فناوری اطلاعات و ارتباطات و نقش آن در توسعه پایدار (ICT)

امروز با گسترش جمعیت از یکسو و کمبود منابع طبیعی از سوی دیگر انسانها را با مشکلات روزافزون در استفاده بهینه از منابع مواجه نموده است که از این رو ضرورت به کارگیری معیارهایی برای تشخیص و روشهای نوین تکنولوژی و فناوری ارتباطات و اطلاعات به عنوان یک تسهیل کننده برای کسب حداکثر کارآیی و کاربری باید لزوماً طی چارچوبی یکپارچه در تمامی بخشها به جریان افتد. از آنجا که وزارتخانه‎ها و بخشهای مختلف در حقیقت متولی کارکردهای دولت در بخش مربوط می‎باشند. لازم است به مقوله Information and Communication (ICT) به عنوان موثرترین ابزار مدیریتی علاوه بر نگرش وظیفه‎ای در حوزه هر وزارتخانه و دستگاه بطور فرابخشی نیز نگریسته شود.
با توجه به نقش استراتژیک ICT که کلیه شئون کاری و عملیاتی واحدهای یک وزارتخانه را به صورت بنیادی متحول خواهد نمود. تنها به واحدهای انفورماتیک دستگاهها محدود نشده و مشارکت و همکاری مدیران ارشد و استراتژیک نیز مورد نیاز است.
لذا ضروری است که شورای راهبری ICT در سطح هر یک از وزارتخانه‎ها و دستگاههای مستقل در هر استان کشور با هدف برنامه ریزی کلان هدایت و راهبری فعالیت‎ها همسو با طرحهای ملی و با بهره‎جویی از خدمات کارشناسی مشاورین و متخصصین وظائف شورای راهبری در وزارتخانه‎ها و دستگاههای دولتی استانها پیگیری و نظارت گردد. فناوری اطلاعات و ارتباطات امکان دسترسی عموم مردم به خدمات اولیه خدماتی، آموزشی و بهداشتی را به طور مستقیم از محل سکونتشان فراهم می‎کند و در مناطق کشاورزی و روستایی نیز اطلاعات مربوط به پیش‎بینی وضع هوا، آخرین روشهای تولید وضع روز بازار مصرف و سایر موارد ضروری و موثر در ارتقاء بهره‎وری را در اختیار کشاورزان قرار می‎دهد.
بازرگانان و سرمایه گذاران نیز قادرند به منظور افزایش بازدهی حرفه‎ای خود در سطح ملی، منطقه‎ای و بین‎المللی بهره جویند. دسترسی به فناوری اطلاعات علاوه بر آن که در تشکیل مجتمع‎های کوچک فنی و اقتصادی و نیز برقراری ارتباط بین صنعتگران و صاحبان مشاغل مختلف در اقصی نقاط کشور تاثیر بسزائی دارد و فعالیت آنها را در جهت هماهنگی بازارهای داخلی و حتی جهانی هدایت می‎کند در توسعه پایدار و تقویت نهادهای ضعیف نیز نقش انکارناپذیر خود را می‎تواند آشکار کند و موانعی از قبیل فاصله جغرافیایی کانال‎های توزیع ناکار آمد رااز میان بردارد.
در کشورهای در حال توسعه خصوصاً ایران فناورهای اطلاعات و ارتباطات ICT نقش بسیار مهمی در حاکمیت در اقصی نقاط قلمرو سیاسی جغرافیائی اعمال و تثبیت کننده امنیت ملی دارد و این فناوری در واقع می‎تواند به عنوان پلی ارتباطی بین دولت و مردم از هر قشر و طبقه اجتماعی در جهت درج متقابل و نهایتاً توسعه ملی عمل کند و کاربردهای ICT بایستی به نحوی مورد استفاده قرار گیرد که عموم مردم بتوانند از آن طریق وضع اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود را بهبود بخشد. اجرای موفق این کار عظیم جسارت و خودباوری می‎خواهد. لیکن اگر ما مصمم باشیم که به تحقق جامعه اطلاعاتی برسیم بر تمامی مشکلات مربوط غلبه خواهیم کرد.
● آشنایی با حکومت الکترونیکی (E-Government)
بصورت تعریف شده e-Government عبارتست از استفاده از تکنولوژی ارتباطات و انفورماتیک برای بهبود فعالیت های دولت. با توجه به رشد فزاینده اینترنت و علم ارتباطات و انفورماتیک وجود— e-Governmentها باعث می‎شود تا دولتها موثرتر و پاسخگوتر شده و فعالیتهای آنها بصورت قانونی از طریق این تکنولوژی انجام شود.
برای مثال یکی از جنبه‎های e-Government جنبه تجاری است که می‎توان از آن تحت عنوان e-Commerce دولتی نیز نام برد. البته هسته اصلی کار دولت حکومت کردن و به عبارتی وظیفه نظم بخشی به جامعه است. بنابراین بطور کلی e-Government رابطه با وظایف و کارهای بخشهای قانونی، اجرایی و قضایی دولت است و تمامی این ادارات و شعبه‎های دولتی می‏توانند تحت پوشش سرویس e-Government قرار بگیرند.
در این حالت ساختارهای سازمانی طبقاتی با شبکه‎ای از واحدهای سازمانی کوچکتر عوض شده و بسیاری از کارهای دولتی توسط خود افراد جامعه انجام می‎شود. به این ترتیب نقش مردم در اجرای وظایف دولت بیشتر خواهد بود. همچنین از این تکنولوژی می‎توان برای همکاری و ارتباط بین دولت‎ها نیز استفاده کرد. مثال دولت‎های همجوار یک منطقه مثلاً دولت‎های اروپایی.
به طور کلی سرویس‎های e-Government به سه سطح کلی تقسیم‎بندی می‎شوند:
۱) اطلاعات
۲) ارتباطات
۳) تبادلات
بخش اطلاعات سرویس‎هایش را بصورت اطلاعات دولتی از طریق صفحات Web ارائه می‎کند که کاربران می‎توانند از این اطلاعات بهره‎مند شوند. بخش ارتباطات از تکنولوژی گروهی (groupware) مثل e-mail و chat برای ارائه سرویس‎هایش استفاده می‎کند.
پیاده سازی e-Government با استفاده از تکنولوژی ارتباطات و انفورماتیک انجام می‎شود که در آن از شبکه‎های بزرگ شهری (MAN) و نیز شبکه‎های گسترده (WAN) استفاده می‎شود. سازمانها و آژانس‎های دولتی که مشمول این تکنولوژی می‎شوند با استفاده از تجهیزات ارتباطی خود به backbone شبکه شهری یا همان شبکه MAN متصل شده و در صورتی که بخواهیم این ارتباط را در خارج از محدوده شهری و بین شهرهای یک کشور یا یک منطقه گسترش دهیم از سرویس‎های شبکه WAN استفاده می‎کنیم.
این شبکه‎ها می‎توانند شبکه‎های IP و یا ATM بوده و کاربردهای موجود بر روی سیستم‎های مراکز دولتی با استفاده از زیر ساخت موجود می‎توانند انواع سرویس‎های الکترونیکی را پیاده سازی کنند. در ادامه به ارائه چند نمونه از پیاده‎سازی سرویس e-Government در دنیا اشاره می‎کنیم.
۱) سرویس ۲۴ ساعته برای فعالیت دولتی:
با استفاده از این سرویس شهروندان و مراکز تجاری کارهایی از قبیل عملیات‎های بانکی امور بیمه و نیز امور مالیاتی خودشان را از طریق سرویس Government انجام می‎دهند. کاربران می‎توانند در هر ساعت از شبانه روز و از هر نقطه‎ای به اطلاعات شخصی خودشان دست پیدا کنند.
۲) سرویس پزشکی و درمانی:
در اینجا هدف اصلی بکارگیری سیستم‎های اطلاعاتی جهت ارائه بهتر خدمات درمانی، استفاده بهتر از منابع مادی و انسانی و هماهنگی موفق کارهای کلینیکی و مدیریتی می‎باشد. سیستم فوق در هر مرکز پزشکی می‎تواند با سیستم‎های سایر مراکز در ارتباط بوده و اطلاعات را از رنج وسیعی از منابع بدست آورد و هر پزشک می‎تواند به رکوردهای بیماران دسترسی پیدا کند.
۳) خدمات درمانی در مناطق روستائی:
یکی از اهداف پیاده سازی e-Government ارائه خدمات دولتی و انجام امور اداری مردم در کلیه نقاط شهری و روستایی است. از آنجاییکه امکان راه‎اندازی ادارات دولتی در کلیه نقاط وجود ندارد ایجاد e-Government در تسهیل و تسریع امور اداری و خدمات دولتی بسیار موثر و مفید است.
۴) پرداخت مالیات از طریق حکومت الکترونیکی:
استفاده مردم از تکنولوژی دیجیتال و استفاده آنها از اطلاعات و سرویس‎های دولتی از دیگر اهداف e-Government می‎باشد. افراد می‎توانند موضوعات مربوط به کار، تجارت و مالیات را از این طریق انجام داده و قبضهای مالی را پرداخت کنند. همچنین افراد می‎توانند آدرس محل سکونت و یا سایر اطلاعات شخصی را در صورت تغییر به روز نمایند.

مهندس رضا علی قدر-کارشناس رسمی دادگستری رشته برق، الکترونیک استان کردستان

منبع : ماهنامه کارشناس