردن روند مطالعه یک لیست از کتابهایتان تهیه و آن ها را به ترتیب شماره بزنید،تا در موقع لزوم کتاب مورد نظر را براحتی بیابید.
ـ ساعت و موضوع و منابع مطالعه باید همیشه برای شما روشن و شفاف باشد.
ـ واقعا باید روشن کنید که چه میزان از این کتاب را می خواهید مطالعه کنید.
۶) تمرکز حواس در مطالعه:
ـ زمانی را که برای مطالعه در نظر گرفته اید،فقط مطالعه کنید و اجازه ندهید که افکار دیگری ذهن شما را مشغول کند.
ـ به طور کلی مطالعه به همراه تماشای تلویزیون و گوش دادن به رادیو ،تمرکز اکثر افراد را با اختلال رو به رو می کند.
ـ قدرت تمرکز حواس شما تحت اراده شماست . سعی کنید برای مطالعه محیطی مناسب را در نظر بگیریدو خود را به آن محیط عادت دهید. نتیجه عادت کردن به یک محیط خاص برای مطالعه ،مانند عادت کردن به ساعت ثابت است . این محیط باید از هر علتی که موجب حواس پرتی میشود خالی باشد.
ـ می توانید حین حواس پرتی به مدت ۵ تا ۱۵ دقیقه ذهن خود را از هر موضوعی جدا کنید و روی یک موضوع خاص تمرکز کنید تا کاملا فکرتان متمرکز شود.
ـ سکوت و تنهائی در موقع مطالعه باعث رسیدن به درجات خوبی از تمرکز حواس می باشد.
ـ برای درک بهتر موضوع بحث و نکته های اصلی و فرعی ،نظرات و استدلال ها روی موضوعی که مطالعه می کنید تمر کز نمایید.
۷) فهم مطلب:
ـ تا مطلبی را خوب نفهمیده اید وارد بحث و موضوع جدید نشوید.
ـ اگر مطلبی مشکل به نظر می رسد،ابتدا هر جمله را با دقت بخوانید و معنی کلماتی را که نمی دانید از روی فرهنگ لغت پیدا کرده زیر آن بنویسید. سپس جمله را با کلمات خودتان دوباره نویسی کنید.از این که جمله شما بلند تر از جمله کتاب شود ،نگران نشوید.به این ترتیب وقتی که نوشته خودتان را می خوانید ،موضوع را آشناتر و ساده تر خواهید یافت.
ـ بهتر است برای درک بهتر از مطالب ،در ذهن خود تصویری را از موضوع مورد مطالعه تصویر کنید.(از مطالب عکس برداری کنید)
۸) اهمیت تکرار در افزایش تسلط به موضوع:
ـ طوری برنامه ریزی کنید که بتوانید مطالب یاد گرفته شده را دوره کنید.تکرار مطالب فرا گرفته شده از اصول اصلی به خاطرسپاری و یادآوری است.این تکرار نباید بیش از ۲۴ ساعت به تعویق بیافتد ودر عین حال نباید دوره کردن مطالب زودتر از ۳تا ۴ ساعت پس از مطالعه باشد.
ـ تکرار مطالب درسی در بازسازی حافظه نقش مهمی را ایفا میکند. پس سعی کنید به جای تکرار طوطی وار از روش تکرار کردن مطالب با تفکر و تعمق استفاده کنید.
ـ اگر دقت خود را تحت سلطه نیاورید،تمرین و تکرار مطالب فایده ای نخواهد داشت.
ـ هرگز برنامه تکرار و تمرین روزانه خود را فراموش نکنید.
ـ عمده به وجود آمدن تسلط و تعمق در موضوع ،رابطه مستقیمی با تکرار و تمرین دارد.
۹) اصول پیش از مطالعه :
ـ قبل از مطالعه کامل ، مطالب را پیش خوانی کنید. در این مرحله لازم است که فصل یا بخش مورد نظر را بطور اجمالی بررسی کنید و سر فصلها و سر تیترها و عناوین کلی را مطالعه کنید.
ـ پس از بررسی اجمالی چند پرسش مطرح نمایید . این کار باعث میشود هنگام مطالعه یا آموزش مطلب تمرکز بسیار زیادی داشته باشید.شما می توانید این سئوال ها را با استفاده از اطلاعات قسمت اول طرح کنید یا چند تست بزنید .مهم نیست که پاسخ این سئوالات در متن باشد یا نه ،مهم تمرکزی است که با طرح این پرسش ها در هنگام مطالعه برای شما ایجاد خواهد شد.
۱۰) اصول هنگام مطالعه:
ـ فعالانه مطالعه کنید . برای اینکار می توانید با گزینش نکته های مهم ،توسط علامت گذاری یا حاشیه نویسی و حل تمرین به این امر کمک کنید.
ـ با جدیت مطالعه کنید. زمانی را که برای مطالعه معین کرده اید،بیهوده وسواس به خرج ندهید و بهانه تراشی نکنید .
ـ کارهای عقب مانده را در هنگام مطالعه انجام ندهید.
ـ در حین مطالعه از صحبت کردن با دیگران اجتناب کنید.
ـ با آرامش مطالعه کنید. حفظ آرامش و پرهیز از هیجان زدگی بهترین امر در مطالعه است.
ـ افکار منفی را ترک کنید. هنگام مطالعه نباید با افکار منفی و گسترش دامنه آن ، ذهن خود را مشغول و مضطرب کنید. هیچ گاه نگویید در امتحان موفق نمی شوم . بلکه در هر کاری این جمله را به زبان نیاورید و به آن فکر نکنید.
ـ از انگشتانتان کمک بگیرید. انگشت سبابه را روی خطوط قرار دهید . به این وسیله از حافظه بصری استفاده بهتری میتوانید کنید.
ـ مباحثه کنید. می توانید با دوستانتان درباره موضوعی مشترک بحث کنید و برداشت های خودتان را به دیگران انتقال دهید که در نحوه سخن گفتن شما نیز بسیار مؤثر است.
ـ مطالعه خط به خط جزوه درسی و حل مجدد تمارینی که در کلاس حل شده است را فراموش نکنید.
ـ همیشه اصل منبع مطالعه بهترین یاور شما در درک بهتر مفاهیم است .
۱۱) اصول پس از مطالعه :
ـ مرور به معنای دوباره خواندن و با تفصیل بیشتر خواندن تمام نکته هائی است که در طول هفته درباره آن مطالعه کرده ایم . مرور باعث درک بهتر درس ها میشود و درها و آموخته ها دیر تر فراموش میشوند.البته برای امتحان نیز بهتر آماده می شوید.
ـ این سؤالها را پس از خواندن هر مطلب از خود بپرسید :
۱) تا چه میزان به هدفهائی که برای مطالعه در نظر داشتید رسیدید؟
۲) چه عقائد و نظراتی را نویسنده مطرح کرده بود؟
۳) نویسنده در صدد اثبات چیست؟
۴) استدلال نویسنده چگونه است؟
۱۲) اصل توکل به خداوند و خود باوری:
ـ همیشه مطالعه را با یاد و نام خداوند متعال آغاز نموده و با حمد و سپاس از او پایان دهید .
ـ از دعا ونماز به تبعیت از اهل بیت(علیم السلام)به عنوان سلاحی کارآمد برای حل مشکلاتتان یاری بجویید.
ـ خودتان را باور کنید و بدانید که خداوند در وجود شما استعدادهای فروانی نهاده که با بارور شدن هر کدام از آنها مراتب قرب اللهی و کسب رضایت پروردگار را در و جودتان احساس می نمائید.

سید علی حسینی