چالش های انتخابات مجلس هشتم

انتخابات مجلس هشتم با توجه به شرایط داخلی و خارجی کشور از حساسیت ویژه یی برخوردار است و حاکمیت، احزاب و گروه های سیاسی و مردم را با چالش های جدی روبه رو ساخته است.
۱) حاکمیت برای اجرای برنامه های توسعه کشور و پاسخ به نیازهای اساسی مردم راهی جز تقویت نهادهای مدنی و جلب مشارکت واقعی و قانونمند مردم در اداره کشور ندارد. تحلیل های جامعه شناختی و تجربه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه این واقعیت را آشکار ساخته است که بدون حضور نهادهای مدنی و به طور مشخص احزاب سیاسی قوی و ریشه دار، مشارکت واقعی و موثر مردم در اداره کشورـ یعنی در جامعه یی که فرهنگ توده وار «پوپولیسم» ساری و جاری است ـ سخنی واهی و بی پایه است. لذا در آستانه انتخابات مجلس هشتم حاکمیت و به طور مشخص دولت و شورای نگهبان برای جلب اعتماد و مشارکت مردم در انتخابات با چالش های جدی روبه رو هستند. از یک سو دولت بایستی مطابق اصول قانون اساسی شرایط انتخابات آزاد و سالم را فراهم سازد. شرایط انتخابات آزاد در اصول قانون اساسی، معیارهای جهانی شناخته شده و تجربه سایر کشورها مشخص شده است.
آزادی رسانه ها برای انعکاس دیدگاه های مختلف تا مردم با آگاهی بتوانند به نامزدهای مورد علاقه رأی دهند. آزادی مردم برای رأی دادن و انتخاب شدن از جمله شرایط انتخابات آزاد است. سلامت انتخابات در سه مرحله اخذ آرا ، شمارش آرا و اعلام آنها از اهمیت ویژه یی برخوردار است. محدودیت های موجود بر رسانه ها به ویژه مطبوعات و تجربه انتخابات شوراهای سوم که با ابهامات جدی روبه رو بوده و رد صلاحیت های گسترده و اقدامات خلاف قانون و شکایت های اعلام شده در خصوص عملکرد هیات های نظارت و اجرایی انتخابات هرگز مورد رسیدگی قرار نگرفت، برخی از مواردی است که اصلاح آنها چالش های دولت برای جلب اعتماد مردم را نشان می دهد.
۲) احزاب و تشکل های سیاسی نیز در انتخابات پیش رو با چالش های گوناگونی روبه رو هستند. اولین چالش نحوه تعامل، همکاری و ائتلاف احزاب و تشکل ها است. تکثر و پراکندگی این نهادها که با مشکل ضعف روحیه همکاری جمعی روبه رو هستند، به طوری که برای توافق روی حداقل های مورد اشتراک ـ حداقل هایی که بایستی در راستای منافع ملی باشد نه خودخواهی ها و گروه گرایی ها ـ با مشکل جدی روبه رو است. البته این فرآیند را در راستای فرآیند دموکراسی و یادگرفتن کار جمعی که عبور از آن در جامعه ما اجتناب ناپذیر است بایستی مثبت ارزیابی کرد. این چالش مربوط به همه احزاب و گروه های سیاسی است اعم از محافظه کاران، اصلاح طلبان و... اما احزاب و تشکل های اصلاح طلب با چالش ویژه یی نیز روبه رو هستند.
تدوین استراتژی و برنامه یی که مواضع مشترک اصلاح طلبان را مشخص کند و همه گروه ها به آنها پایبند و وفادار باشند از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا عدول یا انحراف از این حداقل ها موجب سلب اعتماد مردم خواهد شد. در این مرحله اصلاح طلبان تا ۱۵ دی ماه که تاریخ ثبت نام نامزدها است در راستای دغدغه مشترک همه اصلاح طلبان می توانند شرایط انتخابات آزاد و سالم را برای مردم تبیین کنند و تضمین و تامین چنین شرایطی را به صورت خواست و مطالبه عمومی درآورند تا دولت و شورای نگهبان راهی جز رعایت قانون و برگزاری انتخابات واقعاً آزاد و سالم در پیش روی خود ببینند. البته نحوه تعامل و عملکرد احزاب اصلاح طلب در این دوره نقش موثری در جلب اعتماد مردم برای حضور حداکثری در انتخابات خواهد داشت. در غیر این صورت اگر رهبران احزاب اصلاح طلب صرفاً به جایگزین شدن محافظه کاران در قدرت به هر قیمت بیندیشند و فرآیند انتخابات را با تامین حداقل شرایط انتخابات آزاد و سالم برای جلب اعتماد و حضور حداکثری مردم فراهم نکنند، اصلاح طلبان با تشکیل اقلیت کم تأثیر چون مجلس هفتم جایگاه موثری برای تأثیرگذاری بر روند تحولات کشور نخواهند داشت.
۳۰ مردم نیز در این انتخابات با چالش هایی روبه رو هستند. شرکت یا عدم شرکت در انتخابات، رأی دادن یا رأی ندادن به نامزدهای تایید صلاحیت شده چالش اصلی مردم در انتخابات پیش رو است.در جامعه ایران عملاً اکثریت مردم همواره در انتخابات های گذشته شرکت کرده اند ـ حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد مردم در برخی از انتخابات ها با این چالش جدی روبه رو بوده اند ـ البته در انتخابات هایی مانند انتخابات ریاست جمهوری سال های ۷۶ و ۸۰ بیش از ۸۰ درصد مردم در انتخابات شرکت کرده اند و با برگه رأی خود ابراز نظر و پیام رسانی داشته اند.
تجربه این گونه رخدادها نشان داده است که اقدامات بی شکل و نهادینه نشده پایدار نبوده و به مطالبات بر حق مردم پاسخ شایسته داده نشده است. لذا مشارکت در نهادهای مدنی و تقویت احزاب و تشکل های سیاسی برای تقویت فرآیند دموکراسی چالشی مهم روبه روی مردم و البته احزاب سیاسی است. اگر تامین شرایط انتخابات آزاد و سالم و مشارکت حداکثری مردم در انتخابات پیش نیاز تقویت و سالم سازی قوه مجریه و قوه مقننه در راستای منافع ملی است، هماهنگ با احزاب، تشکل های سیاسی و نهادهای مدنی، مردم نیز ضروری است برای دفاع از آزادی انتخابات و برگزاری سالم آن تلاش کنند.
۴) بررسی و تحلیل انتخابات مجلس اخیر ترکیه که با حضور همه احزاب و تشکل های سیاسی اعم از اسلامگرا یا سکولار و حتی نمایندگان تشکل های کرد با حضور ناظران بین المللی برگزار شد، می تواند برای حاکمان، احزاب و مردم ایران عبرت آموز باشد و دستاوردهای جامعه یی که نهادهای مدنی در آن تقویت شده و انتخابات آزاد و سالم برگزار شود چه ابعاد گسترده یی در راستای منافع و مصالح ملی آنها می تواند درپی داشته باشد. «واعتبروا یا اولی الابصار»

محمد توسلی

منبع : روزنامه اعتماد