موزه آذربایجان ، تبریز

موزه آذربایجان در یكی از خیابان‌های اصلی و مركزی شهر تبریز، در جوار مسجد كبود واقع شده است. این موزه در حال حاضر با سه سالن نمایش به ابعاد 12×37 و چند اطاق اداری و كتابخانه، یكی از بزرگ‌ترین موزه‌‌های كشور است. كل زیربنای موزه آذربایجان 2400 مترمربع است.
موزه‌ آذربایجان با دارا بودن 2300 قطعه اشیاء عتیقه و هنری ثبت شده و بیش از یك هزار شیئی غیرثبتی و در حال بررسی، یك صد جلد كتاب خطی نفیس و دو هزار و پانصد جلد كتاب چاپی در زمینه‌های تاریخ و باستان‌شناسی و علمی، در مركز توجه دوستداران فرهنگ هنر كشورمان و جهانگردان خارجی قرار دارد و به طور متوسط همه ساله در حدود یك صد هزار نفر از آن بازدید می‌كنند.
از سه سالن موجود موزه‌ آذربایجان شامل زیرزمین، طبقه اول و دوم با عناوین نمایشگاه‌های دایمی آثار هنری، باستان‌شناسی،‌ مردم‌شناسی و مشروطیت بهره‌برداری می‌شود.
در سالن طبقه اول كه مهم‌ترین قسمت موزه محسوب می‌شود، سفالینه‌های متنوع و آثاری مفرغی از هزاره پنجم قبل از میلاد در ویترین‌هایی متعدد به طریقه علمی و توالی زمانی چیده شده است. قدیم‌ترین سفالینه‌ها، مربوط به تمدن اسماعیل‌آباد (بین قزوین و كرج)‌ است كه از حفاری علمی تپه موشلان به دست آمده است. رنگ قرمز و نقوش سیاه رنگ این سفالینه‌ها حاكی از ذوق هنری و علایق مذهبی سازندگان آن‌هاست، در این سالن اشیاء متنوعی از مناطق حسنلو (هزاره‌ دوم و اول ق.م)، رودبار گیلان و لرستان (هزاره اول و دوم ق.م) شوش دوره پارت و مناطق خلخال، مشگین‌شهر، میانه،‌ مراغه قرار داده شده است. ظروف سفالی یاد شده شامل پیاله، خمره‌های كوچك، چراغ‌های پیه‌سوز، آتشدان، در ویترین‌های سوم تا یازدهم این سالن,‌ اشیایی متعلق به هزاره اول قبل از میلاد از مناطق مختلف ایران به نمایش گذاشته شده كه تشابه و تقارن این اشیاء باستانی را در یك دوره و چند نقطه از كشور نشان می‌دهد. از اشیاء نفیس این دوره می‌‌توان به گیره موی طلایی اشاره كرد كه از حفاران غیرمجاز در محلی از شهرستان خلخال به دست آمده است.
در بخش اسلامی این سالن، اشیایی از قرون چهارم تا یازدهم هجری به نمایش گذاشته شده كه قفل رمز به دست آمده از روستای بازارلوی عجب‌شیر از مهم‌ترین آن‌ها به شمار می‌آید. قفل رمز یاد شده متعلق به سال ششم هجری است و از چهار دكمه‌ رمز برخوردار است. ظروف چینی دوره صفوی زینت بخش دو ویترین سالن باستان‌شناسی است كه در نوع خود بی‌نظیر‌اند و برحسب نوشته پشت آن‌ها بنا به سفارش شاه عباس صفوی به جهت وقف به آستان شیخ صفی‌الدین اردبیلی ساخته شده‌اند.
بخش سكه موزه آذربایجان نیز كه در قسمت غربی این سالن قرار گرفته است، حاوی سكه‌هایی از دوره‌های مختلف تاریخی است كه قدیم‌ترین آن‌ها متعلق است به قرن سوم قبل از میلاد و مربوط به سلوكوس فیكاتور جانشین اسكندر مقدونی در ایران است.
در سالن طبقه دوم یادگارهایی از نهضت مشروطیت و سران آن و اشیایی كه اهمیت مردم شناختی دارد به نمایش درآمده است. اسلحه كمری ستارخان سردار ملی، عینك و دوات و قلم شهید ثقه‌الاسلام، قالیچه‌های بافته شده منقوش به تصاویر شیخ محمد خیابانی از مجاهدان بنام تبریز و میرزا اسماعیل نوبری از مبارزین مشروطیت و چندین قطعه عكس دیدنی و منحصر به فرد از وقایع و شخصیت‌های مشروطیت در این قسمت نگه‌داری می‌شود كه به غنای این بخش از موزه افزوده است.
تعداد ده ویترین از این سالن برای نمایش اشیاء مردم‌شناختی اختصاص یافته است كه لباس‌های محلی مناطق مختلف كشور و دست‌بافته‌های زری و گلابتون قرن‌های اخیر را نشان می‌دهد. یك نسخه قرآن خطی متعلق به قرن سیزدهم هجری، جعبه جواهرات، قلمدان‌های لاكی شده و وسایل مورد استفاده مردم كشورمان از جمله آفتابه لگن‌های مسیِ كنده‌كاری شده این سالن را جلوه‌ای دیگر بخشیده‌اند.
بیش‌ترین فضای این سالن كه به عنوان محل دایمی نمایشگاه از آن استفاده می‌شود فعلاً به مجسمه‌های دست‌ساز آقای احد حسینی مجسمه‌ساز تبریزی اختصاص یافته كه عموماً بیانگر درد و رنج بشر و تبعیضی است كه بر انسان تحمیل می‌‌شود. در این سالن اشیای بسیار نفیسی نیز از آثار هنری قرن‌های اخیر كشورهای اروپایی از قبیل مجسمه‌های برنزی و اشیای ساخته شده از عاج و استخوان و تابلوهای زیبای رنگ و روغن به نماش گذاشته شده است.