جنگ سرد جدید سوار بر سپر موشکی

جنگ سرد پس از ماه عسل دوره فروپاشی شوروی و جهان غرب، سال های آغازین هزاره سوم را " زمان بازگشت " به دوران نظام نوین بین المللی انتخاب کرده است. اینکه چرا شبح این هیولای تهدیدآمیز و " شمشیر داموکلس " بر بالای سر جهان متمدن کنده نمی شود، قبل از آنچه ارتباطی به یک انتخاب آزاد داشته باشد بی شک متاثر از الزامات رقابت آمیز محیط ژئوپلتیک بین المللی بوده است.
ماندگاری امپریالیسم و سلطه جوئی در نظام های سرمایه داری غرب در غیاب شوروی سوسیالیستی و اصطکاک منافع بنیادین و حتی تاکتیکی در بین قدرت های هژمون جهانی جهت کسب منافع برتر، هویت و همچنین جایگاه قدرت بازمانده از فروپاشی نظام کهن و ظهور قدرت های بزرگ و مطرح در عرصه جدید جهانی سایه این " شر ضرور " را بر سر انسان مدرن و محیط دیجیتالی کنونی بار دیگر گسترده است. بدون شک اصطکاک منافع استراتژیک اضلاع قدرت بین المللی و برخورداری این قدرت ها از اهداف و دکترین های رقابت آمیز در دورانی که یکجانبه گرائی جایگزین جنگ سرد قدیمی و ایدئولوژیک شده است، انتخابی به غیر از این را نوید نمی دهد. در جشن تولد نظام نوین بین المللی در دهه نود میلادی، زمانی که غرب بی دغدغه دیگران، برادران هم کیش را برای خوردن کیک این تولد دور هم جمع کرده بود، در یک گوشه ای از این جهان خرس زخمی و اژدهای هفت سر زرد خود را بسیار مغبون از عدم دعوت به این مهمانی می دیدند. البته جنگ سرد جدید هرگز قابل مقایسه با نوع قدیمی نیست چرا که تئوری پشت آن به عکس گذشته ریشه در منازعات ایدئولوژیک بین دو نظام بدیل سرمایه داری و سوسیالیستی نداشته و بیشتر مبتنی بر پراگمای کسب منافع ملی و تثبیت هژمونی منطقه ای – بین المللی در چنین راستائی است. به همین دلیل متحدین و بازیگران خرد و کوچک حاضر در حاشیه این میدان رقابت به هیچ وجه نمی بایست تعریف متحد و دشمن همیشگی را برای قدرت های هژمون کنونی قائل شوند چرا که اتکای به منافع ملی در چینش این موقعیت به جایگاه متحد و رقیب معنای دوگانه بخشیده و وضعیت بازیگران می تواند مدام در حال تغییر باشد.
سفر اروپائی خانم " کاندو لیزا رایس " وزیر امور خارجه آمریکا به اروپا برای دیدار از چند پایتخت شرقی این قاره که بیشتر با هدف امضای قرارداد سیستم سپر دفاع موشکی آمریکا با جمهوری چک و لهستان و همچنین حمایت از گرجستان در مناقشات اخیر خود با روسیه انجام گرفته است، خشم شدید مسکو را برانگیخته است. وی در گام اول خود در پراگ همراه با مقامات این جمهوری قرارداد استقرار سیستم راداری این سپر را برخلاف میل ۶۰ درصدی افکار عمومی این کشور به امضاء رساند. امضای مقامات چک پای این سند هر چند که هنوز برای نهائی شدن می بایست در پارلمان نیز به تصویب برسد، آن چنان خشم روس ها را برانگیخت که بلافاصله " دیمیتری مدویدف " رئیس جمهور روسیه از عکس العمل نظامی در مقابل آن سخن گفت. وی با اذعان به اینکه این عمل بسیار ناراحت کننده است افزود که بدون رفتاری غیرمعقول، دست به اقدامات تلافی جویانه خواهد زد. هم زمان وزارت امور خارجه روسیه نیز در بیانیه ای اعلام کرد که چنانچه سیستم دفاع موشکی آمریکا در کنار مرزهای ما ایجاد شود، ما نیز مجبور خواهیم بود که با ابزار نظامی واکنش نشان دهیم نه با اصول دیپلماتیک. پس از اظهارات مدویدف و بیانیه وزارت خارجه روسیه، سخنگوی کاخ سفید "گوردون جاندرو" با انتقاد از لحن خشمگینانه روسیه از این کشور خواست تا اروپائیان را تهدید نکند. این در شرایطی بود که سفر خانم رایس و امضای این قرارداد با جمهوری چک و همچنین دیدار از تفلیس در شرایطی که " میخائیل ساکاشویلی " رئیس جمهور پوپولیست گرجستان که در هفته های اخیر بارها با اقدامات تحریک آمیز خود در مرزهای " آبخازیا " خشم رهبران کرملین را برانگیخته بود، خود بزرگترین تحریک و تهدید بر علیه روسیه تلقی می شود. چنانچه وی به محض حضور در تفلیس از مسکو به سبب نقشی که در افزایش تنش ها با گرجستان دارد به سختی انتقاد کرد. به نظر می رسد که بازی " موش و گربه " ای که در طی سال های اخیر بین روسیه و آمریکا برقرار بوده است به نوعی پایان یافته و هر دوی آنان به این نتیجه رسیده اند که می بایست مرزبندی ها و جبهه های نبرد خویش را شفاف تر کرده و هر کدام در جایگاه واقعی خود سنگر بگیرند. دیر زمانی است که تکبر آمریکائی در غیاب قدرت رقیب، آنان را در موقعیت اربابی جهان قرار داده و به همین جهت احساس می نمایند که دیگران باید در " سمفونی اوهام " آنان به ضرب موسیقی راکی و رامبوی آمریکائی برقصند.
اما رهبران واشینگتن هزاره سوم را با دهه نود میلادی اشتباه فرض کرده اند چرا که در دهه نود روسیه ی زخمی در بستر نقاهت به سر می برد و در شروع هزاره سوم آنان هم چون ققنوس برخاسته از درون آتش، پرواز دوباره با " آنتوف – ۱۶۰ " را تجربه می کنند. روس ها به درستی می دانند که استقرار سپر دفاع موشکی آمریکا در کنار مرزهای آنان به بهانه مقابله فرضی با موشک های کشورهای یاغی چون ایران یک بهانه دروغ می باشد. چرا که قبلا با ارائه پیشنهاد همکاری در موقعیت رادار بزرگ " گلوبال " در آذربایجان، گزینه منطقی و علمی تری را به همتایان آمریکائی خود جهت مقابله با موشک های ایرانی بر سر میز مصالحه قرار داده بودند. شاید سفر و اقدام خانم رایس در شرایط کنونی را بتوان یک سنجش اراده برای مدویدف رئیس جمهور تازه به قدرت رسیده روس ها نیز به حساب آورد، واقعیتی که نشان داد پسرک درجه دوم کرملین نیز چیزی کم از سخت سری " ولادیمیر پوتین " ارباب قبلی کرملین ندارد. بدون شک تهدیدات مسکو در خصوص استقرار سیستم موشکی آمریکا در چک و لهستان هر چند که بسیار بعید و غیر قابل باور است که به اقدامی نظامی از قبیل تهاجم به این مراکز ختم شود ولی بار دیگر " صلح مسلح " را برای اروپا به ارمغان خواهد آورد. روسیه در شرایطی قرار دارد که برای بقای الیگارشی حاکم بر این کشور هر نیرو و شخصی در درون سیستم حاکم می بایست در کنار همکاری های فزاینده ای که با غرب خواهد داشت، سخت سری خود را برای تثبیت جایگاه برتر منطقه ای و سهم مشروع خویش در شرکت سهامی محیط بین المللی به رخ کشیده و در جهت تضمین آن حرکت کند.

منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی فرهنگ توسعه